صنعت بیمه در هر جامعهای از شاخصهای مهم اطمینان عمومی، اعتماد اجتماعی، رفاه اقتصادی و امید به آینده بهشمار میرود و مسیر توسعه کمی و کیفی کسبوکار و همچنین سطح معیشت مردم از گذرگاه این صنعت عبور میکند. آنچه در ادامه میآید دماسنج صنعت بیمه و نماگر صنعت مادری است که در کنار دو نهاد بانک و بازار سرمایه، نقش ضلع مکمل اقتصادی را ایفا میکند.
صنعت بیمه در دنیا به عنوان یکی از ارکان مهم تامین مالی در کنار بانک و بازار سهام مورد توجه است. این مطلب نشان میدهد که اساساً تاکید، توجه و تمرکز بر صنعت بیمه بسیار بیشتر از نگاهی است که در داخل کشور به این صنعت وجود دارد. بنابراین در اقصی نقاط دنیا به همان اندازه که به بانک و بورس توجه میشود، صنعت بیمه نیز مورد توجه قرار دارد و به عنوان مثلث تامین مالی به جهت توسعه و رشد اقتصادی کشورها در نظر گرفته میشود.
تحولات دیجیتالی شدن بیمههای زندگی در دو حوزه صدور و پرداخت باید صورت بگیرد. برای این منظور لازم است شرکتهای بیمه به سامانههای اطلاعاتی در زمینه احراز هویت، دسترسی به سوابق پزشکی، اطلاعات حسابهای بانکی و گردش مالی، سوابق تخلفات رانندگی، سوابق کیفری و قضایی افراد دسترسی داشته باشند.
افت سرانه تولید ناخالص داخلی کشور ظرف سالهای اخیر به کاهش تعریف و اجرای پروژههای عمرانی منجر شده است؛ در عین حال ظرف سالهای اخیر از میزان سرمایهگذاری در بخشهای مختلف صنعتی، تولیدی و حتی خدماتی در کشور کاسته شده؛ همین موضوع عاملی مهم در جهت کاهش تقاضا برای انواع بیمههای مرتبط با بخش صنعت و زیرساخت بوده است. در عین حال کاهش درآمدهای عموم مردم باعث میشود تا تقاضای عمومی برای انواع بیمه و به خصوص بیمههای زندگی کاهش یابد.
صنعت بیمه به دلیل ماهیت توزیعکنندگی ریسک و تامینکنندگی منابع مالی بلندمدت در اقتصاد و به دلیل وجود رشتههای مختلف بیمهای که نقش هماهنگکنندگی بازارهای مالی را بر عهده دارند، میتواند به بهبود فضای کسبوکار کمک شایانی کند. صنعت بیمه بهطور مستقیم در شاخصها و زیرشاخصهای بهبود فضای کسبوکار وارد نمیشود، اما از طریق اثرگذاری بر بازارهای مالی و شاخصهای بهبود فضای کسبوکار، میتواند شرایط توسعه کسبوکار را فراهم آورد.
چه آینده ای در انتظار صنعت بیمه کشور است؟ برای پاسخ به این پرسش باید یک متغیر مهم و اساسی را در نظر گرفت. متغیری که در واقع می توان آن را متغیر زیربنایی برای تحلیل آینده صنعت بیمه نام گذاشت، آن متغیر محیط اقتصاد کلان کشور و شرایط آن در آینده است. در واقع صنعت بیمه جزیی از کلیت اقتصاد کشور است و هر سرانجامی در انتظار اقتصاد کشور باشد به صورت مستقیم صنعت بیمه را هم در بر می گیرد و آن را تحت تاثیر قرار می دهد. بر همین اساس وقتی می خواهیم درباره آینده صنعت بیمه صحبت کنیم باید در ابتدا سناریوهای محتمل برای اقتصاد کشور را در نظر بگیریم و سپس به اجزا اقتصاد که یکی از آنها صنعت بیمه است، برسیم.
پوشش دادن ریسک و خطرات حاکم بر روند فعالیت کسبوکارها، از مهمترین وظایف صنعت بیمه یاد میشود. در همین حال از این صنعت بهعنوان یکی از ارکان توسعه اقتصادی کشورها نیز نام برده میشود. این صنعت در همین حال با کاهش فشار اقتصادی زمینه جذب سرمایه را فراهم میکند. به بیانی دیگر این صنعت با امن کردن فضای کسبوکار و پوشش دادن خطرات تولید یا سرمایهگذاری، موجبات رشد سرمایهگذاری و ارتقای تولید در صنایع مختلف را فراهم میکند. در همین حال امکان تداوم تولید و فعالیت کسبوکارهای مختلف را در صورت وقوع حادثه، مهیا خواهد کرد. توجه به سودآوری یکی از ارکان تداوم فعالیت در صنعت بیمه بهعنوان یک کسبوکار است. بر همین اساس نیز از شرکتهای فعال در صنعت بیمه نیز انتظار میرود، فعالیت خود را بهگونهای مدیریت کنند تا با سودآوری مناسبی همراه باشد؛ به این ترتیب امکان تداوم این رشته فعالیتها در آینده وجود خواهد داشت.
در چند سال اخیر مبحث مهم تحول دیجیتال در سازمانها و صنایع مختلف جایگاه خاصی پیدا کرده است که صنعت و شرکتهای بیمه از این قاعده مستثنی نیستند اما جای سوال دارد که آیا صنعت بیمه و شرکتهای زیرمجموعه آن، آنطور که باید و شاید به مقوله مهم تحول دیجیتال اهمیت دادهاند؟
یکی از دلایل روند آهسته توسعهیافتگی بیمه زندگی در کشور ما آگاهی اندک مردم از فرهنگ بیمه است. اگرچه طی سالهایی که بیمه در کشور ما موجودیت پیدا کرده است، اطلاعرسانی و تبلیغات بیمهگران که اغلب با استفاده از روشها و رسانههای سنتی و غیردیجیتالی (که در نوع خود پرهزینه و گران نیز هستند) انجام شده است؛ اما به خاطر محدودیتهایی که تبلیغات سنتی در بطن خود دارند، در زمان مناسب و به حد کافی در افزایش دانش بیمهای جامعه موثر نبوده و نتوانسته مزیتهای بیمه زندگی را در جامعه تبیین کند.
از آنجا که وقوع خسارتهای فاجعهآمیز و بزرگ میتواند شرکتهای بیمه را در داخل کشور دچار مشکل کند، از اینرو راه مناسب و اساسی برای مواجهه شرکتهای بیمه در زمان وقوع خسارتهای فاجعهآمیز و بزرگ که بتوانند بر اینگونه خسارتها فائق آیند، بحث توزیع جهانی و انتقال ریسک است.
اعتقاد ما بر این است که صنعت بیمه کشورمان یکی از پیشروترین صنایع در این سرزمین است. این صنعت در حال حاضر، در مقایسه با رشد ناخالص داخلی کشور، سهم بسیار بالایی در رشد اقتصادی کشور ایجاد میکند. با وجود اینکه نسبت به متوسط جهانی، فضای توسعه برای صنعت بیمه در ایران وجود دارد، اما رشد سالیانه این صنعت به مراتب از رشد سالیانه سایر صنایع چه در داخل کشور و چه در مقایسه با سایر صنایع بیمه خارج از کشور بیشتر است.
در جهان سرشار از ریسکِ امروز، تنها پناهگاهی که شاید بتوان در آن از خطرهای ریز و درشت مالی و جانی در امان ماند، صنعتی است که از آن با عنوان «صنعت مدیریت ریسک» یا «بیمه» یاد میشود. تقریباً کسی را نمیتوان یافت که زندگی روزمرهاش به نحوی با این صنعت گره نخورده باشد. اگرچه در ایران، صنعت بیمه همانند هر حوزه دیگری، مشمول انتقادات عامه مردمی است که بعضاً خود را کمبهره از خدمات مورد انتظار این حوزه میدانند اما نوپایی این صنعت در ایران، این فرصت را به صنعت بیمه داده است تا با درس آموختن از سایر صنایع و چابکیِ ذاتی خود بتواند نهتنها در ارتقای سطح و عملکرد این صنعت، کوشا باشد بلکه تاثیر قابل توجهی بر اقتصاد کلان کشور و حتی سطوح خرد بگذارد.
دادههای صنعت بیمه از سراسر جهان گویای آن هستند که شرکتهای بیمه در دوران کرونا با کاهش در حق بیمههای ناخالص، بهخصوص در بیمههای عمر، روبهرو بودهاند. اطلاعات سازمان همکاریهای اقتصادی و توسعه نشان میدهند که حق بیمههای ناخالص در هر دو بخش عمر و غیر عمر تنها در ۱۵ کشور از میان ۵۳ کشور افزایش داشته است. در مقابل اما حق بیمه در هر دو بخش عمر و غیر عمر در ۱۰ کشور، در بخش بیمه عمر در ۱۹ کشور و در بخش بیمه غیر عمر در ۹ کشور کاهش داشته است. بهطور متوسط، حق بیمههای عمر در سال گذشته حدود ۲/ ۲ درصد کاهش داشتهاند، در حالی که حق بیمههای غیر عمر با ۲/ ۱ درصد رشد مواجه بودهاند.
صنعت بیمه در بازارهای مالی به سه صورت نقش ایفا میکند. نخست تاثیری که این صنعت میتواند بر سایر بازارهای مالی اعمال کند که معمولاً بهصورت یک پشتیبان برای کاهش ریسک سرمایهگذاری بهکار میرود؛ نقش دوم این صنعت جمعآوری و تجهیز منابع مالی با استفاده از عملیات بیمهگر است که جهت سرمایهگذاری غیرمستقیم یا مستقیم بهکار میرود و در نهایت سرمایهگذاری مستقیم صنعت بیمه در فعالیتهای اقتصادی کشور، مهمترین نقش آن محسوب میشود. شرکتهای بیمه وجوه بیمهگذاران را که بهصورت ذخایر فنی در اختیار دارند بهعنوان دارایی سودآور به کار میگیرند و در فعالیتهای مناسب اقتصادی سرمایهگذاری میکنند.
بیمه شخصی به درآمد قابل تصرف وابسته است، در حالی که بیمه تجاری به تغییرات در گردش مالی، اشتغال، دستمزدهای پایینتر، رویدادهای لغوشده، کاهش سفر و تجارت مرتبط است. این به این معنی است که انتظار میرود تقاضا برای بیمه در سال ۲۰۲۰ دچار شوک شدیدی شود و حجم کلی حق بیمه در اقتصادهای پیشرفته کاهش یابد (همانطور که به نقل از موسسه سیگما تا چهار درصد کاهش یافته است). با این حال، آخرین تحلیل بیمه جهانی از گزارش موسسه سیگما در سوئیس پس از رهایی از طوفان همهگیر ۲۰۲۰ نشان میدهد که این بخش تا پایان سال ۲۰۲۱ به سطح قبل از بحران باز خواهد گشت. این بهبود با نرخ مستحکمی در بخش غیر عمر (non-life) و پتانسیل رشد بازارهای آسیایی، به ویژه چین، بستگی خواهد داشت. البته با توجه به عمق بیسابقه رکود جهانی که پیشبینی شده است، این موضوع انعطافپذیری چشمگیر صنعت بیمه را نشان میدهد. به عقیده دانیل استیب اقتصاددان موسسه سیگما «بهبود صنعت بیمه تنها بخشی از افت این بازار را جبران میکند، اما ما به مسیر رشدی که قبل از بحران داشتیم برنمیگردیم. ضرر دائمی باقی خواهد ماند بهخصوص در بیمه عمر».
پژوهشکده بیمه بهمنظور ساماندهی پژوهشهای بیمهای و فراهم آوردن بستر مناسب رشد و توسعه مبانی دانشی صنعت بیمه تاسیس و در حالحاضر با پنج گروه پژوهشی و هجده میز تخصصی در رشتهها و حوزههای مختلف مرتبط با صنعت بیمه فعالیت میکند. اهداف راهبردی پژوهشکده به عنوان نهاد تحقیق و توسعه صنعت بیمه کشور، تمرکز بر توسعه محصول، بازآفرینی استراتژیک و نوآوری، تمرکز بر بهبود فرایند و خدمات، افزایش ارتباطات و تعاملات با نهادهای علمی و صنعتیِ ملی و بینالمللی است.
شرکت بیمه «ما» با گذراندن یک دهه فعالیت، به دستاوردهای چشمگیر و قابل توجهی در تمامی زمینهها دست یافته است و با عملکرد مطلوب و مناسب در زمینه بیمهگری، شفافیت مالی، فراهم کردن زیرساختهای امن و مناسب فناوری، پرورش نیروی انسانی کارآمد صنعت بیمه، بازدهی مطلوب سرمایه گذاری و کسب افتخارات در عرصههای مختلف، ضمن حفظ سطح یک توانگری، به یک شرکت مطمئن، قابل اتکا و پویا در سطح صنعت بیمه تبدیل شده است و در آغاز دهه دوم فعالیت، برنامه تحول خود را در راستای پاسخ به نیازهای در حال تغییر جامعه، مطابق با سند برنامه استراتژیک شرکت (۱۴۰۴-۱۴۰۰) آغاز کرده است.
شرکت بیمه دی با بیش از ۱۷ سال سابقه فعالیت در صنعت بیمه کشور از طریق جذب نیروهای متخصص، اتخاذ راهبردی مدرن و برنامه ریزی دقیق در حال ارائه خدمات بیمهای متنوع به اقشار مختلف جامعه است و اینک با ۲.۵۰۰ میلیارد ریال سرمایه ثبت شده و همچنین تولید حق بیمه سالیانه بیش از ۴۰ هزار میلیارد ریال و برخورداری از بالاترین سطح توانگری در صنعت بیمه، از منظر سهم بازار حائز جایگاه چهارم در بین ۳۳ شرکت فعال در این صنعت است.
حتماً تاکنون نام بیمه عمر یا بیمه زندگی به گوشتان خورده است. بیمه عمر یکی از راههای مطمئن و متداول سرمایهگذاری و تامین آتیه است . با داشتن این بیمه نامه هر فردی می تواند آرامش خاطری را برای آینده خود داشته و از سوی دیگر با سرمایههایی که در این بیمه نامه شکل می گیرد در توسعه یافتگی اقتصادی و اجتماعی آن کشور بسیار تاثیر گذار باشد.