حفظ منابع، توسعه پایدار

مشروح مطالعات جامع زیست محیطی  انجام شده شامل موارد زیر است :

الف :

۱- مطالعات فیزیوگرافی و کاربری فعلی اراضی

۲- مطالعات اقتصادی - اجتماعی با تاکید بر:

۲-۱ بررسی وضعیت مراتع

۲-۲ بررسی و سوابق مشارکت پذیری اهالی در طرحهای عمرانی ،منابع طبیعی و آبخیزداری

۲-۳ بررسی و شناخت دانش بومی در ارتباط با حفظ منابع طبیعی ،آب و خاک و امکان سنجی بهره برداری از آن در طراحی پروژه های اجرائی

۲-۴ بررسی ساختار اقتصادی و منابع تولید روستائیان

۲-۵ بررسی مشکلات حوضه نشینان و اولویت بندی براساس نظرات مردم منطقه

۲-۶ بررسی و ارائه عوامل موثر در ایجاد مشکلات حوضه(طبیعی و غیر طبیعی)

۲-۷ شناخت و تعیین حالتهای تخریبی بهره برداران حوضه (نحوه ارتباط انسان با طبیعت)

۲-۸ بررسی پتانسیلهای موجود در حوضه و قابلیتهای قابل احیاء

۲-۹ بررسی راهکارهای پیشنهادی مردمی جهت حل مشکلات حوزه(بر اساس دانش بومی منطقه)

۲-۱۰ ارائه راهکارهای کارشناسی توجه به ساختار حوضه جهت رفع مشکلات اجتماعی - اقتصادی

۳- مطالعات خاکشناسی و ارزیابی تناسب اراضی با تاکید بر:

۳-۱ انجام مطالعات ارزیابی تناسب فعلی برای سایر کاربریهای اصلی

۴- مطالعات فرسایش و رسوب با تاکید بر:

۴-۱ شناخت و بررسی عوامل مهم تاثیرگذار بر فرسایش در حوضه

۴-۲ ارائه راهبردهای حفاظت خاک و جلوگیری از فرسایش

۵- مطالعات آبهای زیرزمینی و کیفیت آب تاکید بر:

۵-۱ معرفی و شناسائی منابع آب حوضه

۵-۲ بررسی پتانسیلهای آلاینده منابع آب منطقه و ارائه نقشه پراکنش منابع آلاینده ها

۵-۳ ارائه روشهای کنترل منابع آلاینده موجود در حوضه یا تاثیر گذار برآن

۵-۴ بررسی اجرای طرحهای تغذیه مصنوعی و معرفی مناطق مناسب جهت اجرای این طرحها و ارائه نقشه های مربوطه با توجه به ظرفیت پذیرش آبخوان

ب- تلفیق و برنامه ریزی

۱- برنامه ریزی حفاظت محیط زیست با تاکید بر شرایط مندرج در تصویب نامه هیات وزیران در خصوص ضوابط زیست محیطی فعالیتهای معدنی

۲- نحوه انطباق روشهای بهره برداری از معادن منطقه با تکنیکها و اصول جدید بهره برداری از معادن

۳-بررسی عوامل تخریب و تهدید زیستگاههای حیات وحش منطقه حفاطت شده کرکس و ارائه راهکارهای جبرانی(در محدوده حوضه مورد مطالعه)

۴- تدوین راهکارهای اجرایی جهت هماهنگی فعالیتهای آبخیزداری حوضه مورد مطالعه  با قوانین و مقررات حاکم برمناطق تحت حفاظت(منطقه حفاظت شده کرکس)

این طرح متعاقبا و پس از تصویب در کارگروه مذکور و نیز تهیه طرح اجرایی جنگل دست  کاشت گیاه اسکوپاریا ( بادام کوهی) از سال ١٣٩٠ تا کنون بصورت مستمر در حال اجرا و پایش بوده است و

خلاصه نتایج بررسی ها  مطالعات انجام شده بشرح زیر است:

۱. مساحت حوزه مورد مطالعه ٦٤٨٤ هکتار برآورد شده است که از ارتفاع ١٧٥٠ تا ٣٨٥٠ متر پراکنده شده است حدود ١٥ درصد این حوزه کمتر از ٢٠٥٠ متر و بقیه دارای ارتفاعی بالای ٢٠٥٠ متر از سطح دریا می‌باشد.

۲. ۶۳/۵ درصد مساحت حوزه دارای شیب بین ٠ تا ٢٠ درصد و بقیه دارای شیب بالای ٢٠ درصد هستند و شیب متوسط حوزه برابر با ٢٧ درصد محاسبه شده است.

۳. از نظر اقلیمی این منطقه خشک سرد محسوب میشود، بارندگی سالیانه متوسط این منطقه ١٩٥ میلیمتر است و بر اساس آمار موجود بیش از ٥٠ درصد بارندگی در ماههای دی ماه تا فروردین اتفاق میافتد و بدلیل سنگی بودن ،  شیب بالا  ، جهت  جغرافیایی شیب  ، کمبود خاک و فقر  پوشش گیاهی منطقه ، بیش از ٥٠ درصد آن بصورت روان آب های فصلی از طریق مسیل ها از منطقه خارج میشوند و بخش کمی  از بصورت برف در ارتفاعات ذخیره شده و از طریق چشمه ها و یا قنوات قابل دسترس خواهند بود بنابر این آبخیز داری و مدیریت و حفاظت منابع آب موضوع بسیار مهمی در این حوزه است کلیه عوامل آلاینده منابع آب مورد شناسایی و مطالعه قرار گرفت و راههای حفاظت  منابع آبی را از آلودگی های احتمالی و نیز مدیریت کنترل سیلابها و هرزآبهای زمستانی بتواند از فرسایش خاک جلوگیری و آبخوانها را بصورت تدریجی تغذیه کند بصورت تفصیلی مورد بررسی قرار گرفته است

۴. بر اساس مطالعات انجام گرفته ۲/ ۳ درصد أراضی شامل باغات و اراضی کشاورزی و ۱/ ۴ درصد شامل مناطق سکونت انسانی ، ٢٥ درصد نواحی مرتفع و برفگیر ، ٣٦ درصد شأمل مراتع و چراگاهها و ۵/ ۲ درصد بستر رودخانه های فصلی و حدود ٢٨ درصد نیز شامل مناطق تحت بهره برداری معادن هستند ، بدلیل نوع خاک و شیبدار بودن و نوع گیاهان موجود مراتع آن جزء مراتع فقیر طبقه بندی میشود ، از سوی دیگر شیب دار بودن تپه ها و اراضی،  کشاورزی محدود به بأغداری برای استفاده شخصی( ٨٨ درصد) و کمتر از ١٢ درصد آن کشاورزی است و  دامداری نیز عملا بسیار محدود ( مجموعاً ١٨ راس دام )شده است .

۵. در حوزه مورد مطالعه پوشش گیاهی انبوه وجود ندارد و در حوالی معادن غالبا کاربری بایر بوده و پوشش گیاهی قابل توجهی موجود نیست

۶. تاثیرات عوامل مختلف آلاینده مَحیط زیست شامل گرد و غبار ، دود ، فاضلاب و پسماندهای انسانی ، روغن و مواد شیمیایی ، و نیز تاثیر پسماندهای معدنی به تفصیل در گزارش مورد بررسی های علمی و میدانی قرار گرفته و راههای کنترل آن به تفصیل مورد بحث قرار گرفته است.

۷. سطح تحت بهره برداری معادن در حوزه اوره کمتر از دویست هکتار است و با توجه به مساحت کل منطقه حفاظت شده که برابر با ١١٥ هزار هکتار است کمتر از ١.٧ در هزار محدوده را تشکیل میدهد و چنانچه ضوابط و معیارهای زیست محیطی رعایت شوند ، تاثیرات زیست محیطی  آن قابل مدیریت و کنترل خواهد بود که راهکارهای آن به تفصیل مورد بررسی قرارگرفته است.

16 (2)

مهمترین نتایج حاصله  و راهکارهای  توصیه شده ونتایج اجرایی  این طرح به شرح زیر است:

1-کنترل آلودگی های ناشی از تردد کامیونها از طریق احداث جاده کنار گذر روستای اوره که از جاده اصلی نطنز به کاشان منشعب میشود این جاده کنار بطول تقریبی بیش از  12 کیلومتر و با هزینه بهره برداران معادن و کمک اداره راه نطنز ایجاد شده است ، با توجه به اینکه  احداث این جاده بمنظور کاهش گرد و خاک و آلودگی صوتی ناشی از سرو صدای ناشی از تردد تریلرهای حامل سنگ احداث گردیده است ، تا مبدا ورودی کلیه معادن آسفالت شده است. این جاده علاوه بر کار بری مذکور جاده دسترسی کنار گذر به روستا را نیز فراهم کرده است و با تعامل ایجاد شده با مقامات و نهادهای  ذیصلاح و مسئول در ترمیم و بازسازی جاده و کوچه های روستا در مجموع دسترسی جاده اصلی معادن از یکسو و جاده های منتهی به روستا ساماندهی شده اند

۲- اقدام موثر و مستمردر جهت تغییر سیستم تولید معادن از روش سنتی به سیم برشی که در این رابطه   آلودگیهای  صوتی و محیطی ناشی از فعالیتهای بهره برداری معادن به حداقل ممکن کاهش یافته است ، که در این راستا اقدامات مشروحه زیر به انجام رسیده است:

 احداث خط انتقال برق فشارقوی توزیع شهری به کلیه معادن  با تامین هزینه آن توسط معادن به انجام رسید ه است که  نتیجه آن تعطیلی کلیه ژنراتورهای تولید برق و نیزتبدیل اکثر کمپرسورها از دیزلی به برقی و کاهش چشمگیر آلودگیهای صوتی و آلودگی هوا بوده است.

 تبدیل کلیه دستگاههای برشکاری از روشهای پارس و گوه به روش سیم برش و  استفاده کامل  از دستگاههای سیم برش در معادن منطقه که در حال حاضر  کلیه معادن منطقه بصورت ۱۰۰ درصد  مکانیزه تبدیل شده اند

 ۳- با توجه به تمرکز معادن در حوزه ای محدود و برای رفع نگرانی از احتمال آلودگی آبهای زیر زمینی منطقه ، ضمن اتخاذ  تمهیدات لازم برای جلوگیری از نشت مخازن سوخت و روغنهای صنعتی به خاک منطقه ، به منظور حفاظت مطمئن و صد درصدی آبهای زیر زمینی منطقه موضوع احداث سپتیک تانک و یا سیستمهای تصفیه فاضلاب بهداشتی مورد تاکید طرح قرار گرفت و لذا بر این اساس کلیه معادن منطقه اوره به صورت کامل به سیستمهای تصفیه فاضلاب بهداشتی مجهز  شدند و مورد بهره برداری قرار گرفتند ، با بازیافت فاضلاب بهداشتی آب خروجی حاصله به آبیاری فضاهای سبز احداث شده در محدوده معادن اختصاص یافت  

۴-  یکی از توصیه های مهم ضوابط استانداردهای زیست محیطی فعالیت های معدنی ساماندهی باطله های معدنی است با رعایت ضوابط عدم تغییر آبراهه ها و حفظ تولید زهاب ها و بازیافت آن  است ، در این رابطه  اکثر معادن با استفاده از دامتراک ، باطله های معدنی را به محلهای مناسبی که نزدیک محل بهره برداری که بعنوان سد باطله تعیین شده اند منتقل و بصورت اصولی نگهداری و دپو می کنند. این امر ضمن ساماندهی باطله های معدنی از تغییر ناخواسته فضای منطقه جلوگیری کرده و از پراکندگی باطله های معدنی در دامنه ها و شیب کوه ها میکاهد و در مراحل بعدی با رویش گیاهان محلی در آن بازسازی و همسان سازی اتفاق می افتد

۵-  با توجه به محدودیت منابع آبی و آبخوانهای منطقه اوره نطنز  از یک طرف و حساسیت و وجود تعدادی از قنوات مهم که  برای تامین آب کشاورزی منطقه مورد استفاده است، مورد توجه و تاکید قرار گرفت و در نتیجه با  احدات استخرهای ذخیره آب و حوضچه های ته نشینی روان آبها به منظور ذخیره و بازیافت آب مصرفی معادن و نیز کنترل و ذخیره آب باران و سیلابهای فصلی در فصول پر باران و استفاده از آن در فصول حشک در معادن منطقه به عنوان یک طرح بسیار موفق بمورد اجرا درآمده است که عینا در بسیاری از نقاط کشور قابل اجراست.  با اجرای این طرح اکثر معادن ضمن ذخیره سازی آب مورد نیاز خود در محدوده هر معدن ، با بازیافت آب های استفاده شده در سینه کارها و پمپاژ آن به استخرهای ذخیره آب ضمن عدم استفاده از منابع آبی منطقه که دارای مصارف کشاورزی است صرفه جویی و بازیافت آنرا نیز بصورت کاملا موفق به انجام رسانده اند

۶- بهره برداران معدنی اوره با احساس مسئولیت اجتماعی  نسبت به حفظ و   پایداری ساختار  طبیعی منطقه ، نسبت به اجرای طرح جنگل کاری بادام کوهی با استفاده از بذر طبیعی و یا غرس نهال استفاده کرده اند ، بر اساس توافق و طرح مصوب ، معدنکاران به میزان بیش از دوبرابر سطح بهره برداری معادن ، یعنی حدود ۴۰۰ هکتار را به جنگل کاری اخنصاص داده اند ، این کار از سال ۱۳۹۰ آغاز شده است و تاکنون حدود ۳۶۰ هکتار از آن کاشته و تحویل اداره منابع طبیعی نطنز شده است. این طرح در دو سال آینده بصورت کامل کاشته و واکاری و تحویل خواهد شد ، أراضی انتخاب شده و نحوه کاشت درختان بصورتی کاملا ابتکاری و با روشهای مدرن انجام گرفته است و بدون دستکاری در طبیعت ، کاشت این گیاه بسیار مقاوم به خشکی و سازگار با طبیعت منطقه انجام پذیرفته است ، أراضی انتخاب شده در دامنه کوههای مشرف به روستای اوره و شهر نطنز انتخاب شده است و با بهره برداری آن در سالهای آینده چشم انداز های طبیعی شهر و روستا را بصورت بسیار زیبایی تغییر خواهد داد و از سوی دیگر به حفظ بافت گیاهی و توسعه مراتع یاری خواهد رسانید که هدف نهایی اجرای این طرح است در پایان متذکر می‌شود کلیه موارد بالا به عنوان اولین و موفق ترین طرح جامع زیست محیطی معدنی در استان اصفهان و تنها طرح جامع و مدون زیست محیطی حوزه های معدنی و با تامین هزینه و بصورت داوطلبانه  توسط کمیته معادن اوره نطنز به نمایندگی از سوی معدنداران منطقه اوره نطنز به انجام رسیده است و قابل مشاهده است.

معدن گدارسیاوش

معدن گرانیت لاگهر

معدن گرانیت شفق

معدن گرانیت احرار سپاهان

معدن گرانیت پرشین نطنز

معدن گرانیت الهی نطنز

معدن گرانیت گندم آباد

معدن گرانیت ریحن

16 (3)