بزرگراه خروج از ترافیک تهران
مدت زمان معطلی در ایستگاههای اتوبوس معادل «یک سفر با خودروی شخصی» است؛ ۳۰ تا ۴۵ دقیقه
اتوبوس تندرو جانشین مترو می‌شود اما مشروط
دنیای‌اقتصاد، علی محمدی
گروه مسکن: شبکه حمل‌ونقل عمومی تهران، همان «سهم حداقلی» دهه 90 در پوشش سفرهای روزانه شهروندان تهرانی را هم از دست داده است اما امروز با «حجم تقاضای کمتر از قبل»، با «ازدحام مسافر» هم در ایستگاهها و هم در ناوگان مواجه است؛ علت چیست؟ بررسی‌‌‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد، میزان استفاده تهرانی‌‌‌ها از اتوبوس و مترو، در حال حاضر به کمتر از 20درصد کل سفرهای روزانه درون‌‌‌شهری در پایتخت رسیده است، در حالی که تا اواسط دهه 90، این سهم بالای 22درصد بود. با این حال، حجم مسافران در قطارهای مترو و اتوبوسها نسبت به قبل، بیشتر شده است. علت این دوگانگی به «خروج بخش قابل‌توجهی از ناوگان حمل‌ونقل عمومی از مسیر و فعالیت» مربوط می‌شود. حدود نیمی از اتوبوسهای حمل‌ونقل عمومی به‌خاطر فرسودگی شدید، امکان حرکت ندارند و برای مترو نیز کمبود 2000 واگن، مشکل‌‌‌ساز شده است.
کسری ناوگان اتوبوسرانی پایتخت موجب شده طبق اعلام رسمی یک مقام مسوول در این حوزه به «دنیای‌اقتصاد»، میزان معطلی اتوبوس‌‌‌سواران در ایستگاهها، بین 30 تا 45 دقیقه به طول بینجامد که البته این، فقط انتظار برای رسیدن اتوبوس است که با لحاظ مدت زمان سفر، «تهرانی‌‌‌ها برای رفت و آمد در شهر با استفاده از اتوبوس» قطعا دچار وقت‌‌‌کشی و هدررفت زمان مفید روزانه‌‌‌شان خواهند شد. مطالعاتی که در شهرداری تهران برای «حل مساله تردد بدون ترافیک و بدون معطلی» انجام شده است، نشان می‌دهد «حمل‌ونقل عمومی» به عنوان ستون فقرات کل شبکه می‌تواند از دو مسیر، با «خودروهای شخصی» رقابت کند و در پوشش حجم سفرهای روزانه، از خودروها سبقت بگیرد. بزرگراه خروج از ترافیک تهران را «افزایش فوری تعداد اتوبوسهای عادی و تندرو» تا حداقل 5000 دستگاه، شکل می‌دهد.
بر اساس این مطالعه، «اتوبوس تندرو در تهران می‌تواند جانشین مترو» برای شهروندان شود در غیر‌این‌صورت، تجربه نشان داده است حتی افزایش قیمت بلیت مترو هم نمی‌تواند «اقلیت استفاده‌‌‌کننده» از این مد حمل‌ونقل عمومی را به سمت اتوبوسهای عادی بکشاند تا ازدحام در مترو کم شود. از طرفی، برای کم‌‌‌درآمدهای ساکن تهران که اتوبوس عادی را در همین وضعیت فرسودگی و معطلی در ایستگاهها استفاده می‌کنند توصیه شده است «خرید اتوبوسهای کارکرده خارجی» در دستور کار شهرداری قرار بگیرد. در غیر‌این‌صورت، «شدت استفاده از خودروی شخصی و تاکسی آنلاین» در تهران که ترافیک سنگین این روزها را رقم زده، ادامه خواهد داشت.
مقام شهرداری: گلایه شهروندان بجا است
اتوبوس را ستون فقرات حمل‌ونقل عمومی می‌دانند چرا که خرید (تامین) اتوبوس نسبت به توسعه و تجهیز مترو ارزان‌تر است و اقبال شهروندان نیز بیشتر است. مدیریت شهری پایتخت بهبود وضعیت ناوگان اتوبوسرانی تهران را از دو سال قبل در دستور کار قرار داد و با انعقاد قرارداد با تولیدکنندگان داخلی و خارجی سعی کرد که نسبت به تامین ناوگان موردنیاز اقدام کند اما هنوز حجم زیادی اتوبوس وارد ناوگان نشده و تنها کمتر از 200 دستگاه اتوبوس نو تحویل شهرداری شد و هنوز اتوبوسهای نو در حد قرارداد باقی مانده است.
مهدی علیزاده مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی شهر تهران در مورد آخرین وضعیت اتوبوسهای پایتخت با بیان اینکه بیش از ۱۰ سال است که ناوگان اتوبوسرانی نوسازی نشده است و مردم از وضعیت فرسوده ناوگان گلایه‌مند هستند که بجاست و من چیزی جز شرمندگی ندارم گفت: در حال حاضر تعداد اتوبوس‌‌‌هایی که در شهر تهران در قالب شاغل جاری خدمت‌رسانی می‌کنند بین ۲۰۵۰ تا ۲۱۰۰ دستگاه و مجموع اتوبوسهای فعال شهر تهران حدود ۲۹۰۰ دستگاه است که با ورود خریدهای جدید این ناوگان تقویت خواهد شد. مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی شهر تهران در مورد معطلی شهروندان در ایستگاهها با تاکید بر اینکه ناوگان اتوبوسرانی به ۲۰۵۰ ناوگان رسیده و یکی از اعتراضات مردم این است که میزان معطلی در ایستگاه زیاد است، گفت: در خطوط بی.آر.تی این میزان معطلی به طور میانگین بین ۴تا ۵ دقیقه است که دو علت عمده در طولانی بودن سرفاصله خطوط تندرو است که اصلی‌ترین آن ورود وسایل نقلیه دیگر به خطوط BRT از جمله موتورسیکلت‌‌‌ها و همچنین چراغ‌های راهنمایی و رانندگی در تقاطعات است که سبب می‌شود در اوج ترافیک فاصله بین سرویس‌دهی اتوبوسها زیاد شود که با پلیس راهور برای کاهش سرفاصله اتوبوسها جلساتی داشتیم و در خطوط عادی شهروندان میانگین ۳۰ تا ۴۵ دقیقه معطل می‌شوند که این مساله به علت کمبود ناوگان است که امیدواریم با ورود اتوبوسهای جدید این مشکل نیز مرتفع شود.
علیزاده با تاکید بر اینکه برای توسعه ناوگان اتوبوسرانی از همه ظرفیت‌ها استفاده می‌کنیم، گفت: با توجه به سیاست‌های مدیریت شهری و به منظور حمایت از تولیدکنندگان داخلی، قرارداد خرید حدود ۳۰۴۰ دستگاه اتوبوس به ارزش ۲۸هزار میلیارد تومان به صورت نقد و غیرنقد منعقد شده است و با سفر شهردار تهران به کشور چین، تفاهم‌نامه خرید ۲هزار دستگاه اتوبوس منعقد شده که هزار دستگاه آن برقی و مابقی گازسوز است و امید است در سال آینده مجموع اتوبوسها به ۵۰۰۰ دستگاه خواهد رسید که با اضافه شدن این تعداد ناوگان پس از سال‌ها وقفه، اتفاق خوب و بی‌سابقه‌ای برای توسعه اتوبوسرانی را شاهد خواهیم بود. وی در مورد روند تولید اتوبوسهای داخلی برای شهر تهران با تاکید بر اینکه قرارداد تولید 3000 دستگاه اتوبوس برای شهر تهران با رقم بیش از 28هزار میلیارد تومان منعقد شده گفت: تولید 1000 دستگاه اتوبوسی که قرارداد آن با یک شرکت منعقد شده طبق برنامه در حال انجام است، از زمان‌بندی عقب نیستیم و تاکنون 120 دستگاه از یک شرکت و ۴۸ دستگاه را از شرکت دیگر گرفته‌‌‌ایم.
وی با بیان اینکه در صورت پرداخت به‌‌‌موقع منابع به شرکت‌ها از سوی شهرداری، اتوبوسها به موقع تولید و تحویل مدیریت شهری خواهد شد، ادامه داد: البته تاکنون 5100 میلیارد تومان به صورت نقد و غیرنقد پرداخته شده است اما هنوز به یک شرکت سوم پولی پرداخت نکرده‌‌‌ایم که نسبت به تولید اتوبوسها اقدام کنند و شرکت دیگری هم هنوز روند تولید را آغاز نکرده و احتمال فسخ قرارداد شهرداری با این شرکت وجود دارد که در این صورت مجموع اتوبوس‌‌‌هایی که از طریق قراردادهای داخلی به شهر تهران افزوده خواهد شد از 3000 دستگاه به 2500 دستگاه کاهش می‌‌‌یابد.
وی افزود: یک گروه تولیدکننده داخلی هم ضمانت‌‌‌‌‌‌نامه‌‌‌های خود را ارائه کرده اما هنوز پولی از سوی شهرداری دریافت نکرده تا روند تولید را آغاز کند که این امر بعد از پرداخت وجه محقق خواهد شد. پرداخت منابع موردنیاز برای تولید اتوبوسهای مذکور بر عهده معاونت مالی شهرداری است و چنانچه به موقع اعتبارات موردنیاز را تامین کنیم 1500 دستگاه اتوبوس توسط دو شرکت داخلی به طور 100درصد محقق خواهد شد.
اتوبوس در ازای ملک
علیزاده با بیان اینکه مشکل اصلی، عدم‌پرداخت به‌‌‌موقع پول است که به دلیل نبود نقدینگی در شهرداری و عدم‌بهره‌‌‌مندی از کمک‌‌‌های دولت، به شکل مطلوب محقق نمی‌شود، خاطرنشان کرد: تامین اعتبارات موردنیاز در شهرداری به سه شکل نقد، غیرنقد و دریافت تسهیلات است که در این راستا فقط 100 میلیارد تومان در قالب تسهیلات برای یک شرکت عملیاتی شده است اما طی 6 ماه گذشته همکاری لازم از سوی بانک مرکزی و بانک عامل برای ارائه تسهیلات صورت نگرفته است. وی افزود: برای تامین اعتبار از طریق غیرنقد یا همان فروش املاک شهرداری نیز مذاکراتی در حال انجام است اما هنوز به سرانجام نرسیده است. در حال حاضر به حدود 14هزار و 300 میلیارد تومان برای تزریق به بخش خصوصی و رونق بخشیدن به قراردادهای تولید اتوبوسها نیاز داریم تا 2300 دستگاه اتوبوس و مینی‌‌‌بوس تولید و به مدیریت شهری تهران تحویل داده شود.
وی با اشاره به سفر اخیر شهردار تهران به چین و رایزنی برای خرید اتوبوس گفت: شهردار تهران با بیان اینکه دومین موفقیت در حوزه قراردادی، انعقاد پنج قرارداد به ارزش یک میلیارد و ۴۰ میلیون دلار بود، گفت: قرارداد ۱۰۰۰دستگاه اتوبوس دوکابین ۱۸متری گازسوز، ۱۰۰۰ دستگاه اتوبوس ۱۲ متری برقی، ۱۰هزار دستگاه ون برقی، ۱۰هزار دستگاه تاکسی برقی و ۱۰۰هزار دستگاه موتورسیکلت برقی منعقد شد و دقت داشته باشید که شهر تهران حداقل ۱۰هزار اتوبوس نیاز دارد و ما فاصله هفت‌هزار دستگاهی با نیاز شهر داریم. ما نمی‌توانیم رفت‌وآمد و جریان حرکت شهروندان را متوقف کنیم و بگوییم منتظر باشید تا یک شرکت دو اتوبوس تا پایان سال به ما بدهد.
علیزاده در خصوص میزان آلایندگی اتوبوسهای شرکت واحد با بیان اینکه سهم اتوبوسرانی در آلودگی هوا طبق گزارش سازمان محیط‌زیست حدود ۵ تا ۶درصد است، گفت: ما به صورت روزانه حدود ۲۰۰هزار لیتر گازوئیل تحویل می‌گیریم که در مقایسه با سایر مشاغل که حتی تا سقف روزانه ۴ میلیون گازوئیل تحویل می‌گیرند، سهم بسیار کوچکی در آلودگی هوا داریم اما ما به این نقش حداقلی راضی نیستیم و طبق دستورکار شورای شهر تهران در دوره جدید و تاکیدات شهردار تهران برای نوسازی در این دوره بیش از ۶۶۲ دستگاه اتوبوس نوسازی شده است. وی با اشاره به بودجه موردنیاز خرید اتوبوسهای نو گفت: اتوبوس تک‌کابین دیزل حدود ۷ میلیارد تومان و اتوبوسهای دوکابین دو برابر اتوبوسهای تک‌کابین قیمت دارند اما برای تامین ناوگان موردنیاز این مبالغ پرداخت خواهد شد و معاونت مالی شهرداری تهران نسبت به تامین این اعتبارات اقدامات جدی انجام داده است.
