اخلاق در کسب و کار

سید جواد زمانی/ معاون استان‌های اتاق ایران گرچه جامعه تجارت کشور همواره به متابعت از قواعد اخلاقی شهره بوده و رفتار حرفه‌ای و اجتماعی تجار و مدیران تجارت کشور سرمشق افراد دیگر به شمار می‌آمده، اما با ملاحظه نمونه‌هایی از ضعف اخلاقی در عملکرد پاره‌ای از اعضای اتاق و فعالان اقتصادی خارج از اتاق، مصمم شدم تا نسبت به اهمیت اخلاق در کسب و کار مطالب مختصری را مطرح کنم. اخلاق کسب ‌وکار شکلی از اخلاق سازمانی یا حرفه‌ای است که به بررسی اصول اخلاقی و مشکلات اخلاقی که در یک محیط کسب‌ وکار به وجود می‌آید، می‌پردازد.

اخلاق در تمامی اصناف، گروه‌ها و افراد، جزء تکمیل کننده دین و ایمان هر شخص است. چنانچه شخصی تمامی موارد و گزینه‌های موردنیاز اشخاص موفق را دارا باشد، اما فاقد اخلاق باشد، موجب بروز نقصان در فرد می‌شود. تمامی ادیان، اخلاق را تکمیل کننده ایمان و اعتقاد دانسته،  دین مبین اسلام نیز، بیش از سایر ادیان، توصیه به اخلاق را نشانه‌ای بارز از ایمان می‌داند که عموما اخلاق در جامعه، در شخص کاسب تداعی بیشتری می‌کند. اخلاق را می‌توان بیانگر و نمایانگر معنا و صفات متعددی اعم از امانتداری، راستگویی، عدالت و عادل بودن، حیا، گشاده‌رویی و گشاده دستی دانست. از دیگر معانی اخلاق، صداقت است که منشا بیشترین موفقیت شخص در کسب و کار بوده و تجمیع صفات مذکور موجب تاکید مردم بر «الکاسب حبیب اله» شده است.

نقش اخلاق در کسب و کار امروزه برای کلیه سازمانها با توجه به اهمیت تکریم ارباب رجوعان مورد بحث و بررسی بوده، تا جایی که برخی از سازمانها نسبت به تهیه منشور اخلاق کسب و کار اقدام کرده و با افراد خاطی برخورد جدی می‌کنند. موضوع مذکور در چند دهه اخیر و حتی پیشتر، در برهه‌های گوناگون توسط علما، صاحبنظران و مذاهب مختلف مورد بحث بوده است. با توجه به تغییرات به وجود آمده در جامعه امروزی و تقلیل سرمایه اجتماعی اعتماد مردم به یکدیگر، مهم‌ترین نیاز جامعه امروزی که نسبت به آن غفلت شده و از آن می‌توان به عنوان نهادینه کردن اخلاق در کسب و کار یاد کرد، جلب اعتماد مردم به فعالین اقتصادی و کسبه است. از دیرباز و هنگامی که نسبت به تشکیل صندوق‌های امانت بانک‌ها اقدامی صورت نپذیرفته بود، اشخاص مختلف موارد حائز اهمیت خود اعم از پول، طلا و مسکوکات خود را نزد کاسبین به امانت می‌سپردند که حاکی از اعتماد ایشان بود و این امر باید دوباره احیا شود.