ضمن آنکه در چند سال اخیر با رشد تلفات ناشی از حوادث کار مواجه بوده‌‌‌‌‌ایم به نحوی که در سال ۱۳۹۵ رشد ۱۰ درصدی و در سال ۱۳۹۶ رشد ۹/  ۱ درصدی تلفات ناشی از کار ثبت شده است. سقوط از بلندی بیشترین علت مرگ در حوادث کار است. در گزارش فوق ۶۶۴۰ نفر از متوفیان حوادث کار بر اثر سقوط از بلندی جان خود را از دست داده‌‌‌‌‌اند که ۵/  ۴۱ درصد از کل تلفات حوادث کار را دربرمی‌‌‌‌‌گیرد. پس از آن «برخورد جسم سخت»، «برق گرفتگی»، «سوختگی» و «کمبود اکسیژن» در رتبه‌‌های بعدی علل مرگ بر اثر حوادث کار قرار دارند. طبق آمار ۴۵ درصد حوادث حین کار کشور در سال‌های اخیر در «کارگاه‌های ساختمانی» رخ داده است.  حوادث تبعاتی را به دنبال دارند که اکثرا شامل خسارت جانی و آسیب و صدمه به اموال هستند. همچنین پیامد یک حادثه اغلب وقفه در روند فعالیت‌‌‌‌‌های مادی کارگاه به مفهوم توقف ساخت و بیکار شدن کارکنان است. مشکلات عاطفی و روانی نیز یکی از پیامدهای مشترک اکثر حوادث است چراکه زیان مالی و کشته یا مجروح شدن افراد چه در محیط ساختمانی و چه در جامعه موجب افسردگی بازماندگان و ناظران می‌‌‌‌‌شود.

هزینه‌‌‌‌‌های مرتبط با حوادث، به هزینه‌‌‌‌‌های مستقیم و غیرمستقیم یا پنهان قابل‌تقسیم است. «هزینه‌‌‌‌‌های مستقیم» مخارجی هستند که به علت حادثه تحمیل‌‌‌‌‌شده و به آن نسبت داده می‌‌‌‌‌شوند. هزینه‌‌‌‌‌های مستقیم نوعا شامل مخارج پزشکی، غرامت پرداخت‌‌‌‌‌شده به کارگر صدمه‌‌‌‌‌دیده و هزینه‌‌‌‌‌های تعمیر یا جایگزینی اقلام خسارت‌‌‌‌‌دیده است.

«هزینه‌‌‌‌‌های غیرمستقیم» مخارج واقعی مرتبط با حوادث هستند اما ارزیابی آنها برای یک مورد خاص مشکل است. یک مدل علمی نسبت هزینه‌‌‌‌‌های کل به هزینه‌‌‌‌‌های مستقیم را ۴ به یک عنوان می‌کند، یعنی کل هزینه‌‌‌‌‌های مرتبط با یک حادثه خیلی بیشتر از هزینه‌‌‌‌‌های مستقیم یا آشکار آن است.  طبق مطالعات انجام شده توسط انجمن بین‌‌‌‌‌المللی تامین‌اجتماعی، در ۱۹ کشور دنیا و انتشاریافته در سایت اداره ایمنی و بهداشت شغلی آمریکا این نتیجه حاصل شد که در ازای هر یک واحد هزینه مالی بابت اجرای ایمنی در محیط کار ۲/  ۲ واحد بازگشت سرمایه اتفاق خواهد افتاد.  مالکان و مجریان ساختمان باید توجه داشته باشند که در بازار رقابتی امروز، پیشگیری از ضرر و زیان و پیشگیری از اتلاف وقت و زمان و حفظ نیروی انسانی و بالا بردن انگیزه و بهره‌‌‌‌‌وری کارکنان یعنی کاهش هزینه اضافی. هر مجموعه اقتصادی که بتواند نسبت درآمد به هزینه را به عدد بزرگ‌تر از یک برساند، به سود بالاتری دست پیدا می‌‌‌‌‌کند. در نگاه اول امکان دارد مواردی که بابت ایمنی هزینه می‌‌‌‌‌شود یا به پیشنهاد کارشناسان ایمنی به پروژه تحمیل می‌‌‌‌‌شود هزینه به‌نظر برسد و صاحب‌کاران در برابر پرداخت آن مقاومت نشان دهند، اما باید گفت این هزینه‌‌‌‌‌ها، هزینه پیشگیری از حوادث و خطرات شغلی هستند که در هر شغل و حرفه‌‌‌‌‌ای اجتناب‌ناپذیر است. در واقع هزینه‌‌‌‌‌هایی که برای تامین و تحقق ایمنی و بهداشت در محیط کار پرداخت می‌‌‌‌‌شود، هزینه نیست، بلکه «سرمایه‌‌‌‌‌گذاری» است. وقتی بابت پیشگیری از حادثه هزینه‌‌‌‌‌ای صرف نشود و انجام یک فرآیند یا یک وظیفه شغلی منجر به حادثه شود، در آن صورت هزینه‌‌‌‌‌های مستقیم و غیرمستقیم بسیار زیادی خود را آشکار می‌‌‌‌‌کنند که شاید قبل از وقوع حادثه از نگاه صاحب‌کاران دور مانده باشد. برای مثال کارگری را در نظر بگیرید که جهت انجام نماکاری ساختمان یا جوشکاری روی داربست قرار دارد و به علت رفتار ناایمن که در اثر خطای انسانی رخ می‌‌‌‌‌دهد یا شرایط ناایمن ناشی از شرایط نامطلوب و خطرناک، از داربست سقوط می‌‌‌‌‌کند و دچار حادثه می‌‌‌‌‌شود. کمترین آسیب رخ داده برای فرد، شکستن دست و پا و در بدترین حالت حادثه مرگ است.

هزینه بیمارستان در زمان بستری فرد، ادعای غرامت پرداختی به فرد آسیب‌‌‌‌‌دیده، هزینه بیمه و ... هزینه‌‌‌‌های مستقیم یا قابل‌محاسبه هستند. همچنین یکسری هزینه‌‌‌‌‌ها هم وجود دارند که در اثر وقوع حادثه پیش می‌آیند و عموما قابل محاسبه نیستند. اگر بتوان جمع هزینه‌‌‌‌‌ها را محاسبه کرد مشخص می‌‌‌‌‌شود که بیشتر هزینه‌‌‌‌‌های یک حادثه هزینه‌‌‌‌‌های غیرمستقیم هستند. هزینه‌‌‌‌‌های نامشهودی مثل شوک روانی و استرس ناشی از بروز حادثه برای دیگر کارکنان که ممکن است تا مدت‌ها آنها را تحت‌تاثیر قرار دهد و  روی بازده کاری آنان اثر بگذارد، ایجاد احساس ناامنی برای دیگر کارکنان و احساس اینکه ممکن است این حادثه برای آنها نیز رخ دهد و زمانی که از این بابت از کارکنان گرفته می‌‌‌‌‌شود همه اینها منجر به تاخیر در اتمام کار می‌‌‌‌‌شود که از آن طرف باید به کارفرما و مالک و ادعاهای او نیز پاسخگو بود و اگر نتوان در زمان خواسته‌‌‌‌‌شده ساختمان را تحویل داد، اعتبار سازنده زیر سوال می‌‌‌‌‌رود. حال در نظر بگیرید که حادثه با شدت بیشتری به‌وقوع بپیوندد، یعنی منجر به مرگ شود، به‌علاوه تمامی اینها، هزینه دیه فرد، پاسخگویی در برابر مراجع قانونی، الزام به حضور بالاترین مقام مسوول پروژه در دادگاه که این خود بار روانی منفی و حقوقی مخربی را ایجاد می‌‌‌‌‌کند. گذشته از تمام اینها احساس منفی از بین رفتن یک انسان و عذاب وجدان ناشی از سهل‌‌‌‌‌انگاری رخ داده و اینکه یک خانواده برای همیشه بی‌‌‌‌‌سرپرست خواهد شد، موضوع قابل‌جبرانی نیست. در حالی‌‌‌‌‌که می‌‌‌‌‌شد با یک اقدام ساده و کم‌هزینه مثل تهیه و استفاده از یک کمربند ایمنی مناسب یا اجرای سیستم تورهای ایمنی یا طناب نجات یا ایجاد یک جایگاه کار مستحکم از وقوع حادثه و بسیاری از هزینه‌‌‌‌‌ها جلوگیری کرد. موارد زیر ۱۰ مورد از مهم‌ترین موارد تامین ایمنی در کارگاه‌های ساختمانی است که رعایت آنها تا حد بالایی از پیش‌آمد حوادث جلوگیری می‌کند.

۱. به‌کارگیری مسوول ایمنی در کارگاه

۲. نصب نرده حفاظتی در لبه پرتگاه‌ها، اطراف سقف‌ها، راه‌پله و جلوی چاه آسانسور

۳. به‌کارگیری و استفاده از بالابرها به‌صورت ایمن

۴. رعایت موارد ایمنی در نصب و استفاده از داربست‌ها

۵. رعایت موارد ایمنی در تابلو برق و کابل‌کشی برق کارگاه

۶. استفاده از سامانه‌های حفاظت از سقوط هنگام اجرای اسکلت ساختمان

۷. نصب سرپوش حفاظتی در محل ورود و خروج کارگران به ساختمان

۸. نصب سرپوش یا راهرو حفاظتی متناسب با ارتفاع ساختمان در معابر اطراف

۹. استفاده از خرک یا داربست به‌جای بشکه به‌عنوان جایگاه کار در ارتفاع

۱۰. استفاده از تجهیزات حفاظت فردی متناسب با نوع کار

طبق مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان در کارگاه‌‌‌‌‌های با زیربنای بیش از ۳۰۰۰ مترمربع یا ۱۸ متر ارتفاع از روی پی، حضور شخص ذی‌صلاح به‌عنوان مسوول ایمنی الزامی است. علاوه بر این دستورالعمل اجرایی گودبرداری‌‌‌‌‌های ساختمانی ابلاغی وزارت راه و شهرسازی، به‌‌‌‌‌کارگیری شخص ذی‌صلاح و آشنا به مسائل ایمنی گودبرداری به‌عنوان مسوول ایمنی کارگاه گودبرداری در گودهای با خطر زیاد را الزام کرده است. همچنین آیین‌‌‌‌‌نامه به‌کارگیری مسوولان ایمنی در کارگاه‌‌‌‌‌ها نیز حضور مسوول ایمنی را برای تمامی کارگاه‌‌‌‌‌های مشمول قانون کار الزامی می‌‌‌‌‌داند.

اخبار مرتبط