معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور در جمع فعالان اقتصادی تایید کرد
نمره صفر پژوهش‌های دولتی
بخش‌خصوصی سه راهکار برای اصلاح ساختار بودجه پیشنهاد داد
فعالان اقتصادی پایتخت بار دیگر گرد هم آمدند تا این‌بار از یکسو به مساله اصلاح ساختار بودجه بپردازند و از سوی دیگر به سخنان میهمان ویژه جلسه هیات نمایندگان اتاق تهران گوش فرا دهند. رئیس اتاق تهران در این جلسه سه پیشنهاد را برای اصلاح ساختار بودجه ارائه کرد. پیشنهاداتی که البته جدید نبود، ولی هیچ‌گاه از سوی دولتمردان اجرایی نشده است. پیشنهاد اول مربوط به حذف یارانه‌های پنهان بود. آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی از اختصاص یارانه به سوخت‌های فسیلی هم بیانگر آن است که ایران در پرداخت یارانه انرژی، رتبه اول را در دنیا در اختیار دارد. حال رئیس اتاق تهران حذف این یارانه‌ها را راهی مناسب برای اصلاح ساختار بودجه می‌داند. دومین پیشنهاد مسعود خوانساری به کاهش بودجه شرکت‌های دولتی برمی‌گردد. شرکت‌هایی که به گفته او حیاط خلوت دولت محسوب می‌شوند. اما سومین پیشنهاد رئیس اتاق تهران مربوط به حذف دلار دولتی است. دلار پرسر و صدا و رانت‌زای ۴۲۰۰ تومانی از زمان اعلام تاکنون مورد انتقاد بخش‌خصوصی بوده است. حتی اخیرا رئیس‌جمهور نیز عنوان کرده که برخی با دریافت دلار ۴۲۰۰ تومانی، دولت را هم دور زده‌اند. اگرچه بخش‌خصوصی بارها خواستار حذف این دلار شده مجددا خوانساری بر این موضوع تاکید کرد.
در عین حال جلسه این ماه هیات نمایندگان پارلمان اقتصاد پایتخت میهمان ویژه‌ای داشت که اگرچه از بدنه دولت بود اما برخلاف انتظار، نه‌تنها از دولت دفاع نکرد بلکه به انتقاد از عملکرد دولتی‌ها پرداخت. سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور در جمع فعالان اقتصادی از پژوهشگاه‌های دولتی و ناکارآمدی آنها انتقاد کرد. او همچنین سیستم حال‌حاضر دانشگاه‌ها را مورد نقد قرار داد و در عین حال بخش‌خصوصی را دعوت به سرمایه‌گذاری در حوزه‌های دانش‌بنیان کرد. ستاری به موضوع دیگری هم پرداخت که از چند سال گذشته، محل مناقشه سنتی‌ها و استارت‌آپ‌هاست. او تقابل بین تفکر سنتی و استارت‌آپی را بی‌نتیجه خواند و عنوان کرد که در نهایت هیچ‌کس از این تقابل سود نمی‌برد ولی استارت‌آپ‌ها برنده بی‌چون و چرای این میدان هستند و ما هم به هر قیمتی از آنها حمایت می‌کنیم و از هیچ‌کس نمی‌ترسیم. از نظر او سرمایه‌گذاری روی جوانان نخبه و مبتکر راهکار اصلی است. او گفت که باید با سیستم یا همان تفکر سنتی که در اقتصادمان است، مبارزه کنیم و پشت اکوسیستم جدید ایجاد شده، بایستیم.
قولی که مکتوب نشد
در سخنرانی‌های پیش از دستور، احمدرضا فرشچیان عضو هیات‌نمایندگان اتاق بازرگانی تهران به‌عنوان یکی از سخنرانان این نشست، گفت: بانک مرکزی دو ماه آخر سال گذشته کمی با صادرکنندگان راه‌آمد. اما پس از آن دستورالعملی را صادر کرد که درصد و سهمی را درخصوص بازگشت ارز به طرق موردنظر این نهاد مشخص می‌کرد. این سهم‌بندی باعث مشکلاتی شد. وقتی صادرکنندگان به مسوولان اعتراض کردند، بانک مرکزی در آخرین تعاملاتش با صادرکنندگان اعلام کرد که به درصدبندی اعلامی توجه نکنند و هرطور که می‌توانند ارز صادراتی‌شان را برگردانند. اما مسوولان بانک مرکزی حاضر نیستند این موضوع را به‌صورت مکتوب به صادرکنندگان اعلام کنند و این مساله باعث‌شده تا جسارت صادرکنندگان کاهش یابد.
همچنین محمدحسن دیده‌ور، دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق تهران نیز پیشنهاد ایجاد کرسی اتاق بازرگانی در هیات دولت را مطرح کرد. به گفته وی، نمایندگان بخش‌خصوصی با حضور در جلسات اقتصادی هیات دولت، نسبت به اتخاذ برخی تصمیمات اشتباه دولت در حوزه‌های اقتصادی واکنش نشان داده و مانع این تصمیم‌گیری‌ها می‌شوند. او در بخش دیگری از سخنانش، سیاست چندنرخی بودن ارز را عامل اصلی شکل‌گیری و توسعه فساد در کشور دانست و با انتقاد از هزینه‌های سنگین حمل‌و‌نقل در کشور که افزایش قیمت‌ها در سایر بازارهای کالایی را به همراه داشته است، خواستار نوسازی ناوگان حمل‌و‌نقل کشور شد.
پیش‌بینی کسری بودجه
در ادامه این نشست رئیس اتاق بازرگانی تهران با اشاره به طرح سازمان برنامه برای اصلاح ساختار بودجه، گفت: با توجه به تحریم‌ها و سایر مسائل موجود، پیش‌بینی می‌شود در سال‌جاری بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه داشته باشیم، اما نگرانی اصلی این است که دولت بخواهد به روال معمول این کسری را با استقراض از بانک مرکزی یا انتشار اوراق مشارکت تامین کند. متاسفانه راه سومی که همیشه در این مواقع اتخاذ می‌شود هم افزایش فشارهای مالیاتی است که معمولا روی بنگاه‌هایی اعمال می‌شود که دفاتر دارند و شناخته شده‌اند و شفاف کار می‌کنند. در این مواقع کمتر سراغ اشخاصی می‌روند که فرار مالیاتی دارند. مسعود خوانساری با اشاره به طرح سازمان برنامه برای تدوین بودجه بدون وابستگی به نفت، گفت: سازمان برنامه در خرداد ماه امسال موظف به این کار شد و طرحی با ۲۶ پیشنهاد را مطرح کرد که برای اتاق بازرگانی تهران هم این طرح ارسال شد. اما این ۲۶ عنوان بسیار کلی هستند که معمولا در بودجه‌های هر سال و برنامه‌های پنج ساله هم به آنها اشاره می‌شود و به‌نظر نمی‌رسد که برای سال ۹۸ بتوانند دردی را دوا کنند. بعضی از پیشنهادهای طرح شده نیاز به قانون دارد، برخی از آنها ساختاری است و بعضی دیگر شاید در طولانی‌مدت قابل اجرا باشد.
او با اشاره به بررسی‌ها و مطالعاتی که اتاق تهران در مورد ساختار بودجه و اصلاحات آن انجام داده است، افزود: به نظر ما سه راهکار اساسی برای اصلاح بودجه وجود دارد که اگر دولت بخواهد انجام دهد، کاملا اجرایی و شدنی است و کمترین هزینه را خواهد داشت. اول موضوع یارانه‌ها است. بیش از ۸۹۰ هزار میلیارد تومان سالانه یارانه پنهان و آشکار در کشور پرداخت می‌شود. اگر این عدد را به سرانه جمعیت تقسیم کنیم می‌شود نفری یک میلیون تومان در ماه که رقم پایینی نیست. در بحث سوخت و فقط در سه کالای بنزین، گازوئیل و گاز حدود ۵۸۰ هزار میلیارد تومان یارانه پرداخت می‌شود. این در حالی است که می‌توان از طریق حذف این یارانه‌ها و پرداخت نقدی به افراد به خصوص دهک‌های پایین، قیمت را اصلاح کرد و از بار بودجه‌ای دولت کاست. دومین اقدام باید درخصوص کاهش بودجه شرکت‌ها صورت گیرد. بودجه عمومی دولت بیش از ۴۰۰ هزار میلیارد تومان است اما بودجه شرکت‌های دولتی یک‌هزار و ۲۷۷ هزار میلیارد تومان است یعنی ۳ برابر بودجه عمومی دولت؛ اگر مسوولان بتوانند حداقل ۱۰ درصد از بودجه شرکت‌های دولتی کاهش دهند، کمک بزرگی به جبران کسری بودجه می‌شود. این را هم در نظر داشته باشیم که معمولا شرکت‌های دولتی، حیاط خلوت دولت هستند و کارآیی پایینی دارند. رئیس اتاق بازرگانی تهران، سومین راهکار اصلاح شرایط و جبران کسری بودجه را حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی دانست و گفت: جمع‌بندی تمامی کمیسیون‌های تخصصی اتاق تهران، حذف هرچه سریع‌تر دلار ۴۲۰۰ تومانی است. اگر چه دولت سعی کرده است بخشی از کالاهایی که واردات آن مشمول تخصیص دلار ۴۲۰۰ می‌شود را حذف کند، اما هنوز هم به کالاهای زیادی این ارز تخصیص می‌یابد. دلار ۴۲۰۰ تومان رانت بزرگی را برای یکسری افراد خاص ایجاد می‌کند، چون به همه داده نمی‌شود. همچنین با توجه به تفاوت زیاد قیمت با بازار، احتمال خروج سرمایه از کشور را به همراه دارد. عدم کنترل توزیع کالایی که با ارز دولتی وارد شده، مشخص نبودن اثر آن در صادرات و دامن زدن به قاچاق کالا از مشکلات دیگر تخصیص دلار ۴۲۰۰ تومانی است. درحال‌حاضر دلار ۴۲۰۰ تومانی هم در بخش‌خصوصی و هم دولتی فساد ایجاد کرده و می‌کند و هر چه سریع‌تر باید حذف شود. توجه داشته باشید در همین دوره‌ای که دولت برای بسیاری از کالاهای اساسی و خوراکی دلار ۴۲۰۰ تومان اختصاص داده است میزان تورم خوراکی‌ها حدود ۶/ ۵۶ درصد بوده است درحالی‌که برای سایر اقلام غیرخوراکی حدود ۱/ ۳۰درصد بوده است.
رسوب کالا هم از دیگر مواردی بود که خوانساری به آن اشاره و اعلام کرد که ۴ میلیون تن کالای اساسی در گمرک رسوب شده است و تداوم آن هزینه‌های زیادی برای فعالان اقتصادی ایجاد و قیمت کالاها را افزایش می‌دهد.
خوانساری اشاره‌ای هم به بحران نقدینگی بنگاه‌ها با توجه به تورمی که در کشور وجود داشته و مطالبات پیمانکاران به‌خصوص پیمانکاران نفتی کرد. او همچنین در مورد رمزارزها گفت: اتفاق دیگری که در دو هفته گذشته رخ داده است، برخورد با رمزارزها بود. دو سال پیش در سال ۱۳۹۶ در اتاق تهران اعلام کردیم که اتفاق جدیدی در اقتصاد دنیا و کشور در حال رخ دادن است که باید هر چه زودتر به آن توجه شود و قوانین لازم برای رگولاتوری آن تنظیم و این صنعت به رسمیت شناخته شود؛ اما متاسفانه همچون دیگر مسائل، بسیار دیر به آن پرداخته شد و حالا هم که قرار به تصمیم‌گیری است، متاسفانه صفر و یکی برخورد می‌شود. اخیرا برخورد با صنعت استخراج رمزارز آغاز شده است؛ درحالی‌که برای دستگاه‌های استخراج (ماینرها) که به‌صورت مجاز یا غیرمجاز وارد شده، ارز و هزینه بالا صرف شده و از کار انداختن و توقیف این دستگاه‌ها نوعی هزینه ایجاد کردن برای اقتصاد است. پیشنهاد اتاق این است که اگر مشکل با صنعت رمزارز در زمینه قیمت برق است، می‌توان با تعیین یک تعرفه مناسب هرچه سریع‌تر تکلیف این صنعت را روشن کرد.
حمایت اتاق از دانش‌بنیان‌ها
در ادامه این نشست و در حضور معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور، رئیس اتاق بازرگانی تهران با اشاره به تشکیل کمیسیون اقتصاد نوآوری و تحول دیجیتال در دوره نهم هیات نمایندگان اتاق تهران، گفت: طی سال‌های اخیر، ارتباط و همکاری اتاق تهران با شرکت‌های دانش‌بنیان و حمایت از این بنگاه‌ها پررنگ‌تر از ادوار گذشته بوده، به‌طوری که آمار نشان می‌دهد، در اردیبهشت سال ۱۳۹۵ از ۱۵۰۰ شرکت دانش‌بنیان فعال در استان تهران، ۱۶۸ شرکت عضو اتاق تهران بودند درحالی‌که اکنون از ۲۳۰۱ شرکت دانش‌بنیان استان تهران، ۸۹۱ شرکت عضو اتاق تهران هستند و بیش از ۹۰ درصد این شرکت‌ها نیز کارت بازرگانی از این اتاق دارند. حدود ۸۸ درصد مدیران شرکت‌های دانش‌بنیان عضو اتاق تهران، کمتر از ۳۰ سال سن دارند. او افزود: اتاق تهران طی توافق‌نامه‌ای، همکاری با مرکز نوآوری دانشگاه صنعتی امیرکبیر را برای توانمندسازی شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها آغاز کرده است.
هزینه‌های بی‌نتیجه دولت برای پژوهش
بعد از آن سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور در نشست هیات نمایندگان اتاق بازرگانی پایتخت اعلام کرد: از روز اول که وارد دولت شدم اعتقاد داشتم که ما در تاریخ، خیلی از جاها را اشتباه پیچیده‌ایم. ما کشوری با گذشته علمی قوی داریم. در دوره‌ای که ابن‌سیناها و فارابی‌ها کارهای بزرگی انجام می‌دادند آیا به اندازه امروز برای آموزش و پژوهش هزینه می‌کردیم؟ چه زمانی در تاریخ به اندازه امروز در حوزه آموزش و پژوهش هزینه کرده‌ایم. البته نمی‌گویم امروز هم زیاد هزینه می‌کنیم ولی بودجه کشور ما سه پایه اصلی دارد؛ دفاع، بهداشت و آموزش. مابقی حوزه‌ها ۱۵ درصد از بودجه سهم دارند. اما چرا با چنین هزینه‌ها و نیروی انسانی فوق‌العاده و جوان که در هیچ کشور اروپایی پیدا نمی‌کنیم و ۵/ ۴ میلیون دانشجو که از این نظر جزو ۶-۵ کشور اول دنیا هستیم، نمی‌توانیم از پتانسیل‌ها بهره بگیریم؟ او با بیان اینکه باید به سمت ایجاد اکوسیستم پیش برویم، عنوان کرد: در اقتصاد نفتی فکر می‌کنیم همه چیز با پول حل می‌شود. مانند آدم‌های پولدار که تصور می‌کنند هر کاری را می‌توانند با پولشان انجام دهند، ما هم فکر می‌کنیم اشتغال و پیشرفت، نیاز به پول دارد. درست است که تامین مالی هم بخشی از اکوسیستم است که باید اتفاق بیفتد، ولی اهمیت آن در رده سوم و چهارم هم نیست. مهم این است که ما بتوانیم محیط پیشرفت را مهیا کنیم. ستاری با انتقاد از کارهای پژوهشی در کشور اظهار کرد: ما در پژوهش چند جا را اشتباه پیچیده‌ایم. اینکه می‌گویم ما در پژوهش کم‌هزینه نمی‌کنیم، دلیل دارد. مگر ما کم پژوهشگاه‌های دولتی داریم؟ درحال‌حاضر پژوهشگاه‌های دولتی‌ای داریم که ۲۵۰۰ نفر هیات علمی دارد. پژوهشگاهی داریم که بین سال‌های ۸۵-۸۴ بیش از هزار میلیارد تومان برای زیرساخت و تجهیزات آن هزینه شده است. او گفت: روز اول که به دولت وارد شدم بسیاری از وزرا به من گفتند «وقتت را صرف پژوهشگاه‌ها نکن. ما هم وقتی جوان بودیم فکر می‌کردیم می‌توانیم از اینها استفاده کنیم.» اولین سوال‌شان این بود که این پژوهشگاه‌ها تا حالا به ما چه خروجی‌ای داده‌اند؟ با این همه هزینه و هیات علمی تاکنون چه مشکلی را حل کرده‌اند؟ اینجاست که آن تفکرات اشتباه به میان می‌آید. ما در پژوهش یک چیز را فراموش کرده‌ایم و آن سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی است. ما فکر کردیم پژوهش موضوعی است که دولت باید برای آن هزینه کند. درست است که دولت هم باید برای پژوهش هزینه کند، ولی چند برابر آن را باید بخش‌خصوصی خرج کند. پژوهشی که صرفا با پول دولت هزینه شود هیچ محصولی ندارد. اگر هدف از پژوهش، محصول باشد، باید بخش‌خصوصی برای آن هزینه کند. ما به‌عنوان دولت قصد داشتیم مشکل وزارتخانه‌ها را برطرف کنیم، برای همین هم برای وزارتخانه‌ها پژوهشگاه زده‌ایم، هیات علمی استخدام کردیم و دستگاه آزمایش خریدیم. فکر کردیم مشکل پژوهش، خریدن دستگاه‌های آزمایشگاهی است.
ستاری ادامه داد: وقتی کسی برای خرید دستگاهی برای پژوهشگاهی به ما مراجعه می‌کند، به دلیل اینکه یک آزمایشگاه بسیار های‌تک و مجهز را به تازگی راه‌اندازی کرده‌ایم، به آنها می‌گویم تمام تست‌های شما را رایگان برایتان انجام می‌دهم. برای چهار تست در سال، کسی دستگاه نمی‌خرد. اگر همین دستگاه‌ها دست بخش‌خصوصی باشد، شبانه‌روز با آنها کار می‌کند. حجم انبوه تجهیزات آزمایشگاهی ساخته و خریده شده ولی در سال دو بار هم از آنها استفاده نمی‌کنند؛ بنابراین این نگرش اشتباه بود. معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور گفت: پایه اقتصاد دانش‌بنیان، نیروی انسانی خلاق و مبتکری است که بخش‌خصوصی روی آن سرمایه‌گذاری کرده باشد، نه دولت. کار دولت آموزش است. حال سوال این است که چه اکوسیستمی باید درست کنیم که بخش‌خصوصی به جای سرمایه‌گذاری در هر حوزه‌ای روی جوان‌های مبتکر و خلاق سرمایه‌گذاری کند؟
دانشگاه محصول ارائه نمی‌دهد
ستاری به انتقاد از انتظارات از دانشگاه‌ها پرداخت و در این باره تصریح کرد: یکی دیگر از اشتباهات ما به‌عنوان دولت این بود که از دانشگاه‌ها انتظار داشتیم محصول تولید کنند و ارائه بدهند. از پژوهشگاه‌های دولتی که با پول دولت تاسیس می‌شوند و حقوق دولتی می‌گیرند انتظار محصول داشتیم. این تفکر اشتباه است. هیچ دانشگاهی در دنیا محصول تولید نمی‌کند. شما نمی‌بینید در هیچ دانشگاهی خودرو و واکسن ساخته شود. من بارها به دوستان دولتی‌ام گفته‌ام که شما انتظار دارید دانشگاه محصول بدهد درحالی‌که کار دانشگاه این نیست. دانشگاهی مثل استنفورد را شرکت‌های اساتید و دانشجویانش به دهمین هلدینگ بزرگ دنیا بدل کرده‌اند. دانشگاه‌های ما باید بدانند که با پول دولتی که دریافت می‌کنند، سقف پرش‌شان چقدر است. اینکه رئیس دانشگاه هر سال درگیر این موضوع باشد که تخصیص بودجه دانشگاهش چه می‌شود، اشتباه است. دانشگاه باید بداند که وقتی همه کارها را با پول دولت انجام می‌دهد، مثل کارمندی می‌شود که با پول دولت کار می‌کند. ما کارمندان آخر ماه سقف آرزوهایمان به اندازه پولی است که از دولت می‌گیریم. اگر دانشگاه می‌خواهد جهش داشته باشد، بیشتر از ۱۴ تا ۱۵ درصد نباید به کمک دولت نیاز داشته باشد. مابقی را باید از محل فروش تکنولوژی، قراردادهای مرتبط با صنایع که همان تحقیقات است و سهام و رویالیتی (بهره مالکانه) که از شرکت‌هایش می‌گیرد، تامین کند. اگر انتظار دارید از دانشگاه محصولی بیرون بیاید، باید بدانید که این شرکت‌های دانشگاهی هستند که محصول می‌دهند، نه دانشگاه. او در ادامه به گام‌هایی که در راستای رسیدن به چنین هدفی برداشته شده پرداخت و گفت: ما خیلی برای این موضوع وقت گذاشتیم و البته بیشتر وقت‌مان را صرف مفاهیم پایه‌ای کردیم. ما برای این هدف اکوسیستمی به نام شرکت‌های دانش‌بنیان را ایجاد کردیم؛ چراکه به این نتیجه رسیدیم که در سیستم قبل و در اقتصاد نفتی نمی‌توان چنین بستری را ایجاد کرد. این شد که یک سیستم جدید راه انداختیم و نتیجه آن هم ایجاد حدود ۴۴۰۰ شرکتی است که درحال‌حاضر چند ده هزار میلیارد تومان فروش دارند. دنیا درحال‌حرکت به این سمت و سو است. توجه کنید که ۱۰ سال پیش شرکت‌های بزرگ دنیا چه کسانی بودند و امروز چه کسانی هستند. در ایران هم این شرکت‌ها بزرگ‌ترین شرکت‌های کشور خواهند شد و رشد آنها سریع است. آنچه در اقتصاد دانش‌بنیان مطرح است، ارزش افزوده‌ای است که در این اقتصادها وجود دارد. کشور ما دیگر با خام‌فروشی کارش جلو نمی‌رود. این را قبول کنید. ارزش افزوده در دانشی است که روی ماده خام پیاده می‌شود. ما اگر در خارج از کشور یک عطر ۵۰ میلی لیتر را ۱۰۰ دلار می‌خریم، باید بدانیم که یک بشکه ۱۵۴ لیتری نفت را ۵۰ دلار می‌فروشیم. این میزان معادل ۳ هزار شیشه عطر است. ستاری افزود: ما با پول دولت نمی‌توانیم چنین ارزش افزوده ای را ایجاد کنیم. بلکه نیازمند به اکوسیستمی هستیم که بخش‌خصوصی در آن با دانشگاه‌ها کار کند. اما نه با دانشگاهی که هر روز به‌دنبال پول دولت است. بلکه دانشگاهی که بداند برای افزایش درآمد، باید روی پژوهش، سرمایه‌گذاری کند و اکوسیستم درونی را تغییر دهد. اساتید باید بدانند که آموزش، بحث اصلی نیست. باید دانشگاهی داشته باشیم که دانشجو از روز اول به‌دنبال ابتکار باشد تا بتواند آینده را بسازد. نه اینکه به‌دنبال مدرکی باشد که استخدام شود یا به‌دنبال این باشد که در دانشگاه‌های خارجی پذیرش شود.
معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور در بخش دیگری از صحبت‌هایش، با تاکید برلزوم اصلاح صنعت اظهار کرد: توجه داشته باشید اینکه ما خط تولید را از خارج از کشور بیاوریم و محصول تولید کنیم، اسمش صنعت نیست. اسمش کارخانه است. درست است که کارخانه هم اشتغال ایجاد می‌کند؛ ولی نیاز به آدم متخصص ندارد. نهایتا چند تکنسین کارش را راه می‌اندازند. این در حالی است که صنعت جایی است که ما به سمت طراحی پیش می‌رویم. اگر این اتفاق در صنعت بیفتد، نیاز به مهندس و دکتر داریم. اگر می‌خواهیم افراد تحصیلکرده را جذب کنیم باید با این سمت پیش‌برویم. ستاری درخصوص تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان نیز گفت: در ایران باید شرایطی به‌وجود آید که سرمایه‌گذاری مشترک اتفاق بیفتد.
ستاری افزود: یکی از بخش‌هایی که ما در حوزه تامین مالی فراموش کردیم این است که فکر می‌کنیم شرکت‌های دانش‌بنیان وام می‌خواهند. آنها وام نمی‌خواهند. باید میزان زیادی از تامین مالی این شرکت‌ها از طریق سرمایه‌گذاری مشترک تامین شود. او عنوان کرد: ما در اقتصاد دانش‌بنیان به کسانی نیاز داریم که ریسک کنند. باید بدانیم که رشد اقتصادی از جیب کارآفرینی بیرون می‌آید که پول خودش را سرمایه‌گذاری کند. اگر این را به‌عنوان یک اصل قبول کنیم، آن زمان باید به‌دنبال اکوسیستمی برویم که این اتفاق را رقم بزند. ما درحال‌حاضر انواع و اقسام تکنولوژی‌ها را برای سرمایه‌گذاری در مراکزی که تعبیه کرده‌ایم، داریم؛ ولی سرمایه‌گذار برای آنها پیدا نمی‌کنیم؛ چرا که تماسی از سوی بخش‌خصوصی نداریم.
ستاری با بیان اینکه دولت نمی‌تواند نخبگان را شناسایی کند، گفت: من رئیس بنیاد ملی نخبگان هستم؛ اما ادعا می‌کنم که تشخیص یک نخبه کار یک فرد دولتی نیست. ما یکسری مدارک را می‌بینیم و می‌گوییم فلانی نخبه است. اما آیا یک نخبه تعریفش این است؟ نخبه کسی است که بتواند در جامعه تغییرات ایجاد و کارآفرینی کند. این بخش‌خصوصی است که می‌تواند نخبگان را شناسایی کند. چون از جیب خودش سرمایه‌گذاری می‌کند. اما من می‌خواهم از جیب دولت خرج کنم. آن نخبه شکست بخورد یا نخورد برایم فرقی نمی‌کند.
تقابل اقتصاد سنتی با دانش‌بنیان
ستاری بخشی از صحبت‌های خود را به تقابل اقتصاد سنتی با اقتصاد دانش‌بنیان اختصاص داد و در این باره گفت: شاید برخی از دوستان حاضر در این جمع که سال‌ها در صنایع مختلف فعال بودند، از حرف من ناراحت شوند؛ اما باید بگویم شما در تقابل با جوانان نخبه و خلاق شکست می‌خورید و حتی یک درصد هم شانس ندارید. چراکه آنها در زمین دیگری بازی می‌کنند. بنابراین راهش این است که روی این جوانان سرمایه‌گذاری کنید. راهش این است که سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی در این جوان‌ها شکل بگیرد.
او افزود: خرداد ۹۵ بود که تاکسی‌های اینترنتی به تاکسیرانی تهران رفتند. به یاد دارم که با چه فضاحتی آنها را بیرون کردند. به آنها گفتند این‌کاری که شما انجام می‌دهید، کار بزرگی نیست. یک نرم‌افزار است که شما آن‌را به ما بدهید، خودمان در تاکسیرانی پیاده‌سازی می‌کنیم. آنها فکر می‌کردند که دارایی آن افراد، نرم‌افزارشان است. اما نخبگان پشت آن نرم‌افزار را ندیدند. اگر فیس‌بوکی در دنیا وجود دارد به خاطر وجود مارک زاکربرگ است. وگرنه ایده شبکه اجتماعی در ذهن صدها هزار نفر بوده است. اما زاکربرگ بود که ایستاد و آن را پیاده کرد. روزهای اول راه‌اندازی تاکسی‌های اینترنتی، اتهام‌ها زیاد بود. هر روز می‌گفتند اینها به جایی وابسته هستند. اما در نهایت چه شد؟ هر کسی در برابر آنها مقاومت کرد، باخت. در صورتی که همان افراد می‌توانستند سه سال پیش حتی کل بازار را داشته باشند اما حالا حتی یک‌هزارم این بازار را هم ندارند. با مخالفت با این جریان هیچ‌کس سود نمی‌برد. اقتصاد مدرن برنده قاطع است. ما هم سفت و سخت پشت آنها هستیم و از هیچ‌کس هم نمی‌ترسیم.
او با اشاره به اینکه در حوزه خدمات استارت‌آپ‌های خوبی داریم و این حوزه صد برابر بزرگ‌تر خواهد شد، اعلام کرد که تمرکز حوزه معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری درحال‌حاضر بر حوزه استارت‌آپ‌های تکنولوژی است. ستاری همچنین گفت: اقتصادهای نفتی دولت‌های چاق دارد. تعداد نفرات زیاد و بوروکراسی و قوانین متناقص هم پرتعداد است. این بوروکراسی‌ها خود ما را هم درگیر کرده است. اما راهش این است که پشت اکوسیستم جدید بایستیم و با سیستم یا همان تفکر سنتی که در اقتصادمان است مبارزه کنیم. من به این نتیجه رسیده‌ام که برای تغییرات در اقتصاد باید به هر قیمتی پشت این جوان‌ها ایستاد.
فعالان اقتصادی چه گفتند؟
پس از توضیحات معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری، اعضای هیات نمایندگان نیز انتظارات و نظرات خود را درباره توسعه بنگاه‌های دانش‌بنیان مطرح کردند. ناصر ریاحی، عضو هیات رئیسه اتاق تهران عنوان کرد که اتاق تهران به سرمایه‌گذاری روی دانش‌بنیان‌ها علاقه‌مند است. همچنین اتاق تهران می‌تواند زمینه ارتباط میان استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های بزرگ را فراهم کند. از سویی می‌تواند خدماتی در زمینه ارزیابی شرکت‌ها را به معاونت فناوری ارائه کند. هاله حامدی‌فر، دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق تهران نیز گفت: هرچه پیشرفت شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه بو‌می‌سازی و فناوری بیشتر باشد، از سیاست دلار ۴۲۰۰ تومانی بیشتر ضرر می‌کنند. برای مثال، افرادی که داروی خارجی وارد می‌کنند، در تمام مراحل از دلار ۴۲۰۰ تومانی بهره می‌برند. اما شرکت‌هایی که به دانش تولید یک دارو در داخل دست یافته باشند از امکان دریافت دلار ۴۲۰۰ تومانی برای واردات اقلام مورد نیاز خود در خط تولید محروم هستند و نیاز به توجه بیشتری برای حل مشکلات خود دارند. فرزین فردیس نیز از ضرورت توجه دولت و معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهوری به شکل‌گیری CVCها و تحریک بخش تقاضا سخن گفت و اظهار کرد: سازمان حسابرسی، هزینه‌های بخش تحقیق و توسعه شرکت‌ها را به رسمیت نمی‌شناسد. درحالی‌که توجه به این بخش، کمک می‌کند که تحریک بخش تقاضا صورت گیرد. محمدرضا نجفی‌منش نیز بر ضرورت فرهنگ‌سازی در مورد اهمیت شرکت‌های دانش‌بنیان تاکید کرد. او همچنین پیشنهاد داد که دولت هزینه‌های تحقیق و توسعه را به‌عنوان مالیات بپذیرد تا شرکت‌ها برای توسعه این تحقیقات تشویق شوند.
حمیدرضا صالحی هم گفت: با وجود ۸۹۰ هزار میلیارد تومان یارانه آشکار و پنهان، نمی‌توان رقابت‌پذیری و شفافیت را ارتقا داد.
مهدی معصومی‌اصفهانی، دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق تهران نیز با بیان اینکه صنعت طیور به‌دنبال نوآوری است، عنوان کرد به نظر می‌رسد، توجه معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری بیشتر به حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات معطوف است. شهاب جوانمردی نیز سه درخواست را خطاب به ستاری مطرح کرد که این درخواست‌ها شامل توسعه صادرات شرکت‌های دانش‌بنیان از طریق ایجاد کارگروه مشترک میان اتاق و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و همکاری مشترک برای تسهیل‌گری امور شرکت‌های دانش‌بنیان از جمله در حوزه بیمه و مالیات بود. او گفت: درخواست ما در حوزه مالیات، معافیت نیست. بلکه مساله این است که ادبیات مشترکی میان شرکت‌ها و دولت وجود ندارد. در عین حال، ما نیازمند شعبی خاص برای رسیدگی به عملکردمان هستیم.
جوانمردی همچنین به ضرورت طراحی مشوق‌هایی برای توجه شرکت‌ها به بهره‌وری و صرفه‌جویی نیز اشاره کرد. او درخواست کرد که معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری به رگولیشن در اکوسیستم استارت‌آپی نیز توجه نشان دهد. این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران این پرسش را نیز مطرح کرد که با توجه به تاکیداتی که نسبت به پایان خام‌فروشی صورت می‌گیرد، اولویت‌های سرمایه‌گذاری در آینده چه خواهد بود؟ محمدرضا بهرامن، نیز با بیان اینکه بخش معدن تحولات در حوزه کسب و کار را جدی انگاشته است، از ضرورت ورود استارت‌آپ‌ها به بخش حمل ونقل سخن گفت. محمود نجفی‌عرب نیز با بیان اینکه کشور با تشدید خروج نیروی انسانی به ویژه در حوزه پزشکی و دندانپزشکی و داروسازی مواجه است، پرسید که دولت چه تدبیری برای جلوگیری از خروج این نیرو‌ها اندیشیده است؟ مجید حسینی‌نژاد به ستاری پیشنهاد کرد که سایر اعضای کابینه را به نوآوری در حوزه‌های خود ترغیب کند. او گفت: هر حوزه‌ای که از یارانه برخوردار بوده به اکوسیستم استارت‌آپی آسیب رسانده است. برای مثال، اگر یارانه‌های بخش انرژی برداشته شود، تعداد زیادی شرکت استارت‌آپی برای صرفه‌جویی در حوزه انرژی فعال خواهد شد.
ارسال نظر