بازدهی یک فلز در چند پلان
ریشه‌یابی چالش‌ها و مزیت‌های «آلومینا» در گفت‌وگو با تورج زارع
شرکت آلومینای ایران در سال ۹۶ چه فعالیت‌هایی را انجام داده و چه برنامه‌های توسعه‌ای را در دستور کار خود گنجانده است؟
در سال ۹۶ اولویت شرکت، تکمیل فعالیتهای پروژه «شمش آلومینیوم» بود، به‌طوری‌که نه‌تنها موفق به پیشرفت فیزیکی حدود ۲۰ درصدی این پروژه شدیم، بلکه کار به‌گونه‌ای پیش رفته است که امسال مراحل بهره‌برداری آن به پایان خواهد رسید. در این میان باید این نکته را هم در نظر داشت که زنجیره آلومینیوم جزء صنایع سرمایه‌بر است و برای پروژه جاجرم نیز در مجموع بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان سرمایه نیاز بود. بدون شک در دور تحریم‌ها، تامین این میزان سرمایه کار بسیار سختی بود، اما با برنامه‌ریزی و مهندسی مالی و کمک‌های ایمیدرو توانسته‌ایم در این شرایط نامطلوب اقتصادی، پروژه را به مرحله بهره‌برداری برسانیم. یکی از اهداف ساخت این پروژه، استفاده از توان و پتانسیل‌های داخلی کشور بود، به‌همین دلیل در بسیاری از بخش‌های اجرایی بیشترین استفاده را از دانش فنی داخلی داشته‌ایم. همچنین در سال ۹۶ توانستیم ۲۴۱ هزار تن آلومینا تولید کنیم که یکی از بهترین سال‌ها از نظر بهینه‌سازی در حوزه تولید بود.
از سوی دیگر همچنین می‌توانستیم بوکسیت‌های خوب از معادن استخراج کنیم و تولید را افزایش دهیم، اما باتوجه به اینکه اگر از بوکسیت‌های پرعیار استخراج می شد، در سال‌های آینده با مشکلات کم عیاری بوکسیت مواجه می شدیم، بر همین اساس تصمیم بر این شد که با مدول و کیفیت پایین کار را دنبال کنیم. از این رو سال ۹۶ یکی از بهترین سال‌های بود که با بوکسیتی که کیفیتی پایین‌تری داشت، میزان قابل‌توجهی تولید به ثبت رسید. اما موضوع دیگری که باید گفته شود مصرف بهینه افزودنی های فرآیند است که در این سال، مصرف سود کاستیک باتوجه به بوکسیت مصرفی نیز یکی از بهینه‌ترین مصارف در سال‌های اخیر به‌شمار می‌رفت. در بحث معادن هم اکتشافات جزء اولویت‌های مهم ما محسوب می‌شود. در سال ۹۶، حدود ۱۵ هزار متر حفاری انجام شد که در مقایسه با سال‌های قبل از ۹۵، حداقل افزایش هشت برابری را تجربه کرده است.
این موضوع باعث شد که ذخیره معادن بوکسیت ۲۰ میلیون تن افزایش یابد که این ذخیره قابل استخراج می‌تواند جاجرم را تا حدود ۲۰ سال آینده بیمه کند. ضمن اینکه حدود ۱۵ میلیون تن ذخیره نیز از قبل وجود دارد که با احتساب آن می‌توان تا ۳۰ سال تامین بوکسیت را تضمین کرد. این مساله بسیار اهمیت دارد، زیرا ایران کشوری بوکسیت‌خیز نیست، هر چند تاکنون اکتشافات خوبی در بوکسیت انجام نشده است. عملکرد‌های شاخص شرکت آلومینا در سال گذشته علاوه بر پیشرفت پروژه شمش، اکتشافات و تولید بهینه، شروع پروژه «هیدرات ریزدانه» بوده است که دانش فنی آن متعلق به کارشناسان با تجربه شرکت آلومینا بوده است. در حال حاضر این محصول تماما وارداتی و در تولید نسوزهای خاص، لوله های پلی اتیلن و کابل های نسوز کاربرد دارد.
در حوزه کارخانه‌ها تا چه حد بهینه‌سازی‌ها انجام شده است؟
بهینه‌سازی‌های زیادی در حوزه کارخانه انجام شده است. «پمپ هملمن» که برای رسوب زدایی لوله های انتقال دوغاب استفاده می‌شود را از خارج وارد کرده‌ایم و نصب آن را به دست همکارانمان انجام داده‌ایم. در این میان زمان رسوب‌زدایی‌ها را از هفت روز به پنج‌ونیم روز کاهش داده‌ایم که این موضوع می‌تواند موجب افزایش تولید در حد ۱۵۰۰ تن شود. خوشبختانه در جاجرم با استفاده از توان داخلی و مهندسی مالی که در مجموعه انجام شد، سرمایه‌گذاری بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومانی صورت گرفت. نکته دیگر این است که باید بدانیم در کدام بخش‌ها سرمایه‌گذاری کنیم. به‌طور مثال روند عمدتا به سمت شمش آلومینیوم بوده است، در حالی که معتقدم در حوزه تامین مواد اولیه آلومینا عملکرد ضعیفی داشته‌ایم و باید سرمایه‌گذاری‌ها به این سمت هدایت شوند. به‌طور کلی می‌توان گفت «سرمایه‌گذاری در حوزه آلومینا» و «اکتشافات در حوزه معادن بوکسیت» دو کار بزرگ و بااهمیتی هستند که باید در سرلیست اولویت‌ها قرار گیرند.
از دیدگاه شما مهمترین چالش‌های معادن ایران از کجا نشات می‌گیرند؟
معادن کشور با مشکلات بی‌شماری دست به گریبان هستند. متاسفانه مرز میان معدنکاران و محیط‌زیستی‌ها مشخص نیست. این موضوع در دنیا استانداردهای ویژه خود را دارد و هیچ کشوری یک ذخیره ارزشمند را به دلایل گاها واهی محیط‌زیستی از دست نمی‌دهد. محیط‌زیست موضوع مهمی است و ما معدنی‌ها هم می‌گوییم باید معدن‌کاری پاک انجام داد. اما متاسفانه گاهی فضای اجتماعی ایجاد می‌شود که سیاسیون هم در این موضوعات ورود می‌کنند و این قضایا مورد بهره‌برداری آنان قرار می‌گیرد. در نتیجه تولید از این حیث ضرر می‌کند. انتظار این است که محیط‌زیستی‌ها و منابع طبیعی با استاندارد مشخصی با معدنکاران رفتار کنند. معدنی‌ها هم پایبند به احترام گذاشتن به محیط‌زیست هستند؛ مثلا در معدن تاش هر ماه پایش آب صورت می‌گیرد و طرح احیا و بازسازی انجام می‌شود. کل محدوده معدن‌کاری ما ۲۰۰ هکتار است اما باتوجه به حجم کاری پایین، نمی‌تواند مشکلات محیط‌زیستی زیادی از جانب ما ایجاد شود. این در حالی است که فعالیت ما برای کشور منافع بی‌شماری فراهم می‌کند، به‌طوری‌که بیش از ۵۰۰ هزار نفر در صنعت آلومینیوم فعالیت دارند و پایه آن آلومینا است. برای تامین آلومینا هم بوکسیت یکی از مهم‌ترین‌ها است و تاش هم معدنی است که می‌تواند خوراک ما را تامین کند.
در کارنامه فعالیتهای خود در حوزه صادرات چه عملکردی داشته‌اید؟
آمارها نشان می‌دهد در سال‌های قبل تا ۵۰ هزار تن صادرات را ثبت کرده‌ایم. سال گذشته حدود ۳۵ هزار تن صادرات ثبت شده که ارزشی بالغ بر ۱۵ میلیون دلار داشته است. اما امسال به دلیل دور جدید تحریم‌ها شرایط ویژه‌ای حاکم شده است که خود وزارت صنعت، معدن و تجارت از ما خواست که به دلیل تامین نیاز داخل، صادراتی نداشته باشیم. البته بازارهای صادراتی خوبی در کشورهایی مانند تاجیکستان و آذربایجان داریم.
در حوزه بهره‌گیری از دانش و فناوری‌های روز دنیا در چه شرایطی هستید؟
متاسفانه چه در حوزه آلومینیوم و چه در حوزه آلومینا دانش ما دانشی به‌روز و جدید نیست. در حال حاضر نمی‌توان برای واحدهای موجود کاری انجام داد، اما برای کارخانه‌های جدید سعی بر این است که از به‌روز‌ترین دانش‌ها استفاده شود. این روند هم توجیه اقتصادی دارد و هم هزینه‌ها را کاهش می‌دهد. انتظار ما این است که وزارت صنعت، معدن و تجارت تسهیلاتی در اکتشافات به ما اعطا و در حوزه تجهیز معادن بوکسیت نیز شرکت کند. البته در حال حاضر صندوق بیمه در این مسیر کمک حال معدنکاران است که نیاز به آموزش بیشتری برای فعالان این بخش دارد. با این حال باید این موضوع را در نظر داشت که زنجیره آلومینا و آلومینیوم، زنجیره‌ای اشتغال‌زا و صنعت پایه کشور است و با توجه به اینکه ما انرژی داریم و این زنجیره جزو صنایع انرژی‌بر دسته‌بندی می‌شود؛ هم اشتغال‌زاست و هم ارزش‌افزوده ایجاد می کند و هم نیاز کشور است.
ارسال نظر