ویژه نامه سراسری لوازم خانگی

• صنعت زنده لوازم خانگی

  بر اساس طبقه‌بندی استاندارد بین‌المللی محصولات صنعتی، لوازم خانگی شامل چند زیرگروه عمده از جمله انواع لوازم برقی خانگی مانند یخچال و فریزر، ماشین ظرفشویی، انواع لوازم خانگی الکتریسیته و حرارتی مانند آبگرمکن برقی، پتو برقی، خشک‌کن برقی و لوازم پخت‌وپز و گرمایشی غیرالکتریکی مانند اجاق گاز و فر گاز و آب‌گرم‌کن است.

• مسیر اصلاح

• سنگ پیش پای صنعت

  صنعت لوازم خانگی دومین صنعت از لحاظ گردش مالی در ایران به‌شمار می‌رود. این صنعت در سال‌های اخیر با چالش‌های بسیاری روبه‌رو بوده و دوران پرفرازونشیبی را سپری کرده است. در پایان سال ۱۳۹۷ با توجه به تشدید تحریم‌های وضع‌شده، شرکت‌های تولیدکننده لوازم خانگی خارجی ایران را در حالی ترک کردند که سالیان بسیاری در کشور به‌عنوان قطب اصلی و بدون رقیب مشغول فعالیت بودند و تولیدکنندگان ایرانی همواره در زیر سایه آنها بخش ناچیزی از سهم بازار را تامین می‌کردند و دو کمپانی بزرگ کره‌ای به جهت کیفیت و کمیت در رده نخست بازار ایران قرار داشتند. رقابت دو شرکت کره‌ای به همراه چند شرکت اروپایی برای گرفتن سهم بیشتر از بازار ایران باعث شده بود روزبه‌روز صنعت لوازم خانگی وابسته‌تر از گذشته شود و عدم امکان رقابت با این شرکت‌ها برای تولیدکنندگان ایرانی به دلیل کمیت، کیفیت، تبلیغات فراوان و برندینگ باعث شده بود نوآوری و ایجاد زیرساخت‌های روز دنیا برای تولیدکنندگان محصولات ایرانی مقرون‌به‌صرفه نباشد.

• تجارت پنهان

  شرکت‌ها و برندهای بزرگ لوازم خانگی خارجی که سال‌ها در ایران هزینه تبلیغات، برندینگ و بازارسازی کرده بودند و سهم فروش قابل توجهی در بازار ایران داشتند، تحت فشار قدرت‌های جهانی ناچار به ترک بازار ایران شدند. اما رها کردن چنین بازاری در فصل بازدهی و سودآوری و اوج رونق، از نظر اقتصادی منطقی نبود، به همین دلیل تصمیم به مدیریت و حفظ سهم بازارشان از خارج از مرزهای ایران گرفتند. بنابراین کالا را در کشورهای همسایه دپو و به صورت قاچاق و غیرقانونی روانه بازار ایران کردند. در این روش با توجه به اینکه بسیاری از هزینه‌های فروش رسمی و قانونی از قیمت تمام‌شده کالا حذف شد، قیمت‌ها به‌صورت قابل توجهی کاهش یافت. هزینه‌هایی از قبیل خدمات پس از فروش و گارانتی کالا، هزینه تبلیغات، سمینارها، پروموشن‌ها، اجاره شو روم‌ها، پرداخت‌های انگیزشی پایان دوره به نمایندگان، نمایشگاه، بیلبوردهای تبلیغاتی، هزینه‌های پرسنلی و از همه مهم‌تر و تاثیرگذارتر حقوق و عوارض گمرکی. کسر شدن تمامی این هزینه‌ها از قیمت تمام‌شده چنان مزیت رقابتی برای این کالاها ایجاد کرد که هم برای قاچاقچی و هم مصرف‌کننده وسوسه‌انگیز بود. بدیهی است، قاچاق کالا و واردات غیرقانونی که به تجارت پنهان نیز شهرت دارد، مشکلات و چالش‌های بسیاری برای صنعت ایجاد می‌کند و با سهمی که از بازار کالای ایرانی می‌گیرد بنیان‌های تولید را در معرض خطر قرار می‌دهد.

• مشتری از فرانسه تا تونس

  صنعت قطعات لوازم خانگی در یک دهه اخیر رشد قابل توجهی‌ را تجربه کرده است. هم‌اکنون بیش از دو هزار واحد قطعه‌ساز لوازم خانگی در کشور وجود دارد، که علاوه بر تامین نیاز محصول‌سازان داخلی، به کشورهای انگلستان، آلمان، فرانسه، مصر، تونس و سوریه نیز صادرات انجام می‌دهند. با وجود کیفیت بالای محصولات قطعه‌سازان داخلی و سرمایه‌گذاری‌هایی که در چند سال اخیر در این صنعت انجام شده است، اما همچنان واردات بی‌رویه و قاچاق قطعات لوازم خانگی به کشور ادامه دارد. به‌طور نمونه برای تولید اجاق گاز امکان تولید ۱۰۰درصدی همه قطعات آن از جمله ترموکوپل و ترموستات به عنوان حساس‌ترین قطعات در داخل وجود دارد و در حالی واردات این قطعات به کشور آزاد است که این محصولات تولیدی به علت کیفیت بالا در مقایسه با نمونه‌های خارجی، قابل رقابت در بازارهای صادراتی است. اکنون انتقادی وجود دارد و آن بی‌توجهی به صنعت قطعات لوازم خانگی است.

• ظهور شهر لوستر

  لوستر صنعتی است که از کشورهای مختلف در آن اعمال سلیقه شده و از قدیم محصولات کشور چک معروف بودند که علت آن هم کریستال مرغوب و همچنین استعدادی بوده که در آنها وجود داشته است. اما به تدریج لوسترهای ایتالیایی نیز محبوب شدند چون آنها در صنعت برنز صاحب نام و سلیقه بودند، بنابراین موفق شدند مشتری‌های زیادی در دنیا به دست بیاورند. در مرحله بعد لوسترهای سرامیکی تولید شدند که اسپانیا در این عرصه صاحب نام است. ایران از تلفیقی از همه این روش‌ها و تکنولوژی استفاده کرده و محصولات خاص خودش را تولید می‌کند. پس با اعمال هنری که ایرانی‌ها در ساخت لوستر انجام می‌دهند مشتری‌های خود را در جهان دارند. با این شرایط محصولات ایرانی تمامی سلیقه‌ها را پوشش می‌دهند.

• بلای جان تولید

  صنعت لوازم خانگی ظرف سنوات گذشته از رشد مناسبی برخوردار بوده و توانسته پیشرفت‌های قابل توجهی را در عرصه تولید در غیاب برندهای خارجی بر به دست آورد. باید تاکید کرد که صنعت لوازم خانگی در سال‌های گذشته به خوبی از عهده تامین نیازهای بازار داخل برآمده است؛ به نحوی که ظرف سنوات گذشته کمبودی در بازار به لحاظ تامین اقلام مورد نیاز خانوارها در حوزه لوازم خانگی به وجود نیامده و کالارسانی مناسبی به بازار صورت گرفته است. اما با وجود این تولیدکنندگان به‌رغم تمامی این تلاش‌ها با محدودیت‌های قابل توجهی هم مواجه بوده که در عرصه تولید با آن دست‌وپنجه نرم کرده‌اند.

• برکت تحریم

  تحریم‌ها در سال‌های گذشته تاثیر قابل توجهی بر وضعیت صنف چینی و بلور در تهران گذاشت. بارها گفته‌ام به واسطه آنچه شخصاً «برکت تحریم» آن را نام گذاشته‌ام وضعیت صنف چینی و بلور بهتر شده است.‌ در چند سال گذشته و با توجه به سبقه‌ای که صنعت چینی و بلور در کشور داشت و همچنین نیاز جامعه درباره لوازم چینی مثل تهیه جهیزیه و همچنین نیازی که زندگی روزمره افراد دارد، محصولات چینی ایرانی موفق شده است بازار خود را پیدا کند. در این راستا تلاش کارخانه‌های تولیدکننده از این دست و همچنین تجار عزیزی که به این‌سو آمدند در این راستا موثر بود و به این ترتیب شاکله‌ای خوب به وجود آمد.

• مهمان ناخوانده در بازار

  لوازم خانگی کوچک بخشی از صنعت لوازم خانگی است که وسایل بسیار زیاد و متنوعی مانند انواع اتو بخار، غذاساز، چرخ گوشت، پلوپز، قهوه‌ساز و... را شامل می‌شود. بیش از ۱۰۰ واحد تولیدکننده در این بخش با تولید نزدیک به شش میلیون دستگاه در این واحدها وجود دارد. واحدهای تولیدی لوازم خانگی کوچک با حداقل ۴۰ و حداکثر تا ۷۰۰ نفر اشتغال‌زایی؛ مشغول به کار هستند و به این ترتیب باعث ایجاد رقم بالایی در حوزه نیروی کار شاغل شده‌اند.

• کمبود نقدینگی

  مهم‌ترین مشکل قطعه‌سازی این است که شرکت‌های قطعه‌ساز با کمبود نقدینگی مواجه هستند و به علت گرانی مواد اولیه، توسعه در این صنعت با چالش مواجه است. در صورت تامین نقدینگی امکان تسریع رشد فراهم خواهد شد. قطعه‌سازان باید همواره به دلیل مشکلات تامین مواد اولیه وارداتی، دپوی مواد اولیه و اجناس مورد نیاز خود را برای مدت طولانی داشته باشند تا در زمان‌هایی که واردات مواد اولیه با مشکلاتی مواجه می‌شود، از این دپو استفاده کرده و فرآیند تولید دچار اختلال نشود. با اکثر شرکت‌های تولیدکننده لوازم خانگی همکاری داریم و قطعات مورد نیاز آنها را تامین می‌کنیم. تهیه مواد اولیه و دپوی آن سرمایه درگردش بالایی را می‌طلبد و مشکل نقدینگی، بسیار بزرگ است.

• تعامل سازنده

  

  صنعت لوازم خانگی ایران ظرف دو، سه سال اخیر توانسته در غیاب رقبای خارجی خود نفس بکشد، بال بگشاید و برای رسیدن به اوج گام بردارد؛ مسیری که به سرعت سپری شد و اکنون با توجه به ساختار و شرایطی که با تحریم‌ها مبتلابه اقتصاد ایران و صنایع کشور شده، ادامه مسیر را برای این صنعت و تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران آن ناهموار کرده است. به‌خصوص اینکه دولت هم با مجموعه تفکراتی که بر روی قیمت‌گذاری برخی از کالاها از جمله لوازم خانگی دارد، بیشتر از هر زمان دیگری تولیدکنندگان لوازم خانگی را در محاق قرار داده و شرایط را برای آنها به گونه‌ای پیش برده است که تولید برایشان صرفه اقتصادی ندارد و ممکن است هر روز که می‌گذرد، بیشتر به این سمت ترغیب شوند که خطوط تولیدی خود را متوقف کرده و اشتغالی را که در این مسیر ایجاد کرده‌اند، کم و کمتر کنند. در این میان آثار مخرب تحریم‌ها بر عدم ورود تکنولوژی‌ها و ماشین‌آلات و تجهیزات را هم نباید از یاد برد و به تولیدی نگریست که اکنون با تکنولوژی نسل دوم و سوم مشغول به فعالیت است، در حالی که رقبا در سایر کشورها، خود را با تکنولوژی‌های نسل چهار و پنج تطبیق داده و هم‌مسیر کرده‌اند. علیرضا محمدی‌دانیالی، رئیس انجمن صنایع لوازم خانگی، بر این باور است که تحریم‌ها ضایعه بزرگی برای اقتصاد کشور است. به هر حال کل فعالان اقتصادی نیاز دارند که با بازار جهانی ارتباط مستقیمی داشته باشند و اگر این اتفاق نیفتد باعث می‌شود هزینه‌های تولید افزایش پیدا کند.

• رنج گنج

  

  صنعت لوازم خانگی در ایران فرازونشیب‌های بسیاری دارد. صنعتی که اگرچه با تحریم‌های بی‌سابقه آمریکا بسیاری از شرکای خود را از دست داد و مجبور شد در یک دوره سخت، روی پای خود بایستد، اما حالا جان گرفته و نبض بازار لوازم خانگی را به دست گرفته است. اینک این صنعت به مدد تولیدکنندگان و صنعتگرانی که چرخ‌های آن را به حرکت درمی‌آورند، توانسته علاوه بر تامین نیازهای داخلی بسیاری از خانوارهای ایرانی، جای خالی برندهای مطرح کره‌ای را که از جمله اصلی‌ترین شرکای تجاری ایران در حوزه واردات و تولید لوازم خانگی بودند، پر کند و زمینه را برای رشد و رونق این صنعت فراهم آورد. در این میان البته لطماتی هم به صنعتگران وارد شده و در اثر از دست دادن شرکای خود متضرر شده‌اند، اما در مجموع سودی که نصیب آنها شده، ناشی از پولی است که خانوارهای ایرانی به خرید لوازم خانگی و جهیزیه اختصاص می‌دهند، هر چند تورم‌های بالای ماه‌های گذشته و کاهش قدرت خرید مردم، بیزینس و کسب‌وکار آنها را نیز تحت تاثیر خود قرار داده است. حامد گرشاسبی، رئیس دپارتمان قطعه‌سازان انجمن صنایع لوازم خانگی ایران، با تشریح وضعیت کنونی صنعت لوازم خانگی و بازار آن، به بررسی فعالیت تامین قطعات و مواد اولیه مورد نیاز این صنایع می‌پردازد. او می‌گوید توانایی ساخت بسیاری از قطعات مورد نیاز صنعت لوازم خانگی به واسطه توانمندی تولیدکنندگان داخلی فراهم بوده و با مهندسی معکوس پای فناوری‌های به‌روز دنیا به صنعت لوازم خانگی باز شده است.

• رویای خانه هوشمند

  

  خانه هوشمند برای دهه‌ها پایه اصلی فرهنگ عامه بوده است. از فیلم «خانه هوشمند» دیزنی در سال ۱۹۹۹ که در آن خانه‌ای با هوش مصنوعی، شخصیت یک مادر سلطه‌گر را به خود می‌گیرد تا خانه قدیمی «جتسون‌ها» با فناوری پیشرفته.