مشتری از فرانسه تا تونس
فقدان وسایل حمل‌ونقل مناسب چگونه به صادرات لوازم خانگی آسیب وارد کرده است؟
یکی از دلایلی که باعث شده همچنان واردات قطعات لوازم خانگی انجام شود، اجرا نشدن مصوبه ممنوعیت واردات کالاهای مشابه ساخت داخل در حوزه قطعات است؛ در حالی که ورود محصولات لوازم خانگی را ممنوع کرده‌اند. نظام تعرفه‌گذاری نامناسب نیز از دیگر دلایلی است که باعث شده محصول‌سازان تمایل به استفاده از قطعات وارداتی برای تولید محصول نهایی داشته باشند، زیرا تعرفه واردات محصول نهایی ۵۰ درصد و تعرفه واردات قطعه پنج درصد در نظر گرفته شده است. سهم قطعات در صنعت لوازم خانگی اکنون قابل توجه است. به‌طور میانگین ۷۵ درصد قیمت تمام‌شده محصول نهایی در صنعت لوازم خانگی مربوط به قطعات است، به همین دلیل محصول‌سازان برای کاهش هزینه نهایی تولید، استفاده از قطعات ارزان‌تر وارداتی را ترجیح می‌دهند. لازم است به هزینه بالای تولید برای قطعه‌سازان هم اشاره کرده و بگویم مواد اولیه مورد نیاز صنعت قطعات لوازم خانگی که بر پایه فلزات رنگین است، در داخل به اندازه کافی وجود دارد و در این زمینه مشکلی وجود ندارد، اما از آنجا که دولت مواد اولیه را با قیمت بالا به تولیدکننده می‌دهد، هزینه تولید برای قطعه‌سازان در مقایسه با قطعات خارجی افزایش یافته است. صنعت قطعات لوازم خانگی نیازمند حمایت‌های دولتی است. حمایت در حوزه ارتقای فناوری از طریق خرید ماشین‌آلات و انتقال فناوری‌های های‌تک از جمله اقداماتی است که باید برای توسعه این صنعت در کشور انجام شود و پس از آن، ممنوعیت واردات قطعات لوازم خانگی، همچون ممنوعیت واردات محصولات، خواسته تولیدکنندگان لوازم خانگی از دولت برای حمایت از قطعه‌سازان لوازم خانگی است. تا زمانی که واردات قطعات لوازم خانگی به کشور آزاد باشد، تولیدکنندگان داخلی با ظرفیت بالای تولید توان رقابت با محصولات وارداتی را نخواهند داشت.
برآورد می‌شود در حال حاضر ۹۰ تا ۹۵ درصد از آغاز فرآیند مواد اولیه تا تبدیل به قطعات نهایی لوازم خانگی داخلی است. برخی کشورها تکنولوژی برتر را دارند، بنابراین امکان داخلی‌سازی ۱۰۰درصدی قطعات وجود ندارد. حتی آمریکا هم برخی قطعات را وارد می‌کند. بنابراین مهم تکمیل یک فرآیند و محصول قابل عرضه است. از طرف دیگر واردات برخی قطعات باعث مقایسه و بهبود کیفیت تولیدات داخل می‌شود. برآورد می‌شود در حال حاضر ۹۰ تا ۹۵ درصد از آغاز فرآیند مواد اولیه تا تبدیل قطعات نهایی لوازم خانگی داخلی است و واردات قطعات لوازم خانگی مقدار کمی است. بازخورد کارخانه‌ها نیز حاکی از رضایت تولیدکنندگان محصول نهایی از قطعات است. در حالی که تولید در شرایط خوبی قرار دارد و مواد اولیه هم داخلی است، نباید اجازه واردات داده شود. اما شاهد هستیم در حال حاضر وزارت صمت اجازه واردات شیرآلات و مشعل‌های گازی را می‌دهد. این در حالی است که این محصولات با کیفیت جهانی در کشور تولید می‌شود. از سوی دیگر در کشورهای خارجی به دلیل داشتن تکنولوژی بالا، هزینه دستمزد و در نتیجه قیمت تمام‌شده پایین است و تولیدکننده داخلی نمی‌تواند با آنها رقابت کند. طبق قانون هم واردات کالای مشابه داخلی ممنوع است. در گذشته تولید شیرآلات و مشعل‌های گازی به اندازه کافی نبود اما الان که تولید داخل به اندازه کافی و حتی صادرات انجام می‌شود، معنی ندارد که واردکننده این محصول هم باشیم. لازم است درباره مبدأ قطعات وارداتی لوازم خانگی هم بگویم قطعات وارداتی با کیفیت بالا عمدتاً از آلمان، ایتالیا، اسپانیا و قطعات کم‌کیفیت‌تر از چین به ایران وارد می‌شود که این قطعات کم‌کیفیت عمدتاً به صنایع آسیب می‌زند.
مقاصد مهم صادراتی لوازم خانگی
کشورهای همسایه مثل عراق، افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، ازبکستان و آذربایجان هم از جمله مقاصد صادرات قطعات لوازم خانگی ایرانی هستند و به برخی کشورها مثل ترکیه، قطعات هم صادر می‌شود. همچنین می‌توانم درباره صادرات قطعات لوازم خانگی بگویم بیشتر صادرات قطعات در حوزه قطعات اجاق گاز، بخاری گازی و... مثل انواع شیرآلات است. البته صادرات به برخی کشورها به دلیل مشکلات سیاسی متوقف شده است. در این میان بهترین بازار در حال حاضر بازار آمریکای جنوبی است که مصرف زیادی در حوزه لوازم خانگی دارند، اما ایران به این منطقه صادرات ندارد که یکی از مشکلات اصلی، نبود ناوگان حمل کالا به این کشور است. در اصل ایران وسیله حمل کالا به مقصدهای مختلف را به‌طور سیستماتیک ندارد که یکی از معضل‌های صادرات است، اما برای مثال چین برای صادرات کالای خود راه درست می‌کند. از سوی دیگر درخواست در کشورهای آمریکای جنوبی آنقدر زیاد است که صادرات اروپا هم همه این تقاضا را پوشش نمی‌دهد. در مقابل، قسمت عمده قطعات در حوزه یخچال و ماشین لباسشویی و ظرفشویی وارداتی است. صادرات موجب توسعه دانش فنی برای اعمال استانداردهای کشور هدف می‌شود اما مشکلات مربوط به تحریم و بازگشت ارز از جمله موانع صادرات است. اکنون آماری از صادرات قطعات لوازم خانگی در دست نیست و وزارت صمت هم این آمار را در اختیار انجمن قرار نداده است. یکی از ویژگی‌های تولید لوازم خانگی در ایران تولید عمده مواد اولیه آن مثل فلزات رنگی، ورق‌ها و قطعات ساخته‌شده از مس، روی، برنج و آلومینیوم در داخل است. ایران غنی از مواد اولیه است، بنابراین توان صادرات دارد.
