کمیته اضطرار اثر شاخص سهل‌گیرانه را خنثی می‌کند
استاندارد کنونی و غلظت مجاز آلاینده‌های هوا که بر اساس آن شاخص کیفیت هوا (AQI) مشخص و به واسطه میزان آن وضعیت هوا در یکی از حالت‌های شش‌گانه پاک، سالم، ناسالم برای گروههای حساس، ناسالم، بسیار ناسالم و خطرناک اعلام می‌شود، با استاندارد روز دنیا در دو حالت متفاوت است، به نحوی که استاندارد ایران در دو نقطه حساس سهل‌تر از استاندارد روز کشور آمریکا و بسیاری از کشورهای دیگر تعیین شده است. یکی مرز وضعیت هوای «پاک» و «سالم» و دیگری مرز وضعیت «ناسالم برای گروههای حساس» و «ناسالم» است. بر این اساس طبق استاندارد روز سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا (EPA) زمانی که غلظت ذرات معلق کوچکتر از ۵/ ۲ میکرون (آلاینده اصلی هوای بسیاری از کلانشهرها) از مرز ۱۲ میکروگرم بر مترمکعب می‌گذرد، هوا آلوده می‌شود و این در حالی است که در ایران غلظت مجاز این ذره برای اعلام هوای پاک ۴/ ۱۵ میکروگرم بر مترمکعب است. همچنین حد مجاز غلظت ذرات معلق کوچکتر از ۵/ ۲ میکرون در شبانه‌روز طبق این خط راهنما ۲۵ میکروگرم بر مترمکعب اعلام شده اما این میزان در استاندارد آمریکا ۳۵ میکروگرم بر مترمکعب است. بنابراین ممکن است یکی از همین روزهایی که هوای تهران سالم اعلام می‌شود، با استناد به نسخه‌های به‌روزتر استاندارد غلظت «AQI» که در بسیاری از کشورهای دنیا اکنون دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد، پایتخت‌نشینان در واقع هوای آلوده و «ناسالم برای گروههای حساس» تنفس می‌کنند.
آنچه تحت عنوان استاندارد کشور ما توسط سازمان حفاظت محیط زیست کشور و دیگر دستگاه‌های مرتبط تدوین و ابلاغ شده است، ترجمه‌ای از استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا (EPA) در سال ۲۰۱۲ است که استاندارد خوبی محسوب می‌شود. از این نکته که بگذریم، اگر آمار سال گذشته روزهای تعطیل شده به دلیل آلودگی هوا یا روزهایی که اقدامات بازدارنده از آلودگی هوا در تهران تشدید شد را رصد کنید، خواهید دید که اگرچه شاخص در برخی نقاط قدری سهل‌گیرانه‌تر است، اما با توجه به وضعیت خاص آلودگی هوای پایتخت، همواره ملاحظات سختگیرانه را زودتر از اینکه وضعیت بحرانی شود کلید زده‌ایم. به‌عنوان مثال سال گذشته دربرخی از روزها با وجود اینکه هوا در مرز اضطرار بود، برخی پایه‌های تحصیلی تعطیل شد. همچنین فعالیت واحدهای صنعتی آلاینده اطراف تهران زمانی که شاخص کیفیت هوا روی حدود ۱۲۰ قرار می‌گرفت، ممنوع می‌شد. به این ترتیب عملکرد اداره محیط زیست شهر تهران و کمیته اضطرار آلودگی هوا از سختگیری در برابر هرگونه روند صعودی غلظت آلاینده‌ها، حتی در صورتی که موجب تنزل شاخص به «ناسالم برای عموم جامعه» نشود، حکایت دارد.
با این حال به نظر می‌رسد بعد از گذشت شش سال از ابلاغ نسخه قبلی استاندارد شاخص کیفیت هوا، اکنون زمان بازنگری در این شاخص همسو با بسیاری از کشورهای دنیا که در این سال‌ها استاندارد خود را تغییر داده‌اند، فرارسیده است. این موضوع را تایید می‌کنید؟
این موضوع بر عهده سازمان حفاظت محیط زیست کشور است و قطعا در دستور کار مدیران جدید سازمان قرار خواهد گرفت. کمااینکه در سال‌های اخیر نیز استانداردهای متنوعی توسط این سازمان به‌روز شده که از آن جمله می‌توان به استاندارد خودروها اشاره کرد. سختگیرانه‌تر شدن استاندارد تولید خودرو عملا موجب کاهش تولید آلاینده‌ها شده است اما در عین حال تایید می‌کنم که خوب است همسو با این اقدام، استاندارد مربوط به آلودگی‌های محیطی نیز بازنگری شود. طبعا در صورتی که نقاط شکست (غلظت مجاز ذرات آلاینده هوا در مرز هر یک از شش حالت اعلام وضعیت هوای شهر) سختگیرانه‌تر تنظیم شود، اقدامات بازدارنده از آلودگی هوا توسط دولت و شهرداری‌ها نیز با قوت و شدت بیشتری دنبال می‌شود و انتفاع آن در نهایت نصیب شهروندان می‌شود.
با توجه به ارتقای کیفیت سوخت و نیز کیفیت تولید خودروها در چند سال اخیر، طبعا باید استانداردهای زیست‌محیطی نیز همسو با آنها به‌روز شود. آیا اداره حفاظت محیط زیست شهر تهران با توجه به وضعیت خاص آلودگی هوای این کلانشهر این رسالت را برای خود قائل است که برای به‌روز رسانی شاخص پیش‌قدم شود و پیشنهاددهنده آن باشد؟
برای این بازنگری باید اجماعی میان وزارت بهداشت، سازمان حفاظت محیط زیست، بخش صنعت و دیگر بخش‌های مرتبط صورت بگیرد. در این راستا توان صنعت کشور در تولید محصولاتی که حداقل آلودگی را تولید کنند نیز دخیل است. اما معتقدم علاوه بر بهروزرسانی استاندارد شاخص کیفیت هوا (AQI) در تهران باید دغدغه‌های دیگری را هم با جدیت دنبال کنیم و به آنها اولویت بدهیم. از جمله این موارد به‌روز کردن فناوری‌های کنترل آلودگی هوا در مبدا تولید آلاینده‌ها است. هیچ کشوری بعد از اینکه آلودگی تولید و منتشر شد، نتوانسته آن را پس بگیرد و به جای خود بازگرداند. بنابراین باید پیش از انتشار آلاینده‌ها، با استفاده از تجهیزات به‌روز از آلوده شدن هوا پیشگیری کنیم. در این راستا لازم است واحدهای تولیدی آلاینده نظیر نساجی‌ها تجهیزات فیلتراسیون هوای خود را به روز کنند و این در حالی است که واردکننده‌های این تجهیزات بسیار محدود هستند و در نتیجه تولیدی‌ها با مشکل در زمینه تامین تجهیزات روبه‌رو هستند. از طرفی تجهیزات پایش نیز باید توسعه یابد تا بتوان منابع اصلی آلودگی هوا را به محض تشدید تولید آلاینده‌ها رصد کرد.
ارسال نظر