مسیر اصلاح
راهکارهای خروج صنعت لوازم خانگی از رکود چیست؟
چالش‌ها
بسیاری از چالش‌های فراروی صنعت لوازم خانگی با اشکالات ساختاری در اقتصاد مرتبط است. تحریم نیز که مزید بر علت شده و انجام فعالیت‌های اقتصادی را دچار مشکل کرده است. ولیکن چندین مشکل در حوزه لوازم خانگی در حال حاضر وجود دارد که برخی از موارد آن به شرح زیر است.
1- فقدان سیاست‌های ارزی منسجم و پایدار یکی از اصلی‌ترین موانع و چالش‌های صنعت لوازم خانگی است. تغییرات مدام رویه‌ها و دستورالعمل‌های بانک مرکزی، عدم توانایی کنترل نرخ ارز، متفاوت بودن صحبت‌های مسوولان بانکی با واقعیت‌های موجود، امکان برنامه‌ریزی منسجم را از تولیدکننده گرفته است.
2- تغییرات مداوم سیاست‌های پولی در حوزه بانک‌های تجاری یکی دیگر از مشکلات واحدهای تولیدی است. اقتصاد و صنعت بدون بانک معنا ندارد و بانک‌ها در حال حاضر با سیاست‌های انقباضی از پرداخت تسهیلات خودداری می‌کنند و حتی رویه قبلی که معمولاً سود تسهیلات را از تولیدکننده می‌گرفتند و دوباره سرمایه در گردش واحدها را پرداخت می‌کردند با چالش جدی مواجه شده و عمدتاً بانک‌ها از دادن تسهیلات حتی تمدیدی خودداری می‌کنند و این امر تامین نقدینگی واحدها را با مشکل جدی مواجه کرده است.
3- کالای قاچاق به وفور هم در بازار رسمی و هم در فضای مجازی عرضه می‌شود. رقابت نابرابر کالای قاچاق با تولیدات داخلی یکی دیگر از چالش‌های اصلی این صنعت است. صنعت لوازم خانگی 30 درصد هزینه‌های مختلف به دولت می‌پردازد، مثلاً اگر یک تلویزیون 10 میلیون تومان به فروش برسد سه میلیون تومان آن به دولت در قالب 9 درصد ارزش افزوده، حدود شش درصد مالیات گمرکی و چند نوع مالیات دیگر مانند مالیات بر سود، مالیات تکلیفی و بیمه و... پرداخت می‌شود. این در حالی است که کالای قاچاق از معافیت کامل پرداخت عوارض و مالیات و بیمه برخوردار است. جالب توجه اینکه پرداخت و دریافت وجوه کالای قاچاق از طریق بستر بانکی انجام می‌پذیرد و صدها سایت و کانال تلگرامی با معرفی محصولات و حساب‌های بانکی در این حوزه فعال هستند و رصد بانک مرکزی و سازمان مالیاتی به آنها نمی‌رسد. عمده چالشی که در حوزه لوازم صوتی و تصویری با آن روبه‌رو هستیم قاچاق کالاست. حدود سه میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه ظرفیت تولید در کشور داریم که در سال جاری حداکثر به یک میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه تولید بیشتر نخواهد رسید.
با نیمی از ظرفیت در حال تولید هستیم در صورتی که ۴۰ درصد بازار را کالاهای قاچاق به خود اختصاص داده‌اند.
هزینه‌هایی که تولیدکنندگان داخلی پرداخت می‌کنند در مقایسه با افرادی که کالای قاچاق وارد می‌کنند بسیار زیاد است.
اگر جلوی ورود کالای قاچاق به کشور گرفته شود محصولات تولید داخل به دو برابر می‌رسند.
4- قیمت‌گذاری دستوری نیز یکی از چالش‌های فعلی فراروی این صنعت است. قیمت‌گذاری از سوی دولت انجام می‌پذیرد، و این در حالی است که این صنعت کاملاً رقابتی است و فقط در حوزه تلویزیون بیش از 20 شرکت با 300 مدل در اینچ‌های مختلف مشغول فعالیت هستند و قیمت به وسیله بازار رقابتی قابل تعیین و کنترل است. با وجود بازار رقابتی در میان تولیدکنندگان و عرضه قاچاق عملاً امکان گران‌فروشی وجود ندارد ولیکن قیمت‌گذاری دستوری باعث شده که سازوکار بازار ناکارآمد شود.
راهکارها
قیمت تمام‌شده کالا شامل مواد، دستمزد و سربار است. مواد اولیه در زمینه‌های فولاد و پتروشیمی در کشور وجود دارد، نرخ دستمزد نیز به‌رغم افزایش ناگهانی در ابتدای سال هنوز یکی از پایین‌ترین نرخ‌های دستمزد در دنیاست و سربار و انرژی به‌رغم اینکه نرخ برق و گاز افزایش داشته هنوز در حد قابل قبول است پس عمده مشکل فقدان برنامه‌ریزی بلندمدت است. وزارت صنعت، معدن و تجارت که متولی صنعت است تمام تلاش خود را صرف حل مشکلات می‌کند، ولیکن قسمت عمده تصمیم‌گیری خارج از وزارت صمت است. موارد پولی و بانکی در اختیار بانک مرکزی است، مالیات و گمرک در اختیار وزارت دارایی است و استاندارد، محیط زیست و چندین سازمان اثرگذار بر صنعت، خارج از حیطه اختیارات وزارت صمت وجود دارد. جزیره‌ای عمل کردن سازمان‌ها و نهادها امکان برنامه‌ریزی جامع را سلب کرده و عمده مشکل از نداشتن برنامه واقعی و قابل اجراست. راهکار مشخص است؛ دولت کمتر دخالت کند، ثبات رویه داشته باشد، خلق دائمی بخشنامه و تولید انبوه بخشنامه را متوقف کند تا تولیدکننده بتواند برنامه‌ریزی بلندمدت داشته باشد. مقوله بازار صادراتی نیز بدون حل مسائل دیپلماسی و ورود به چرخه نظام بانکی بین‌المللی موفقیت چندانی نخواهد داشت و صرفاً در حد برخی کشورهای همسایه در حد محدود قابل انجام است. ظرف چند سال گذشته صنعت لوازم خانگی رشد خوبی داشته ولیکن تداوم آن نیاز به مراقبت و برنامه‌ریزی منسجم دارد. تدابیر بانک مرکزی برای رصد گردش چند میلیارددلاری قاچاق و همچنین فعالیت سازمان مالیاتی برای دریافت مالیات و عوارض از واردات بی‌رویه قاچاق می‌تواند زمینه رقابت عادلانه برای تولیدکننده را فراهم کند.
وظیفه تولیدکنندگان
همچنین در این راستا خود صنعتگران هم وظایفی بر عهده دارند؛ به‌طور مثال خدمات پس از فروش موضوع مهمی است که توجه خریدار را به خود جلب می‌کند. تلاش‌ها بر این است که حقوق مشتری حفظ شود. ما در این مورد حتماً حق را به مشتری می‌دهیم و به همین دلیل اعتقاد داریم که یکی از قوی‌ترین بخش‌های فعالیت ما، خدمات پس از فروش است. حدود ۲۵ میلیون تلویزیون در منازل خانواده‌های ایرانی وجود دارد. نمایندگان مجاز ما روزانه بیش از ۱۰ هزار بار در سراسر کشور برای تعمیر و سرویس و رفع مشکلات به خانه‌های مشتریان مراجعه می‌کنند. در همین ارتباط نظام‌های مختلفی را ایجاد کردیم تا بتوانیم بهترین خدمات پس از فروش را به مشتریان ارائه دهیم. البته با این حال فضای خدمات همواره جای توسعه دارد. آمارهای ما و راستی‌آزمایی‌هایی که وزارت صمت انجام می‌دهد نشان داده که رضایت مشتریان از خدمات پس از فروش بالای ۹۰ درصد است. ولی معمولاً صدای نارضایتی خیلی بیشتر از صدای رضایت شنیده می‌شود.
