ویژه نامه سراسری لوازم خانگی

• توانمندی صادراتی صنعت لوازم خانگی

  

  همگان مستحضر هستند که صنعت لوازم خانگی طبق سند راهبردی توسعه صنایع کشور که توسط وزارت صمت نتوشته شده جزو یکی از ۱۰ صنعت استراتژیک کشور محسوب میشود و شاخص هایی که میتوان بر اساس آن صنعت را استراتژیک نامید شامل شاخص ارزش افزوده این صنعت، زنجیره عرضه، اشتغال محور بودن، درآمدزایی آن و عمق بومی سازی صنعت باعث شده اند که صنعت لوازم خانگی در حال حاضر به عنوان یکی ار صنایع مهم تلقی شود و به همین علت هم در مسائلی مانند آن دولت نظارت میکند. کشور در بحث صادرات این قابلیت را دارد که در کنار کشور ترکیه در منطقه خاورمیانه به عنوان تامین کننده اصلی کالای لوازم خانگی کشورهای منطقه قلمداد شود.

• نمایی از صنعت لوازم خانگی در ایران

• دورنمای یک صنعت

  

  ممنوعیت واردات برندهای خارجی لوازم خانگی را باید تقسیم‌بندی کرد. در محصولاتی که تولید کافی و باکیفیت داریم باید واردات محصولات مشابه خارجی کنترل و محدود شوند، اما در بخش‌هایی که امکان تولید محصولات لوازم خانگی را به میزان کافی نداشته یا محصولاتی که امکان تولید آنها را در حد استاندارد جهانی نداریم باید اجازه واردات داده شود. مثلاً محصول تلویزیون در کشور به صورت صنعت مونتاژ بوده و بیشتر قطعات آن وارداتی بوده و عمق داخلی‌سازی نداریم. در این بخش‌ها باید اجازه واردات داده شود تا بتوانیم رقابت سالمی داشته باشیم. باید کارشناسی دقیقی روی تک‌تک محصولات لوازم خانگی صورت بگیرد و دولت کمک کند تکنولوژی تولید محصولات وارد کشور شده و توان رقابت با محصولات خارجی ایجاد شود.

• رمزگشایی از ممنوعیت

  

  صنعت لوازم خانگی ایران، سابقه فعالیت چند‌ده‌ساله دارد و در سخت‌ترین شرایط مانند دوران جنگ تحمیلی و دفاع مقدس، توانسته در انبوه مشکلات داخلی و خارجی، روی پای خود بایستد، اما در یک دهه اخیر سرعت رشد این صنعت در صحنه رقابت با کالاهای وارداتی کند شده است.

• پیشاهنگ توسعه

  

  اکنون در حوزه وضعیت لوازم خانگی در ایران پرسش‌های بسیاری مطرح است. مثلاً اینکه چگونه سهم بیشتری از بازار داشته باشیم؟ چگونه فرهنگ مصرف داخلی را احیا کنیم؟ واردات و قاچاق کالا چه اثرات مخربی بر اقتصاد و جامعه خواهد گذاشت؟ رتبه هر یک از شهروندان در پرداخت دانگ ملی خود چقدر است؟ مولفه‌های کیفیت برای دو گروه تولیدکننده محصول نهایی و قطعه‌ساز کدام است؟ و اینکه برای توسعه صنعت و اقتصاد و آبادانی کشور چه باید کرد؟ ماجرا از این قرار است که مهم‌ترین رکن توسعه صنعتی و اقتصادی، اشاعه تولید محصولات داخلی است و اگر این رکن از اقتصاد مولد، پایدار و باثبات باشد، اثرات بسیار موثری بر شاکله اقتصاد کشور خواهد گذاشت و استقلال اقتصادی و امنیت سیاسی را در پی خواهد داشت. به هر صورت در یک جامعه پیشرفته و صنعتی یا حتی در حال توسعه، دو گروه تولیدکننده فعال داریم. در کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته، صنعت قطعه‌ به عنوان موتور محرکه و پیشران صنعت محسوب می‌شود و هر کشوری که قطعه‌سازی پیشرفته و مدرنی داشته باشد شاهد شکوفایی صنعت هم خواهد بود. چراکه کیفیت صنعت قطعه‌ باعث رشد کیفیت محصول نهایی خواهد شد.

• به‌روزرسانی یک صنعت

  

  هرچند صنعت لوازم خانگی ایران به گفته کارشناسان طی سال‌های اخیر رشد چشم‌گیری داشته، اما هنوز هم قاچاق محصولات خارجی به کشور تهدیدی برای ادامه روند رو به رشد این صنعت محسوب می‌شود. قاچاقی که به گفته فعالان صنعت و بازار لوازم خانگی، گردش مالی آن سالانه تا شش میلیارد دلار نیز می‌رسد. در این میان، اگرچه دولت‌ها قوانین و طرح‌های مختلفی را برای کاهش حجم قاچاق کالا و کنترل مرزها اجرایی کرده‌اند، اما همچنان یکی از دغدغه‌های اصلی صنعتگران کشور، حجم بالای قاچاق و گاهی دامپینگ لوازم خانگی خارجی در ایران است به‌طوری که گفته می‌شود، کالاهای قاچاق سهم ۳۰ تا ۴۰درصدی در بازار لوازم خانگی ایران به خود اختصاص داده است. رفع این نگرانی علاوه بر وضع قوانین اثرگذار و اجرای آن نیازمند افزایش سطح کیفیت و کاهش قیمت تمام‌شده تولیدات در کشور است تا دیگر قاچاق لوازم خانگی صرفه‌ای برای قاچاقچیان نداشته باشد و پس از آن شاهد معکوس شدن سیر قاچاق و صادرات کالاهای داخلی باشیم. در این زمینه گفت‌وگویی با محمدفرهاد کیایی، فعال بخش قطعه‌سازی داشتیم. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.

• روبه‌راه

  

  ژاپن در دهه ۸۰ به‌صورت خودخواسته محدودیت‌هایی را بر صادرات خودرو به آمریکا اعمال کرد. این موضوع به دلیل احتمال ایجاد محدودیت برای ورود خودروهای ژاپنی به آمریکا بود و ضمن ایجاد مسیرهای جدید صادراتی برای خودروهای ژاپنی، باعث به تاخیر افتادن ایجاد محدودیت دولت آمریکا و کاهش اثرات این تصمیم شد. در ایران هم محدودیت‌های خودخواسته به دلیل الزام شرکت‌ها به بازگرداندن ارز حاصل از صادرات باعث از دست رفتن بسیاری از بازارهای صادراتی گذشته شد؛ ولی از طرفی صادرکنندگان نوظهور با صادر کردن کالاهای یارانه‌ای و عدم عودت ارزهای حاصله، نه‌تنها موجب گران شدن کالا و ایجاد محدودیت برای صادرات کالاهای صادراتی سنتی شدند، بلکه موجبات بروز فساد در بانک‌ها و سیستم ارزی کشور را فراهم کردند. همین موضوع به یکی از اصلی‌ترین علت‌های کاهش سرمایه‌گذاری در ایران بدل شده است. صنعت لوازم خانگی همانند سایر حوزه‌ها در سال‌های اخیر در رکود و تورم،‌ در تحریم و محدودیت واردات و در ادامه در محدودیت صادرات روزهای سختی را پشت سر گذاشته است. با نوید ایزدپناه، مدیرعامل استیل البرز درباره این شرایط و سختی‌ها و همچنین آینده این صنعت گفت‌وگو کردیم.

• قیمت‌گذاری دستوری، بلای جان تولید

  

  صنعت لوازم خانگی ظرف سنوات گذشته از رشد مناسبی برخوردار بوده و توانسته پیشرفت‌های قابل توجهی را در عرصه تولید در غیاب برندهای خارجی بر به دست آورد. باید تاکید کرد که صنعت لوازم خانگی در سال‌های گذشته به خوبی از عهده تامین نیازهای بازار داخل برآمده است؛ به نحوی که ظرف سنوات گذشته کمبودی در بازار به لحاظ تامین اقلام مورد نیاز خانوارها در حوزه لوازم خانگی به وجود نیامده و کالارسانی مناسبی به بازار صورت گرفته است. اما با این وجود تولیدکنندگان به‌رغم تمامی این تلاش‌ها با محدودیت‌های قابل توجهی هم مواجه بوده که در عرصه تولید با آن دست‌وپنجه نرم کرده‌اند.

• پرواز با بیم و امید

  

  صنعت لوازم خانگی ایران ظرف دو، سه سال اخیر توانسته در غیاب رقبای خارجی خود نفس بکشد، بال بگشاید و برای رسیدن به اوج گام بردارد؛ مسیری که به سرعت سپری شد و اکنون با توجه به ساختار و شرایطی که با تحریم‌ها مبتلابه اقتصاد ایران و صنایع کشور شده، ادامه مسیر را برای این صنعت و تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران آن ناهموار کرده است. به‌خصوص اینکه دولت هم با مجموعه تفکراتی که بر روی قیمت‌گذاری برخی از کالاها از جمله لوازم خانگی دارد، بیشتر از هر زمان دیگری تولیدکنندگان لوازم خانگی را در محاق قرار داده و شرایط را برای آنها به گونه‌ای پیش برده است که تولید برایشان صرفه اقتصادی ندارد و ممکن است هر روز که می‌گذرد، بیشتر به این سمت ترغیب شوند که خطوط تولیدی خود را متوقف کرده و اشتغالی را که در این مسیر ایجاد کرده‌اند، کم و کمتر کنند. در این میان آثار مخرب تحریم‌ها بر عدم ورود تکنولوژی‌ها و ماشین‌آلات و تجهیزات را هم نباید از یاد برد و به تولیدی نگریست که اکنون با تکنولوژی نسل دوم و سوم مشغول به فعالیت است، در حالی که رقبا در سایر کشورها، خود را با تکنولوژی‌های نسل چهار و پنج تطبیق داده و هم‌مسیر کرده‌اند. علیرضا محمدی‌دانیالی، رئیس انجمن صنایع لوازم خانگی بر این باور است که دولت باید بساط قیمت‌گذاری دستوری در صنعت لوازم خانگی را برچیند و با پیگیری افزایش سطح تعامل با دنیا در قالب برجام، زمینه را برای رشد صنایع کشور و از جمله صنعت پربار لوازم خانگی مهیا کند.

• برگ برنده

  رفاه و آسایش پایدار، آرزوی هر جامعه‌ای است. در پی انقلاب صنعتی، تغییرات اجتماعی عمیق و دامنه‌داری در انگلستان شکل گرفت و به کشورهای دیگر راه پیدا کرد؛ جمعیت افزایش یافت، شهرنشینی گسترش پیدا کرد، فعالیت‌ها از بخش کشاورزی به بخش صنعتی تغییر یافت و زندگی در این کشورها به طرز چشمگیری با رفاه قرین شد و شاخص‌های آن بهبود یافت. به این ترتیب توسعه صنعتی به عنوان مسیر اصلی دستیابی به رفاه و آسایش پایدار در بسیاری از کشورهای جهان مورد توجه قرار گرفت. این تغییرات باعث شد تا جامعه‌شناسان کلاسیک بخش قابل توجهی از مباحث خود را به بررسی صنعت و نظام صنعتی اختصاص دهند. «آگوست کنت» معتقد بود نظام صنعتی باعث رفاه، صلح و امنیت بیشتر برای جامعه خواهد بود. در کشور ما نیز توسعه صنعتی از دهه‌ها پیش مورد توجه قرار گرفته است. هدف توسعه کشور آن است که جامعه از طریق رشد اقتصادی و توسعه انسانی، به توسعه پایدار برسد و شاخص‌های زندگی در جامعه بهبود یابند.

• دیجیتالی شدن مصرف

  

  بازار جهانی لوازم خانگی از طریق پنج عامل عمده در حال تغییر است: افزایش قدرت مصرف‌کننده، دیجیتالی شدن، ماندگاری، جهانی شدن و رشد طبقه متوسط در جهان. در حالی که این تغییرات الزام سرمایه‌گذاری و رسیدن به اقتصاد مقیاس را در این صنعت به وجود می‌آورند، فرصت‌های مهمی نیز ارائه می‌کنند. اقتصاد مقیاس یا مزیت مقیاس مفهومی است که با گسترش تولید یک شرکت به کاهش هزینه‌ها منجر می‌شود. یعنی با افزایش حجم تولید، هزینه متوسط تولید هر واحد کالا کاهش می‌یابد. آنچه باعث رشد بسیاری از صنایع می‌شود، دستیابی به صرفه اقتصادی در مقیاس بزرگ‌تر است.

• رفاقت برند ایرانی و مصرف‌کنندگان

  در بازارهای کنونی که مشتریان برای تنظیم قوانین بازی رقابتی دارای قدرت کافی‌اند، لزوم توجه به کلیه اصول بازاریابی از سوی شرکت‌ها به منظور بقا و موفقیت در هر کسب‌وکاری بیش از پیش احساس می‌شود. در سال‌های اخیر، افزایش انواع محصولات وارداتی در بازار لوازم خانگی از یک‌سو و سیاست دولت در حمایت از محصولات مشابه ساخت داخل از سوی دیگر، باعث ایجاد فضای رقابتی جدیدی در این کسب‌وکار شده است. با چرخش گردونه زمان، شرایط جهانی و بستر زندگی انسان به‌گونه‌ای ناباورانه تحول یافته است. این تحولات در بازار، ظهور قواعد جدیدی را به همراه داشته است.