ایران از کشورهایی است که ذخایر متنوع و سرشاری از سنگهای تزئینی دارد و با بهرهبرداری بهینه از این ذخایر ضمن ایجاد فرصتهای شغلی مناسب در جامعه میتوان از راه صادرات این سنگها درآمد ارزی بسیار مناسبی عاید کشور کرد.
محسن گلیجانی، «کارشناس ارشد صنعت سنگ» و «عضو شورای سیاستگذاری صنعت سنگ کشور» است. با وی که نگاهی دقیق به تمامی زوایا و ابعاد این صنعت دارد و اغلب با توجه و اشرافی ویژه به اعداد و آمار مربوط به این صنعت صحبت میکند، به گفتوگو نشستیم تا وضعیت این صنعت را با توجه به اوضاع و احوال امروز اقتصاد ایران مورد بررسی قرار دهیم. گلیجانی اگرچه صنعت سنگ ایران را بسیار پیشرو میداند اما بر ضعفها و محدودیت و مشکلات این صنعت هم چشم نپوشیده و نگرانیهای خود از مسائلی همچون مشکلات بانکی صادرکنندگان، محدودیتهای مربوط به واردات ماشینآلات و ضعف در یافتن و جذب بازارهای فروش خارجی را بیان میکند. محسن گلیجانی معتقد است با کمک دولت و همت دست اندرکاران، تحریمها اثرگذاری چندانی بر صنعت سنگ نخواهد داشت و طی تلاشهایی که در حال انجام است میتوان برنامهریزیهای لازم را برای رقابت در بازارهای صادراتی فراهم آورد.
افزایش ثروت، از بین بردن فقر، رفاه اجتماعی و ایجاد شغل جهت به وجود آمدن عدالت اجتماعی از اهداف اولیه در هر کشوری به حساب میآید. این اهداف جز در سایه رشد و توسعه اقتصادی به وقوع نخواهد پیوست که این امر نیز مستلزم رشد و شکوفایی هر یک از بخشهای اقتصادی کشور است.
نوسانات نرخ ارز در نیمه نخست سال ۹۷، بسیاری از کسب و کارها و واحدهای تولیدی را با بحران مواجه کرده است. افزایش حجم نقدینگی در کشور نیز باعث ایجاد تورم در کشور شد. در این میان برخی تصمیم گیریهای دولت در مواجهه با بحران ارزی و تغییر هر روزه مصوبات و قوانین، موجب شد شرکتها حتی برای واردات و صادرات محصولات خود مشکل داشته باشند. احمد شریفی، دبیر انجمن سنگ ایران معتقد است دولت در مدیریت این وضعیت بسیار ضعیف عمل کرده و بسیاری از تصمیمات بیش از اینکه کارشناسانه و اقتصادی باشد سیاسی است. در ادامه گفتوگوی روزنامه دنیای اقتصاد با وی را مطالعه میکنید:
برای سخن گفتن درباره وضعیت رشد اقتصادی بخش معدن و تحلیل فراز و نشیبها و مخاطرات آن، به آمار و اطلاعات دقیق و توانایی تحلیل آنها نیاز است، اما متاسفانه نبود آمار و اطلاعات دقیق و به هنگام، باعث شده که اظهارنظر در اینباره منطبق بر واقعیت نباشد و به بیراهه رود، اما در هر صورت آنچه مسلم است این است که نوسانات نرخ ارز تاثیرات عمدهای بر رشد اقتصادی به طور اعم و بر بخش معدن و دیگر فعالیتهای اقتصادی به طور اخص دارد.میدانیم که رشد و توسعه اقتصادی متکی به داشتن یک بازار مصرف است و نیز به پایین بودن قیمت تمامشده محصولات تولیدی مربوط است. همچنین بازار مصرف داخلی مواد معدنی، ارتباط مستقیمی با طرحهای عمرانی و ساخت و سازهای مسکن و ساختمان دارد؛ بنابراین هرگونه افزایش در قیمت تمامشده مواد اولیه نظیر آهنآلات، سیمان، گچ، آجر و سنگهای ساختمانی، مانع رشد و توسعه فعالیتهای عمرانی میشود و همچون سدی در برابر پیشرفت قرار میگیرد.
بر اساس آمارهای جهانی سنگ درسال ۲۰۱۷، متاسفانه در مقایسه با آمارهای سال ۲۰۱۶ و تجزیه و تحلیل آنها شاهد رشد قابل ملاحظه بزرگترین رقیب تجاری ایران، ترکیه، هستیم و در مقابل آن شاهد عدم تغییر موثر در ایران میباشیم.
فرید دهقانی، مدیر عامل صندوق بیمه سرمایهگذاری فعالیتهای معدنی است. صندوقی که در وضعیتهای حاد یا بحرانی اقتصاد میتواند تضمینکننده یا حمایت کننده بخش معدن و معدن کاران باشد. وضعیتی بحرانی که کما وبیش اقتصاد این روزهای کشور دچار آن است و کاهش ارزش ریال و فشار تحریمها و... نمودهای آن است. البته دهقانی اعتقاد دارد که تحریمها کمترین آسیب و تاثیر را بر بخش معدن دارند و از این لحاظ نگرانی خاصی وجود ندارد و تحریم نمی تواند ضربهای به معدن کاران بزند و از طرف دیگر نوسان نرخ ارز هم تنها در واردات ماشینآلات میتواند دردسرساز باشد و آن هم برای بخشی از معدن کاران که سود خود را از صادرات به دست نمیآورند، که در این صورت صندوق تسهیلاتی را در نظر گرفته است. در هر صورت استفادهکنندگان واقعی از منابع ارزی و نیازمندان واقعی منابع ارزی از این ناپایدار بودن وضعیت ضربه نمیبینند، هر چند که به گفته فرید دهقانی خط مشی و رویکرد صندوق در این وضعیت خاص اقتصادی، حمایت حداکثری از بخش معدن با کمترین هزینه مالی است که اگر به درستی اجرا شود نگرانی و هراسی از نوسانات اقتصادی برای بخش معدن نخواهد بود.
مجتمع معادن منطقه اوره نطنز واقع در حوزه آبخیز روستای اوره مشتمل بر۱۴ معدن فعال و باتولید سالیانه حدود پانصد هزار تن تن سنگ گرانیت یکی از قطبهای مهم تولید این ماده معدنی در سطح کشور بوده و به دلیل تمرکز فعالیتهای استخراج و بهره برداری از معادن منطقه از یکسو و قرار گرفتن بخشی از معادن در محدوده منطقه حفاظت شده کرکس از سال ۱۳۸۶ . باوجود موافقت و توافق سازمان محیط زیست و سازمان صنعت و معدن استان با ارتقاء منطقه از شکار ممنوع به حفاظت شده و جواز فعالیت معادن بر اساس صلاحدید سازمان صمت ، مجموعه مدیران معادن منطقه اوره در سال ۱۳۸۹ و در راستای اجرای ماده ۶۳ آئین نامه اجرائی قانون معادن و نیز تصویب نامه هیات محترم وزیران در خصوص ضوابط زیست محیطی فعالیتهای معدنی و با هدف اولیه ارتقاء و تطبیق فعالیت های معدنکاری با ضوابط و معیارهای قانونی و مدون زیست محیطی و شناسائی و ارائه راهکارهای اجرائی احیاء و بازسازی محدوده های مورد بهره برداری و افزایش تعاملات با جوامع محلی(روستای اوره)، بصورت داوطلبانه اقدام به بررسی علمی و کارشناسی طرح محیط زیست ،منابع طبیعی و آبخیز داری نمودند. با هماهنگی های انجام شده با سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان صمت استان اصفهان این طرح تحت هدایت و پایش کارگروهی متشکل از نمایندگان و کارشناسان سازمان های صدر الذکر و منابع طبیعی در فرمانداری نطنز قرار گرفت.
یازدهمین نمایشگاه بینالمللی سنگ، از هفدهم تا بیستم مهرماه در شهرستان محلات، شهر نیمور برگزار خواهد شد. این نمایشگاه در یک دهه گذشته با پشتکار و جدیت تمام دغدغه بسیار مهم و با ارزش افزایش صادرات را دنبال کرده و آن را به عنوان یکی از اهداف اصلی و اساسی خود به خوبی به پیش برده و در این راه موفقیتهای با ارزشی به دست آورده است، زیرا اگر یکی از اصلیترین راههای افزایش صادرات سنگ را مراودات بینالمللی میان فعالان سنگ و یافتن بازارهای سنگ خارجی بدانیم، این نمایشگاه به خوبی میتواند این امکان را فراهم و تولیدکنندگان و فعالان صنعت سنگ را کنار یکدیگر جمع و باب آشنایی آنها با همدیگر را فراهم کند.
در روزهای پرتب و تاب نوسان نرخ ارز به سر میبریم. نرخ آزاد ارز نسبت به سال قبل رشد شدیدی داشته و طبیعی است که این بحران ارز در کنار وضع تحریمها و مشکل قدیمی مراودات بانکی با کشورهای دیگر، وضعیت صنعتگران و صادرکنندگان را بغرنجتر سازد.برای جویا شدن از حال و روز صنعت سنگ در این روزها به سراغ دکتر اکبر زنگنه رفتیم. وی مدیرعامل شرکت مرمران استون، سرپرست معادن مجموعه ایران مرمر و همچنین بازرس انجمن سنگ ایران و مدیر مسوول نشریه تخصصی دنیای سنگ است.در این گفتوگو سعی کردیم وضعیت کارخانههای تولید و فرآوری سنگ، اوضاع صادرات این محصول و موانع و مشکلات گریبانگیر آن و تاثیر نوسان نرخ ارز و وضع تحریمها را بر صنعت سنگ جویا شویم. آنچه بیش از هر چیز دغدغه این تولیدکننده است موانع موجود بر سر راه مبادلات بانکی است، چرا که به قول ایشان صنعت سنگ ایران در زمینه توسعه صادرات مشکل چندانی در خصوص کیفیت یا قیمت ندارد، بلکه این موانع سیاسی است که سد راه گسترش صادرات و پیشرفت این صنعت شده است.
در وضعیتی که فشار ناشی از وضع تحریمها اقتصاد ایران را در منگنه قرار داده است، یکی از مهمترین و هوشمندانهترین راهکارها برای است تحریمها، تنوع بخشیدن به کالاهای صادراتی میتواند باشد. صنعت سنگ یکی از تواناترین و پرپتانسیلترین صنعتهای اقتصاد ایران است و تقویت این صنعت و حمایت از صادرات تولیدات سنگی میتواند در شرایط کنونی اقتصاد ایران بسیار راهگشا باشد. چنانچه جمشید مولایی، رییس انجمن معدن داران اصفهان هم در گفتوگویی که با او انجام دادهایم و در ادامه میخوانید به این موضوع اشاره میکند و البته موانع و محدودیتهای عملی شدن این راهحل را هم بیان میکند. مولایی قاطعانه معتقد است که اگر دولت و بانک مرکزی از صنعت سنگ حمایت کنند و محدویتها را حذف کنند، میتوان آینده درخشانی هم برای صنعت سنگ و هم برای اقتصاد ایران متصور بود. از نظر این عضو فعال حوزه معدن، اگر دولت موانع ایجاد شده را از پیش روی فعالان این بخش بردارد، صنعت سنگ با بهرهگیری از این حمایتها میتواند روند توسعه صادرات را که در حال شتاب گرفتن است بیش از پیش سرعت ببخشد و درآمد ارزی متناسبی را نصیب کشور کند. البته در بحث امکانها و محدودیتهای صادرات سنگ تاکید میکند که نمیتوان برای صنعت سنگ به صورت جزیرهای و بدون توجه به کلیت اقتصاد ایران برنامهریزی کرد چراکه صادرات نیاز به یک برنامه منسجم و با ثبات و هماهنگ با دیگر بخشهای اقتصاد کشور دارد.
برگزاری نمایشگاه بینالمللی سنگ با گستردگی و وسعتی عظیم طبیعتا برای هر کشوری میتواند بسیار پرثمر و مفید باشد. چنین نمایشگاههایی، عموما با هدف یافتن بازارهای فروش خارجی برای کشور میزبان و افزایش صادرات برگزار میشود. یازدهمین نمایشگاه بینالمللی سنگ ایران هم همین هدف را داشته و برای دستیابی به چنین دستاوردی تلاشهای بیوقفهای کرده است، عوامل برگزاری این نمایشگاه با دعوت از برندهای مشهور سنگ دنیا و اطلاعرسانیهای گسترده جهانی و اختصاص فضایی وسیع برای برگزاری آن به درستی تمام انرژی خود را برای برگزاری هر چه بهتر و پردستاوردتر آن صرف کرده است اما همانطور که بهنام نیکفر، مدیرعامل نمایشگاه بینالمللی سنگ ایران و عضو کمیسیون معدن اتاق بازرگانی ایران و فعال با سابقه صنعت سنگ در مصاحبه زیر مطرح میکند، عواملی سیاسی و اقتصادی که خارج از اراده برگزارکنندگان نمایشگاه است، بر سر راه این نمایشگاه موانعی ایجاد کرده است. موانعی همچون اعمال تحریمها و انصراف برخی از شرکتهای خارجی از حضور در نمایشگاه یا محدودیت مراودات بانکی که دریافت هزینه غرفه از غرفهدار خارجی را ناممکن میکند. البته که این عوامل خارجی تنها برای این نمایشگاه دردسرساز نبوده و چنین گرفتاریهایی به قول نیکفر گریبانگیر تمامی فعالان صنعت سنگ بوده است و البته بهنام نیکفر به درستی اشاره میکند که رفع این مشکلات از اراده بخش خصوصی خارج و به همت و تلاش مسئولان دولتی وابسته است.
یازدهمین نمایشگاه سنگ ایران با مدیریت اجرایی محمد حلاجیان در شهرستان محلات در حال برگزاری است. نمایشگاهی که به گفتهی حلاجیان قرار است بیش از هشتاد هزار نفر بازدیدکننده داشته باشد و فعالان صنعت سنگ جهان را گرد هم بیاورد. دستاورد چنین نمایشگاهی میتواند یافتن بازارهای صادراتی جهانی برای سنگ ایران و بیشتر شناخته شدن سنگ ایران و محصولات تولیدی آن به شرکتهای جهانی سنگ باشد. محمد حلاجیان نگاه خوشبینانهای به این نمایشگاه عظیم دارد و میگوید فضای نمایشگاه بینالمللی سنگ ایران این فرصت را در اختیار ما قرار داده تا بتوانیم سنگهای کوپ معادن ایران را به بهترین شکل ممکن به نمایش بگذاریم و بسترهای لازم برای فروش این سنگها به تجار و بازرگانان بینالمللی را فراهم آوریم. از آن جایی که تبلیغات و اطلاعرسانی گستردهای در سطح جهان برای این نمایشگاه شده، انتظار میرود پذیرای مهمترین برندها و شرکتهای سنگ از اقصی نقاط جهان باشد و به همین دلیل است که حلاجیان اعتقاد دارد این نمایشگاه به نوعی آبروی سنگ ایران خواهد بود.
متنی که در ادامه میخوانید، گفتوگویی است با سیامک حاجسیدجوادی، فعال با سابقه صنعت سنگ. با او درباره وضعیت صنعت سنگ بهویژه اوضاع صادرات سنگ صحبت کردیم، صادراتی که با توجه به بحران ارز، کاهش ارزش ریال و فشار و نگرانی از اعمال تحریمها و همچنین موانع بانکی، دچار مشکلات بسیاری شده است. مشکلات تا جایی بغرنج شده است که حاجسیدجوادی میگوید: به آینده خوشبین نیستم و با توجه به افزایش هزینه حمل دریایی سنگ به میزان بیش از ۶برابر و همچنین نبود کانتینر برای حمل و شدیدتر شدن تحریمها از آبانماه به بعد، اگر مسوولان اقدامات فوری و مؤثری انجام ندهند صادرات سنگ افت بسیار بالایی خواهد داشت.
همانگونه که در فعالیتهای روزمره نیازمند تفکر و برنامهریزی هستیم در مقیاس یک فعالیت تجاری نیز نیازمند اندیشه و برنامه هستیم. کلیه فعالیتهای اقتصادی دارای ضریب ریسکپذیری هستند و صنعت سنگ ایران نیز از این قاعده، جدا نیست. مدیریت ریسک یکی از شاخههای کاربردی مدیریت است که در زمانی که واحد یا شرکت تولیدی در زمان بازدهی است باید به آن اندیشید. برای مثال زمانی که بازار سنگ داخلی به واسطه پاسخگویی به بازار پر رونق داخلی مطلوب بود شرکتها میتوانستند با نگاه آیندهنگر به بازار نسبت به ارتقا کیفیت تولید و نوسازی آن اقدام کنند این اقدام مصداق قرار ندادن تمام تخم مرغ ها در یک سبد است. فراسوی ظرفیتهای بالفعل و بالقوه در صنعت سنگ ایران نمیتوانیم فهرستی از بایدها برای این صنعت تعریف کنیم.
صنعت سنگ ایران یکی از صنایع ریشه دار اقتصاد ایران، مانند تمامی صنایع دیگر، این روزها حال چندان خوبی ندارد. به گفته فعالان این بخش، تامین مواد مصرفی یکی از مهمترین چالشهای حال حاضر این صنعت است. برای بررسی مشکلات و چالشهای صنعت سنگ در دوران تحریمهای اقتصادی و رکود بازار مسکن، به سراغ ساماناسماعیلی مدیرعامل شرکت ماهان سنگ رفتیم.در ادامه گفتوگوی دنیای اقتصاد با وی را مطالعه میکنید:
صنعت سنگ در ایران هم دارای قدمت بالاست و هم زیرساخت خوبی دارد. درواقع شاید زیرساختهای صنعت سنگ در ایران با کشوری همچون چین قابل مقایسه باشد. باتوجه به این که ایران به لحاظ پتانسیل های معدنی سنگ ساختمانی جزو چند کشور برتر در دنیاست، و زیر ساختهای آن در جایگاه قابل قبولی قرار دارد، بنابراین ما باید دست کم بتوانیم به اندازه کشور ترکیه در بازار جهانی سهم داشته باشیم که در عمل این گونه نیست و سهم ایران از بازار جهانی به نیم درصد هم نمی رسد. البته این مساله فقط مختص صنعت سنگ نیست بلکه تمام صنایع ایران دارای این معضل هستند.
این روزها که قیمت دلار افزایش یافته، با تمام بحرانهایی که ایجاد شده، فرصتی برای صادرکنندگان فراهم آمده تا اگر تحریمها و محدودیتهای بانکی اجازه دهند سودهای بالایی از صادرات ببرند و بازارهای خارجی بیشتری را از آن اجناس ایرانی کنند. در این وضعیت که اشتیاق به صادرات زیاد شده بیش از همیشه باید از خامفروشی جلوگیری کرد، زیرا همانقدر که بالا رفتن دلار به سود ناشی از صادرات میافزاید، کاهش ارزش ریال تولیدکنندههای داخلی را آسیبپذیرتر میکند. سالار باباشاهی، ۲۵ سال است که در صنعت سنگ فعالیت میکند. او که معدندار و تولیدکننده سنگ است، از دغدغههای تولیدکنندگان در وضعیت کنونی اقتصاد ایران گفت. او هم بالا رفتن قیمت دلار را یک فرصت برای صادرکنندگان میداند و میگوید نگرانی عمده در این زمینه خامفروشی است. خامفروشی میتواند اقتصاد را از کار بیندازد. باباشاهی میگوید علاقه به منافع شخصی و سودهای کوتاهمدت صنعت را به سوی خامفروشی میبرد و از پیشرفت در تولید و فراوری جلوگیری میکند. او میگوید باید به خودمان باور داشته باشیم تا روند تعطیلی کارخانههای سنگ، متوقف شود. صحبتهای وی را در زیر میخوانید.
اجرای سنگ، بهویژه سنگهای ساختمانی چند سالی است که از روشهای سنتی که دههها پا بر جا بود، گذر کرده و حالا حداقل در ساختمانهای لوکس کار اجرای سنگ به یک شاخه مهندسی، تکنولوژیک و تخصصی تبدیل شده است. در این نوع اجرا، مصالح، متریال و ابزارآلات روز دنیا مورد استفاده تخصصی میشود یعنی برای هر نوع سنگ یک نوع خاص، از چسب و مواد استفاده میشود و مهمتر اینکه اجرا با یک نقشه دقیق و از پیش آماده شده عملی میشود. تمامی اینها نشان میدهد که اجرای سنگ، مدرن شده است . به گفته علیرضا لعلینژاد ، اگر مشکلات اقتصادی همچون تحریمها و نوسانات ارزی نباشد، ایران میتواند رقیب قوی کشورهای پیشرفته در اجرای سنگ باشد. اما اکنون با وضعیت ارز و کاهش هر روزه ارزش ریال باید امیدوار باشیم که همچنان بتوانیم به فعالیت خود ادامه دهیم.