سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در نیم قرن فعالیت، با اجرای طرحهای بزرگ و مهم صنعتی و راهبری شرکتها، خدمات گستردهای به اقتصاد و صنعت کشور ارائه کرد و به جرات میتوان گفت بخش قابل توجهی از زیربناها و توسعه نسبی صنعت کشور مرهون فعالیتهای موثر مجموعه این سازمان است.
رضا رحمانی گفت: سازمان گسترش و نوسازی صنایع برای کمک به توسعه صنعت راهاندازی شده است و اقدامات شایسته زیادی در این زمینه تاکنون به عنوان یک سازمان توسعهای انجام داده است.
«ایدرو» در دهه اول ۵۷-۱۳۴۶ که دهه طلایی تاسیس و راهاندازی بود؛ ضمن توسعه دانش مدیریت، بیش از ۱۳۰ شرکت صنعتی، مهندسی و خدماتی با اهمیت در توسعه و تکمیل زنجیره صنعتی ایران تاسیس کرد که از آن جمله میتوان به راهاندازی کارخانههای ذوب آهن، ماشینسازی اراک، تراکتورسازی تبریز و آلومینیومسازی اراک اشاره کرد.
سازمانهای توسعهای ابزار دولت هستند برای پیشبرد برنامههای توسعه صنعتی و اقتصادی در حوزههایی که تصور میشود بخش خصوصی به لحاظ مالی و تخصصی در آنها توانمند و ریسکپذیر نیست. به اذعان داود مسگریان هماکنون به سازمانهای توسعهای نیاز است که از مدیریت آگاه به حوزه صنایع پیشرفته برخوردار باشد و به طور قطع از مقررات دولتی مستثنی باشند. این مدرس دانشگاه صنعتی شریف در گفتوگو با دنیای اقتصاد به تعریف سازمانهای توسعهای، چگونگی ایجاد سازمان گسترش در کشور با الگوبرداری از برخی از کشورها و همچنین نقاط قوت و ضعف این سازمان از بدو تاسیس پرداخت که مشروح آن را میخوانید:
وجود راهبرد توسعه صنعتی یا حداقل یک اجماع در مورد چشمانداز و رویکرد به توسعه صنعتی باید مورد تاکید قرار بگیرد، اما به نظر میرسد نه این اجماع وجود دارد و نه آنکه تلاش سیستماتیکی برای حصول به آن در جریان بوده است.
در حال حاضر صنعت داروسازی و تجهیزات پزشکی در جهان از جمله صنایع بسیار سود آور و البته استراتژیک در جهان محسوب میشود. نرخ رشد بازار تجهیزات پزشکی بین سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۲ حدود ۲/ ۵ درصد بوده که بیانگر اهمیت این بخش است.
رییس کمیسیون اقتصادی مجلس معتقد است: سازمانهای توسعهای طی سالهای اخیر به رغم آنکه ماموریتهایشان را براساس اساسنامه قبلی انجام میدادند و با قوانین و مقررات جدید انطباق داده نشده بودند؛ در بسیاری از زمینهها اقدامات خیلی خوبی انجام دادهاند.
نماینده مردم گرمسار و آرادان و عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامیبا اشاره به گامهای موثر «ایدرو» در توسعه صنایع بزرگ کشور، گفت: این مجموعه با مشارکت و همراهی مردم میتواند تاثیر بسزایی در اقتصاد مناطق محروم کشور داشته باشد.
محمدرضا رضایی با بیان اینکه سازمان گسترش به منظور توسعه صنعت راهاندازی شده است، گفت: بر این اساس شاهدیم که این سازمان تلاش و اقدامات زیادی در این راستا انجام داده است.
نقش سازمانهای توسعهای در کشور و توسعه بخش صنعت، یک نقش ممتاز بوده که به خصوص در صنایع پیشرفته و توسعه فناوریهایی که با لبه دانش روبهرو هستند، بسیار ویژه و اساسی است. کما اینکه این نقش در حوزه سرمایهگذاریهای خطرپذیر، بسیار منحصر به فرد است. البته در قوانین کشور نیز به صورت خیلی خلاصه، این نقش مورد اشاره قرار گرفته؛ اما مغفول مانده است.
در کشورهای در حال توسعه مثل ایران، به دلیل وجود منابع محدود در کشور و نیز بخش خصوصی کوچک، در کنار ریسک سرمایهگذاری که به دلیل فضای تحریمی سالهای گذشته، به عدد هفت یعنی بالاترین سطح هم رسیده بود؛ اوضاع به نحوی پیش رفت که سرمایهگذاری های بزرگ در بخش خصوصی صورت نگیرد. اینجاست که میتوان گفت انجام سرمایهگذاری در اندازه بزرگ معطل میماند. بنابراین برای اینکه کشور بتواند فرآیند توسعه را بدون توقف دنبال کند، دولت باید وارد صحنه شود.
سازمانهای توسعهای که ایجاد آنها از نظر ساختار، به دوران قبل از انقلاب برمیگردد و با ساختار مناسبی هم آغاز به کار کردهاند، نهادهایی هستند که برای توسعه بخشهای مختلف کشور، ضروری به شمار میروند. این در حالی است که قوانین و مقرراتی که آن زمان بر این سازمانها حاکم بوده، در جهت توسعه صنعتی کشور مانند یک شرکت مادرتخصصی وارد عمل شده و به ساخت کارخانجاتی مبادرت ورزیدهاند که خود کارخانه سازی میکنند.
ایدرو توسعه و ماندگاری خود را مدیون مردان بزرگی از بخش صنعت کشور است که هر کدام از آنها منشا تغییراتی بزرگ در این بخش کشور بوده و هستند. افرادی نظیر آقایان ویسه،قلعه بانی،نوروززاده ،هدایت،مفیدی و شافعی و... .برخی از این اسامی تداعی کننده سالهای درخشان صنعت خودرو،صنایع سنگین و توسعه زیرساختها هستند و برخی دیگر توجهی ویژه به دانش بنیانها و صنایع های تک داشتند.
توسعه تکنولوژی، خوشهسازی، شبکهسازی و بههمرسانی کسب و کارها، توسعه مدیریت و منابع انسانی، توسعه صادرات، گسترش سرمایهگذاری و جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی، از اساسی ترین نقش های سازمان های توسعه ای است که رییس کمیسیون صنایع مجلس معتقد است در روند توسعه صنعتی هر کشورنقش به سزایی دارند.
رییس موسسه پژوهشهای بازرگانی وزارت صنعت معتقد است: «ایدرو» بهعنوان یک سازمان توسعهای باید از منابع لازم برای توسعه صنایع برخوردار شود و پس از اتمام طرح آن را به بخش خصوصی واگذار کند و منابع مذکور در قبال استراتژیها و نتایج تعریفشده در اختیارش قرار بگیرد، اما متاسفانه از یک مقطعی از زمان برنامهریزان اقتصادی کشور نمیدانستهاند باید با چنین سازمان توسعهای چه کار کند از این رو منابع سازمان محدود شد.
معاون توسعه سرمایه گذاریهای صنعتی «ایدرو» گفت: «سازمان گسترش ۵۰ سال پیش در سال ۱۳۴۶ با هدف توسعه و شتابدهی به صنعت کشور تاسیس شده و هدف اصلی آن توسعه و ساخت ماشینآلات و تجهیزات در کشور است.»
معاون امور صنایع وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به همراهی بسیار خوب ایدرو در صنایع زیرساختی و زیربنایی کشور، گفت: پیشرفت «ایدرو» در پیشبرد امور در این عرصه در راه است.
سازمانهای توسعهای در کشورها، نقش تسهیلکننده و شتاب دهنده در پیادهسازی کامل راهبردهای توسعه صنعتی و اقتصادی را بر عهده دارند. به طور کلی میتوان دو وظیفه عمده را برای این نوع سازمانها ترسیم کرد:
توسعه پایدار و همه جانبه تنها در صورتی امکانپذیر است که قبلا نمادسازی در کشور مورد نظر انجام شده باشد. یکی از شاخص ترین نمادسازی ها برای توسعه، ایجاد سازمان گسترش و نوسازی صنایع (ایدرو) در دهه ۴۰ شمسی بود. این نهاد قدرتمند طی ۵ دهه توانست پایه گذاری بسیاری از صنایع و فناوریها را در ایران انجام دهد. بی شک نقش ایدرو را هرگز نمی توان در توسعه اقتصادی ایران نادیده گرفت.