غول در بطری

ایما موسی‌زاده /نویسنده نشریه  صنعت نوشیدنی به عنوان ارائه‌دهنده یکی از اولیه‌ترین نیازهای انسان، همیشه سهم بزرگی در اقتصاد کشورها و جهان داشته است. اما سهم شرکت‌های مختلف تولیدکننده نوشیدنی از این صنعت به‌خصوص در سال‌های اخیر دستخوش تغییر بوده است. در میان موج بزرگی از دگرگونی، صنعت جهانی نوشیدنی خود را در یک دوراهی سرنوشت‌ساز می‌بیند. زمان تسلط مواد قندی بر قفسه‌های سوپرمارکت‌ها گذشته است، مصرف‌کنندگان امروزی بیشتر به دنبال حذف قند در رژیم غذایی خود هستند. جریان عظیمی از تقاضاکنندگان بالقوه اما آگاه به سلامت وارد بازار شده‌اند که به کیفیت چیزی که می‌نوشند بسیار بیشتر از نسل‌های قبل اهمیت می‌دهند.

اما همزمان رهبران این صنعت هم در حال تطبیق هستند تا سهم بازار خود را حفظ کرده یا افزایش دهند. نوشیدنی‌های کم‌قند، معجون‌های گیاهی و اسموتی‌های طبیعی تنها بخشی از تلاش شرکت‌های بزرگ برای حفظ و گسترش سهم بازار است. در همین حال، فشار برای بسته‌بندی سازگار با محیط زیست هم در حال افزایش است، با سرمایه‌گذاری و تخصیص منابع برای یافتن راه‌حل‌های پایدار و به‌‌رغم شرایط نامناسب اقتصادی که می‌تواند مشکلات بزرگی را برای صنایع به‌خصوص شرکت‌هایی با اندازه کوچک، ایجاد کند می‌توان با اطمینان گفت بازار نوشیدنی در حال انعطاف است، اگرچه تمام شرایطی که گفته شد باعث شده رده‌بندی غول‌های بازار نوشیدنی مرتب در حال تغییر (اگرچه نه حیرت‌انگیز) باشد.

1- کوکاکولا

در صدر فهرست بزرگ‌ترین شرکت‌های تولید نوشیدنی کوکاکولا قرار دارد. این شرکت آمریکایی تولید نوشابه‌های گازدار که مرکز آن در شهر آتلانتا در ایالت جورجیا قرار دارد در سپتامبر سال 2024 ارزشی برابر 99/ 306 میلیارد دلار داشته است. این باعث می‌شود که کوکاکولا سی‌امین شرکت با ارزش جهان از نظر ارزش بازار باشد. ارزش بازار برابر کل ارزش سهام یک شرکت سهامی عام است و معمولاً برای اندازه‌گیری ارزش یک شرکت استفاده می‌شود. کوکاکولا، ارائه‌دهنده یکی از نمادین‌ترین نوشیدنی‌های جهان از سال 1886 است. محصولی که بسیاری آن را با نام مخفف COKE می‌شناسند. کوکاکولا در چند دهه اول فعالیت خود، به‌رغم اینکه معمولاً به عنوان «کک» شناخته می‌شد، رسماً می‌خواست با نام کامل خود شناخته شود. این به دلیل ترس شرکت بود که اصطلاح «کک» در نهایت به یک علامت تجاری عمومی تبدیل شود، نگرانی که تا حدی در جنوب ایالات‌متحده که در آن «کک» حتی برای محصولات غیر کوکاکولا استفاده می‌شود، تبدیل به واقعیت شد. این شرکت همچنین نمی‌خواست نوشیدنی‌اش با یک محصول جانبی زغال‌سنگ با نام مشابه که به وضوح مصرف آن بی‌خطر نبود، اشتباه گرفته شود. سرانجام، از ترس اینکه شرکت دیگری ادعای نام تجاری «کک» را داشته باشد، کوکاکولا سرانجام آن را پذیرفت و در سال 1941 نام «کک» را رسماً تایید کرد. «کک» در نهایت به یک علامت تجاری ثبت‌شده شرکت کوکاکولا در سال 1945 تبدیل شد. این غول جهانی نوشیدنی دارای مجموعه گسترده‌ای از بیش از 500 برند است که روزانه بیش از 2/ 2 میلیارد عدد از نوشیدنی‌های تولیدی این شرکت در بیش از 200 کشور جهان به فروش می‌رسد. کوکاکولا با تاکید شدید بر تحول دیجیتال و برتری، هدف خود را حفظ رهبری بازار و در عین حال رسیدگی به نگرانی‌های محیطی و سازگاری با روندهای تغییر سبک زندگی در سطح جهانی است.

2- پپسی‌کولا

در رده دوم این فهرست شرکت پپسی با ارزش بازاری 46/ 243 میلیارد دلار در سپتامبر 2024 قرار دارد. پپسی نیز یک شرکت آمریکایی است که دفتر مرکزی آن در نیویورک واقع است. پپسی چهل و سومین شرکت با ارزش جهان محسوب شده و به‌طور سنتی سال‌هاست به عنوان بزرگ‌ترین رقیب کوکاکولا در بازار نوشیدنی شناخته می‌شود. این شرکت را کالب براده‌ام در سال 1898 راه‌اندازی کرد، زمانی که او برای اولین‌بار نوشیدنی براد را ساخت و فروخت. این نوشیدنی بعدها به پپسی‌کولا تغییر نام داد و به عنوان یک تونیک سلامت به بازار عرضه شد. براده‌ام با موفقیت شرکت پپسی‌کولا را در سال 1902 تاسیس کرد. پپسی البته فعالیت وسیعی هم در زمینه مواد غذایی به‌ویژه اسنک‌ها دارد. محصولات غذایی که پپسی‌کولا تولید می‌کند شامل چیپس، تنقلات طعم‌دار، غلات، برنج، ماکارونی و محصولات لبنی است. سبد محصولات نوشیدنی این شرکت شامل نوشابه‌های گازدار، آب‌میوه، چای و قهوه آماده، نوشیدنی‌های ورزشی و آب بطری است.

3- گوئیژو ماوتای

در رده سوم این فهرست شرکت چینی گوئیژو ماوتای قرار دارد. این شرکت که در سپتامبر سال جاری میلادی ارزشی برابر 15/ 231 میلیارد دلار داشته است، پنجاهمین شرکت باارزش جهان محسوب می‌شود. گوئیژو ماوتای اگرچه تاریخچه طولانی دارد اما رشد شدیدی را در سال‌های اخیر شاهد بوده و ارزش آن از یک میلیارد دلار در سال 2002 به 100 میلیارد دلار در سال 2018 و 231 میلیارد دلار در سال 2024 رسیده است. این شرکت که در مالکیت دولت چین قرار دارد نوعی نوشیدنی سنتی چینی را تولید می‌کند که بسیار در این کشور طرفدار داشته و در بسیاری از موارد به عنوان نمادی از این کشور در رویدادهای دیپلماتیک بزرگ با مقامات خارجی ارائه می‌شود. همچنان که در ضیافت خوشامدگویی برای دیدار رئیس‌جمهور ایالات‌متحده نیکسون در سال 1972 از چین و همچنین نشست دوجانبه شی جین پینگ و باراک اوباما در سال 2013 در کالیفرنیا از آن استفاده شد. به همین دلیل می‌توان گفت نقش گوئیژو ماوتای در جامعه چین بسیار پیچیده است و ارائه آن به عنوان یک نماد فرهنگی موقعیت منحصربه‌فردی را در میان شرکت‌های تولیدکننده نوشیدنی در جهان نصیب آن کرده است. در عین حال این شرکت تولیدکننده یکی از قدیمی‌ترین برندهای چین هم شناخته می‌شود. شرکتی نادر که از بدترین روزهای مائوئیسم به‌جا مانده است. گوئیژو ماوتای در سال 2021 برای مدت کوتاهی حدود 500 میلیارد دلار ارزش داشت و در سال 2022 غول دیجیتال تنسنت چین را تحت‌الشعاع قرار داد تا برای مدتی به باارزش‌ترین شرکت چینی تبدیل شود.

4- فیمسا

در رتبه چهارم شرکت مکزیکی فیمسا قرار دارد که در سپتامبر 2024 با ارزش 59/ 178 میلیارد‌دلاری هفتاد و چهارمین شرکت باارزش جهان بوده است. فیمسا یک شرکت تولیدکننده نوشیدنی مکزیکی است، که بزرگ‌ترین شرکت تولید نوشیدنی در آمریکای لاتین محسوب می‌شود. فیمسا همچنین به‌عنوان بزرگ‌ترین نمایندگی تولید و فروش محصولات کوکاکولا در جهان شناخته می‌شود. این شرکت در سال 1936 تاسیس شد و در مونتری، مکزیک فعالیت می‌کند. فیمسا از طریق شرکت‌های تابعه خود، به عنوان یک بطری‌کننده نوشیدنی‌های تجاری کوکاکولا فعالیت می‌کند. این شرکت نوشیدنی‌های با علامت تجاری کوکاکولا را در مکزیک، گواتمالا، نیکاراگوئه، کاستاریکا، پاناما، کلمبیا، ونزوئلا، برزیل، آرژانتین و اروگوئه تولید، بازاریابی و توزیع می‌کند. همچنین فروشگاه‌های زنجیره‌ای خرده‌فروشی کوچک در مکزیک، کلمبیا، پرو، شیلی و برزیل را تحت نام oxxo اداره می‌کند. البته فیمسا یک شرکت هلدینگ محسوب می‌شود که بازه فعالیت بسیار گسترده‌ای دارد که حتی شامل توزیع سوخت و روغن موتور خودرو و... هم می‌شود. فیمسا نیز مانند گوئیژو ماوتای نوسان ارزش زیادی را تجربه کرده است. این شرکت که در سال 2001 ارزشی برابر 15 میلیارد دلار داشت در سال 2008 حدود 84 میلیارد دلار و در سال 2013 برابر 203 میلیارد دلار ارزش‌گذاری شد. این رقم اما با افتی باورنکردنی به 20 میلیارد دلار در اکتبر 2020 رسید و سپس دوباره اوجی 208 میلیارد‌دلاری را در جولای 2024 تجربه کرد.

5- انهایزر-بوش اینبیف

رتبه بعدی به شرکت انهایزر-بوش اینبیف بلژیکی تعلق دارد. این شرکت که مقر قانونی آن در بروکسل و دفاتر عملیاتی آن در لوون و نیویورک قرار دارد یکی از جوان‌ترین شرکت‌های این فهرست است و در سال 2008 تاسیس شده است. اما در عین حال پیشینه‌ای بسیار قدیمی‌تر دارد و از ادغام دو شرکت سازنده نوشیدنی بلژیکی، دو شرکت برزیلی تشکیل شده که در نهایت شرکت انهایزر-بوش آمریکایی را در سال 2008 خریدند و شرکت جدید را تشکیل دادند. انهایزر-بوش اینبیف با ارزش بازار 60/ 1226 میلیارد‌دلاری در سپتامبر 2024، صد و هفدهمین شرکت با ارزش جهان محسوب می‌شود. البته این شرکت یک نقطه اوج 237 میلیارد‌دلاری را در سال 2017 تجربه کرد و پس از آن با نوسان ارزشی دائمی روبه‌رو بوده است.

6- استارباکس

شرکت بعدی فهرست را احتمالاً همه می‌شناسیم. استارباکس که یک شرکت خرده‌فروشی بین‌المللی در زمینه تمام نوشیدنی‌های مربوط به قهوه است در سپتامبر سال 2024 با ارزش 5/ 112 میلیارد دلار صدوسی و هشتمین شرکت با‌ارزش جهان محسوب شده است. غول جهانی قهوه، استارباکس، با بیش از 28 هزار مکان در سراسر جهان، بر بازار قهوه تخصصی تسلط دارد. هدف آنها تقویت وفاداری مشتری، هدایت رشد جهانی و رهبری در نظارت بر محیط زیست است. این شرکت از طریق اتحادیه جهانی قهوه با نستله همکاری می‌کند و برای نوشیدنی‌های آماده با پپسی شریک شده است. استارباکس در حال حاضر بر گسترش حضور دیجیتال خود، تقویت تلاش‌های پایداری و نوآوری در گزینه‌های گیاهی و نوشیدنی‌های سرد تمرکز کرده است. این شرکت که دفتر مرکزی آن در سیاتل، واشنگتن قرار دارد، در سال 1971 از سوی جری بالدوین، زیو سیگل و گوردون بوکر در بازار پیک پلیس سیاتل در ابتدا به عنوان عمده‌فروش دانه قهوه تاسیس شد. استارباکس تحت مالکیت هوارد شولتز، که از سال 1986 تا 2000 مدیر اجرایی بود و گسترش تهاجمی این امتیاز را در سراسر ساحل غربی ایالات‌متحده رهبری می‌کرد، به کافی‌شاپی تبدیل شد که نوشیدنی‌های مبتنی بر اسپرسو ارائه می‌کرد. تا نوامبر 2022، این شرکت 35711 فروشگاه در 80 کشور جهان داشت که 15873 مورد آن در ایالات‌متحده واقع شده بودند. از فروشگاه‌های مستقر در ایالات‌متحده استارباکس، بیش از 8900 فروشگاه را شرکت اداره می‌کند، در حالی که بقیه مجوزی از شرکت برای ارائه محصول دریافت کرده‌اند. استارباکس در حال حاضر بزرگ‌ترین قهوه‌فروشی زنجیره‌ای جهان است. ظهور موج دوم فرهنگ قهوه به‌طور کلی به استارباکس نسبت داده می‌شود که تنوع گسترده‌تری از تجربیات قهوه را معرفی کرد. استارباکس نوشیدنی‌های سرد و گرم، قهوه کامل، قهوه فوری خرد‌شده، اسپرسو، کافه لاته، چای‌های برگ کامل و ترکیبی، آب‌میوه‌ها، نوشیدنی‌های فراپوچینو، شیرینی‌ها و تنقلات سرو می‌کند. برخی از پیشنهاد‌ها فصلی یا مختص محل فروشگاه هستند. بسته به کشور، اکثر مکان‌ها دسترسی رایگان به اینترنت وای‌فای را ارائه می‌دهند. این شرکت مورد بحث‌وجدل‌های متعددی در مورد شیوه‌های تجاری خود قرار گرفته است. برعکس، حق امتیاز آن وفاداری قابل توجهی به برند، سهم بازار و ارزش شرکت را به ارمغان آورده است.

7- دیاجیو

رتبه هفتم متعلق به دیاجیو شرکت بریتانیایی چندملیتی تولیدکننده انواع نوشیدنی است، که دفتر مرکزی آن در لندن، انگلستان قرار دارد. این شرکت بزرگ‌ترین تولیدکننده نوشیدنی‌های تقطیری در جهان است. دیاجیو در سپتامبر 2024 با ارزش بازاری 74 میلیارد دلار، دویست و پنجاهمین شرکت با‌ارزش چهان محسوب می‌شده است. این شرکت حدود 200 برند نوشیدنی را به بازار عرضه می‌کند که بسیاری از آنها نمادین به‌ شمار می‌آیند. این شرکت با LVMH همکاری می‌کند و 34 درصد از سهام موئت هنسی را در اختیار دارد (که از ادغام آن با لویی ویتون، LVMH تشکیل شد) و در حال حاضر بر نوآوری محصول، پایداری و گسترش پیشنهاد‌های بدون الکل و کم‌الکل خود برای برآورده کردن ترجیحات در حال تکامل مصرف‌کنندگان تمرکز دارد. دیاجیو در سال 1997 از ادغام Guinness plc و Grand Metropolitan تشکیل شد. ایجاد آن از سوی مدیران اجرایی آنتونی گرینر و فیلیپ یی در گینس، همراه با جرج بول و جان مک گرات از گراند متروپولیتن هدایت شد. آنتونی گرینر اولین رئیس اجرایی بود و سهام دیاجیو برای نخستین بار در 17 دسامبر 1997 در بورس لندن معامله شد که عملاً تاریخ تاسیس شرکت محسوب می‌شود. دیاجیو نیز مانند بقیه شرکت‌های این فهرست نوسان ارزشی را در تمام طول دوران تشکیل خود تجربه کرده و حداکثر ارزش آن در اواخر سال 2021 با 126 میلیارد دلار ارزش بازاری بوده است.

8- وولیانجی یبین

رتبه بعدی مجدداً در اختیار یک شرکت تولید نوشیدنی چینی است. وولیانجی یبین شرکت صنایع غذایی چینی است، که در سال ۱۹۹۸ تاسیس شد. وولیانجی یبین نیز مانند گوئیژو ماوتای نوشیدنی سنتی چینی تولید می‌کند که سابقه تولید آن به صورت خانگی و کارخانه‌ای بسیار بیشتر از قدمت این شرکت است. در سپتامبر سال 2024 وولیانجی یبین با ارزش 8/ 59 میلیارد‌دلاری خود در رتبه سیصد و شانزدهم باارزش‌ترین شرکت‌های جهان ایستاد. این شرکت هم مانند همتای پیشین خود در مالکیت دولت چین است و دومین شرکت تولیدکننده این نوع نوشیدنی از نظر درآمد در چین محسوب می‌شود. این شرکت همچنین در تجارت چاپ، تجارت محصولات پلاستیکی و تجارت بطری‌های شیشه‌ای و... درگیر است و محصولات خود را در سراسر بازارهای داخلی توزیع و به بازارهای خارج از کشور صادر می‌کند. بطری‌های بایجیو چینی (نوشیدنی سنتی و فرهنگی چین که وولیانجی یکی از برترین و بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آن است) اغلب از سرامیک ساخته می‌شوند. سرامیک جایگاه ویژه‌ای در سنت فرهنگی چین دارد و بطری‌های بایجیو اغلب با نقاشی‌های پیچیده و نقوش فرهنگی تزیین می‌شوند که تاریخ غنی و ارزش‌های سنتی چین را منعکس می‌کند. ظروف سرامیکی به حفظ طعم منحصربه‌فرد بایجیو چینی کمک می‌کنند و در عین حال ارزش هنری و فرهنگی را نیز به محصول اضافه می‌کنند و به همین دلیل این بخش از مراحل تولید محصول هم برای وولیانجی یبین حائز اهمیت بوده و در آن مشارکت می‌کند. وولیانجی روند افزایش ارزش شدیدی را در سال‌های اخیر داشته است که البته نوساناتی هم در آن مشاهده می‌شود. ارزش این شرکت که در پایان سال 2005 حدود 5/ 2 میلیارد بود با یک روند افزایشی شدید به 51 میلیارد دلار در سال 2018 رسید و پس از آن نیز با نوساناتی به افزایش ادامه داد تا در ابتدای سال 2021 رکورد ارزش بازار خود را با مبلغ 206 میلیارد دلار ثبت کرد.