تجهیز تنها بانک تخصصی مسکن در دستور کار است

اهداف لایحه بودجه ۹۸ در بخش مسکن

بانک مسکن برای تقویت بیشترین جریان پرداخت تسهیلات مسکن به خانه‌اولی‌ها و همینطور به سازنده‌ها، نیازمند افزایش سرمایه است. حال اینکه در دولت امکان مالی مناسب برای این اقدام وجود ندارد. در این میان مدلی مطرح شده مبنی بر اینکه اقساط تسهیلات مسکن مهر به جای آنکه بابت تسویه حساب خط اعتباری بانک مرکزی در نظر گرفته شود، صرف افزایش سرمایه بانک مسکن شود تا سالانه معادل بازپرداخت تسهیلات مسکن مهر توسط بیش از ۲ میلیون صاحب خانه این واحدها، منابع نقد به سرمایه بانک مسکن اضافه شده و قدرت تسهیلات‌دهی بانک چند برابر شود. برای پیگیری و اجرای این طرح، دولت در لایحه بودجه سال آینده تدابیر ویژه‌ای اندیشیده است. مژگان خانلو، سخنگوی ستاد بودجه کشور و رئیس امور پایش تعهدات دولت و تجهیز منابع سازمان برنامه و بودجه کشور با تشریح این تدابیر، مسیرهای راهگشا برای بانک مسکن در وضعیت رکودی بازار مسکن را توضیح داده است.

  بودجـه سـال آینـده در حـوزه بانکی چـه جهت‌گیری‌هایی دارد؟

رویکرد لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ در قبال نظام بانکی کشور را می‌توان در ۵ طبقه مختلف تقسیم‌بندی کرد: طبقه نخست تسهیلات بانکی از محل منابع در اختیار پس‌انداز، جاری و سپرده قرض‌الحسنه و وجوه اداره شده نزد بانک‌ها، طبقه دوم تسویه و ساماندهی بدهی‌های بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی، طبقه سوم افزایش سرمایه دولت نزد بانک مسکن، طبقه چهارم طراحی چارچوب نقش‌آفرینی بانک‌ها در عملیات بازار باز و طبقه پنجم نقش‌آفرینی بانک‌ها در پیشبرد بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد است.

براساس بند (د) تبصره (۱۷) قانون بودجه، در راستای اجرای ماده (۶۲) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت(۲)، دولت و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مکلف به تأمین تسهیلات لازم برای هدف قانون مبنی بر تأمین مسکن یکصدهزار نفر بوده و یارانه تسهیلات از منابع موجود در این قانون تأمین می‌شود.

در سومین طبقه، افزایش سرمایه بانک مسکن مدنظر قرار گرفته است. براساس بند (۱) تبصره (۸) لایحه بودجه سال ۱۳۹۸، بدهی بانک مسکن به بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بابت اصل و سود خطوط اعتباری طرح مسکن مهر تا سقف پنجاه هزار میلیارد ریال به حساب بدهی دولت به بانک مرکزی منتقل و مبلغ مذکور به‌عنوان افزایش سرمایه دولت در بانک مسکن منظور می‌شود. بدهی دولت به بانک مرکزی مشمول تبصره بند (الف) ماده (۱۰) قانون برنامه ششم توسعه نمی‌شود. بانک مسکن متعهد به اعطای تسهیلات برای موارد فوق‌الذکر است.

  با توجه به نقش مهم بانک‌های تخصصی در تجهیز و تأمین مالی از یک‌سو و اهمیت بخش مسکن برای خانوارها از سوی دیگر در بودجه برای پررنگ‌تر شدن نقش بانک مسکن چه تدابیری اتخاذ شده‌است؟

در لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ به منظور تقویت منابع بانک مسکن، بدهی آن بانک به بانک مرکزی بابت اصل و سود خطوط اعتباری طرح مسکن مهر تا سقف ۵ هزار میلیارد تومان به حساب بدهی دولت به بانک مرکزی منتقل و مبلغ مذکور به عنوان افزایش سرمایه دولت در بانک مسکن منظور شده‌است.

  تبدیل مطالبات بانک مرکزی از بانک مسکن به مطالبات بانک مرکزی از دولت با چه مبانی اتخاذ شده است؟

به طور کلی تأمین مالی طرح مسکن مهر هزینه‌های زیادی را به ساختار منابع و مصارف بانک مسکن تحمیل کرده است به گونه‌ای که بانک تاکنون بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات در این بخش پرداخت کرده و این منابع عمدتا از محل خطوط اعتباری بانک مرکزی تأمین شده است. لذا به منظور کمک به تعادل منابع و مصارف بانک مسکن و همچنین تقویت منابع بانک، بخشی از هزینه‌های تأمین مالی فوق که به عنوان بدهی بانک مسکن به بانک مرکزی ثبت می‌شود، به دولت منتقل شده است.

شایان ذکر است کل تعهدات بانک مسکن در اجرای طرح مسکن مهر تا پایان آذرماه ۱۳۹۷ معادل ۵۵۵ هزار میلیارد ریال بوده است که از این میزان معادل ۵۰۴ هزار میلیارد ریال تسهیلات توسط بانک مسکن پرداخت شده است. همچنین از کل تسهیلات پرداخت‌شده، معادل ۴۳۰ هزار میلیارد ریال تبدیل به فروش اقساطی شده و بازپرداخت اقساط آن شروع شده است.

اهداف لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ در بخش مسکن برای عملیات آماده‌سازی، محوطه‌سازی، تامین خدمات روبنایی و زیربنایی و تکمیل واحدهای مسکن مهر، طرح‌های بازآفرینی شهری و احیای بافت‌های فرسوده و همچنین احداث واحدهای مسکن اجتماعی و حمایتی، شامل: تکمیل خدمات زیربنایی اولیه برای ۳۰۰ هزار واحد مسکن مهر، تکمیل بخشی از خدمات روبنایی مسکن مهر در شهرهای جدید از جمله مدرسه، درمانگاه، کلانتری و مسجد و تکمیل و تحویل حدود ۳۰۰ هزار واحد مسکن مهر است. از جمله مهم‌ترین تمهیدات پیش‌بینی شده لایحه در این بخش می‌توان به این موارد اشاره کرد: تسریع در تکمیل خدمات زیربنایی با افزایش اعتبار ردیف «تخفیف عوارض پروانه، حمایت‌های مالی و تراکم و زیرساخت مسکن مهر (سهم دولت)» نسبت به سال ۱۳۹۷ به میزان صددرصد، استفاده حداکثری از منابع داخلی شرکت‌های وابسته به وزارتخانه‌های نیرو و راه و شهرسازی و ارائه تسهیلات به‌منظور تسریع در تکمیل خدمات زیربنایی و روبنایی، تسهیل‌گری اتمام مسکن مهر و تحرک در بخش مسکن از طریق تقویت بانک مسکن و اخذ تسهیلات توسط مجریان طرح (بند «ب» تبصره ۸). همچنین در صورت درخواست مالکین اعیانی واحدهای مسکن مهر، شرکت مادر تخصصی عمران شهرهای جدید و سازمان ملی زمین و مسکن مجاز به واگذاری قطعی زمین‌های اجاره‌ای نود و نه (۹۹) ساله هستند. منابع حاصله پس از واریز به حساب این شرکت‌ها نزد خزانه‌داری کل کشور، صرف اجرای طرح‌های فوق ‌خواهد شد.

در بخش بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهری نیز ادامه نوسازی و بازسازی ۴۸۶ محله با مساحت تقریبی ۲۸ هزار هکتار از طریق تأمین اعتبار برای کمک بلاعوض برای تملک اراضی و تامین خدمات زیربنایی و روبنایی، وجوه اداره شده برای اعطای تسهیلات ساخت و وجوه اداره شده برای اعطای تسهیلات ودیعه اسکان موقت در لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ منظور شده است که در قالب ظرفیت‌های تبصره (۱۸) و در قالب تفاهم‌نامه‌های منعقده با وزارت راه و شهرسازی تداوم خواهد یافت.

  با توجه به وضعیت شبه‌رکودی در بازار مسکن و افزایش قیمت واحدها در سال جاری، سیاست‌های بودجه‌ای سال آینده می‌تواند رونق معاملاتی در این بازار را تحریک کند؟

تقویت و تجهیز بانک مسکن به عنوان تنها بانک تخصصی حوزه مسکن و همچنین ورود آن بانک به حوزه‌های تامین مالی متنوع با استفاده از ابزارهای مالی نوین همانند اوراق رهنی و گسترش بانکداری رهنی، تقویت بانکداری شرکتی تخصصی در ارائه خدمات تامین مالی به انبوه‌سازان و توسعه‌گران و گسترش بازار مشتریان خود از سازندگان بخش مسکن به کل بازیگران بازار مسکن می‌تواند راهگشای تامین مالی متقاضیان بخش مسکن باشد که در برنامه راهبردی آن بانک قرار دارد.