۵/ ۱ سال روزمرگی در راس مدیریت شهری؛ ۱۰ اشکال کار شورای شهر تهران چیست؟
۸ مطالبه از پارلمان پایتخت
بررسی کارنامه عملکرد ۵/ ۱ ساله دوره پنجم پارلمان محلی پایتخت نشان از بروز روزمرگی در اداره امور شهر و تعلیق مطالبات فوری پایتخت‌نشینان از مدیران شهری دارد. به گزارش «دنیای اقتصاد» بررسی جزئیات عملکرد یک سال و نیم اخیر شورای شهر تهران نشان می‌دهد: شورای شهر تهران در مدت گذشته از عمر کاری خود با غفلت از دو وظیفه کلیدی شامل «سیاست‌گذاری امور ضروری شهر» و «نظارت بر حسن اجرای مصوبات»، به شکل متداول به یک نوع روزمرگی در اداره امور شهر دچار شده است. این در حالی است که عمده پایتخت‌نشینان در اواخر دوره گذشته مدیریت شهری برای حل مجموعه‌ای از مشکلات متورم شده زیرپوست شهر خواهان تغییر تیم مدیریت شهری و ایجاد تغییرات اساسی در ساز و کار اداره شهر شدند. شورای شهر تهران در دوره پنجم تاکنون با برگزاری ۱۳۴ جلسه رسمی و علنی، ۳۳۱ طرح و لایحه را مصوب و برای شهرداری تهران لازم‌الاجرا کرده است. با این حال بررسی مجموعه دستورالعمل‌های مصوب شده طی یک و نیم سال گذشته حاکی از آن است که تعداد مصوبات کارآمد شورای شهر در زمینه پاسخ‌دهی مناسب به مشکلات و مطالبات فوری شهروندان تهرانی انگشت‌شمار و معدود بوده است. نکته جالب آنکه بخشی از معدود مصوبات کارآمد شورای شهر تهران به دلیل تعلیق در تصویب یا تعلل در اجرا و عدم پیگیری و نظارت مناسب، عملا به نتیجه مشخصی در رفع مطالبات شهر نرسیده‌اند. اگرچه یکی از دلایل بروز روزمرگی در راس امور مدیریت شهری و عدم ایجاد تغییرات مناسب در اداره امور شهر، می‌تواند تغییرات ناخواسته و پی در پی شهردار و به تبع آن لایه‌های زیرین مدیریت شهری باشد اما آسیب‌شناسی انجام شده از دستورالعمل کاری شورای شهر پنجم، ۱۰اشکال کاری این نهاد را معرفی می‌کند. کارشناسان برنامه‌ریزی شهری معتقدند در صورتی که اعضای شورای شهر تهران به‌عنوان یک تیم واحد به این اشکالات توجه و برای ایجاد تغییر مسیر انحرافی شکل گرفته در یک و نیم سال گذشته تصمیم‌گیری کنند می‌توان امیدوار بود در نیمه دوم عمر کاری شورای پنجم در مسیر اصلی قدم بردارد. اولین عامل بروز روزمرگی در عملکرد شورای شهر پنجم، «غفلت از نقش اصلی و بازی در نقش غیرمجاز» است. بررسی مجموعه جلسات علنی و رسمی شورای شهر تهران در دوره پنجم نشان می‌دهد بخش عمده وقت جلسات به انتخاب نمایندگان شورا در کمیسیون‌ها، سازمان‌ها و... و بخش دیگری از جلسات به بررسی پرونده پلاک‌های ثبتی مختلف برای تشخیص باغ یا غیرباغ بودن آنها می‌گذرد. اگرچه بررسی این موضوعات در صحن علنی شورا می‌تواند هدف شفافیت و ایجاد اتاق شیشه‌ای را تحقق بخشد اما نکته مهم آن است که صرف وقت عمده جلسات برای این دو دستور کار مانع از رسیدگی به سایر امور مهم، ضروری و اولویت‌دار شهر می‌شود. این در حالی است که بخشی از این امور همچون پرونده باغات امکان بررسی در کمیسیون‌های شورای شهر را دارد. عامل دیگر در روزمرگی شکل گرفته آن است که شورای شهر یک روش پرریسک برای تصویب و بررسی طرح‌ها و لوایح و پایان دادن به اجرای ضوابط مشکل‌دار قبلی انتخاب کرده است. به‌عنوان مثال اگرچه ابطال مصوبه برج باغ‌ها در اسفندماه سال ۹۶ یک اقدام مهم و ارزشمند برای حفظ باغات شهر محسوب می‌شود اما از یکسو اعلام پیش از موعد برای ابطال این تصمیم، اولا یک سیگنال به گروه خاص بهره‌بردار از رانت ضوابط قبلی برای استفاده از فرصت باقی‌مانده داد و از سوی دیگر تعلیق در ارائه و تصویب طرح جایگزین منجر به ایجاد یکسری حقوق مکتسبه جدید برای مالکان باغات شد. به این ترتیب با وجود آنکه شورای شهر یک تصمیم مهم در این حوزه گرفت اما عملا اثربخشی این تصمیم برای حفظ باغات شهر فعلا بی‌نتیجه مانده است. در مقابل دستورکارهای غیرضرور همچون تغییر نام معابر و خیابان‌ها به یک روند کاری مستمر برای هر جلسه شورای شهر بدل شده است. سومین غفلت شورای شهر از ماموریت‌های شهر به موضوع تعلیق مهم‌ترین موضوعات شهر باز می‌گردد. از مجموع لوایح مهم شورای شهر که طی این مدت بلاتکلیف و بدون ثمربخشی مانده می‌توان به مصوبه الزام شهرداری به تهیه لایحه واکنش اضطراری و لایحه آب‌رسانی اضطراری اشاره کرد. عامل دیگر تصمیم‌گیری در دقیقه ۹۰ برای موضوعات مهم امور شهری است. شورای شهر تهران به دلیل محدودیت در بررسی و تصویب برخی لوایح، در یک دوره کوتاه‌مدت اقدام به بررسی و تصویب آنها می‌کند. بررسی لایحه بودجه سالانه و طرح ترافیک نمونه‌هایی از این دست هستند. نکته دیگر آنکه برخلاف وعده اولیه شورای شهر مبنی بر اعلام عمومی طرح‌ها و لوایح پیش از بررسی و تصویب برای اعلام نظرات کارشناسی و چکش‌کاری، طرح‌ها به فوریت و بدون بررسی همه‌جانبه مورد تصویب قرار می‌گیرد. مطابق با بررسی‌های انجام شده یکی دیگر از عوامل ناکارآمدی تصمیمات شورای شهر، «خلأ تصمیم‌گیری جمعی و تیمی» است. به‌طوری که به نظر می‌رسد معدود مصوبات کارآمد شورا محصول عملکرد تک‌نفره یک یا دو عضو شورای شهر است که اتفاقا به دلیل نبود کارتیمی، نتوانسته از حداکثر اثربخشی در اداره امور شهر برخوردار باشد.
عامل ششم به یک موضوع بدیهی و مشخص باز می‌گردد و آن نبود هدف مشخص از برگزاری جلسات رسمی در شورای شهر است. شورای شهر دستورکار مشخصی برای خود در میان‌مدت و بلندمدت تعریف نکرده تا براساس آن بتواند به وعده‌های داده شده به شهروندان عمل کند. به‌عنوان مثال طی ۵/ ۱ سال گذشته با وجود حضور چهر‌ه‌های دولتی و بخش خصوصی در صحن شورای شهر، هیچ‌گاه به نحو موثر از ظرفیت این بخش‌ها برای توسعه شهری استفاده نشده است. در عین حال از دیدگاه کارشناسان شهری یکی دیگر از عوامل بروز روزمرگی در شورای شهر تهران و اعمال نظارت ضعیف‌تر از دوره‌های گذشته، یکدست بودن شورا به لحاظ تفکر سیاسی است. به گفته برخی از کارشناسان تقابل دو جریان سیاسی در شورای شهر دوره‌های گذشته به نوعی منجر به اعمال نظارت‌های بیشتری بر عملکرد شهرداری تهران بود. عامل دیگر به مشکل ساختاری شورای شهر بازمی‌گردد. برخی کارشناسان شهری معتقدند شورای شهر تهران به جای آنکه برای تمام امور شهری سیاست‌گذاری و نظارت کند به امور مربوط به شهرداری تهران محدود شده است از این رو می‌توان گفت شورای پنجم به جای آنکه «شورای شهر» باشد به «شورای شهرداری» تبدیل شده است. یکی از دلایل نبود دستورالعمل مشخص برای شورای شهر، عدم تعریف ارتباط میان شورا و شهرداری تهران است.
البته برخی دیگر از کارشناسان ترکیب تشکیل‌دهنده شورای شهر را نیز در روند کاری ۵/ ۱ سال اخیر به‌عنوان یک عامل دیگر بروز روزمرگی معرفی می‌کنند. از دیدگاه آنها ترکیب کنونی شورایی متشکل از سه گروه شامل سیاستمداران کاربلد و حرفه‌ای اما با نگاه دولتی، گروه دیگر تازه‌کارانی که تجربه و تیم کارشناسی مناسب ندارند و گروه سوم افرادی که با استفاده از تیم‌های دانشگاهی سعی در تحقق برخی اهداف دارند، است. ترکیب نهایی شورای شهر نتوانسته به پیگیری امور شهری به بهترین شکل منجر شود. نهایتا آخرین عامل بروز روزمرگی نبود «هرم شورایی» در ساختار شورای شهر تهران است. بررسی تجربه‌های موفق عملکرد شوراهای شهر در سایر شهرهای دنیا نشان می‌دهد ساختار شورای شهر از پایین‌ترین سطوح یعنی محله، منطقه و شهر شکل بگیرد تا به این ترتیب امکان پیگیری مطالبات تمامی مناطق و محلات شهر در شورا وجود داشته باشد این در حالی است که در ترکیب کنونی شورای شهر عملا بخشی از مناطق شهری پایتخت نماینده‌ای ندارند. کارشناسان شهری با اشاره به اشکالات کاری شورای شهر پنجم طی نیمه نخست عمرکاری پیشنهاد می‌دهند اگر پارلمان محلی پایتخت بر مبنای ۸ محور نقشه راه نیمه دوم عمرکاری خود را تغییر دهد می‌تواند به بازسازی سرمایه اجتماعی شهروندان پایتخت کمک کند. کمک به بهبود نگهداشت و سبزینگی شهر، توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی (مترو و اتوبوس) سه مطالبه فوری پایتخت‌نشینان است. نظرسنجی‌های اخیر انجام شده نشان می‌دهد شهروندان طی یک سال اخیر وضعیت نگهداشت و سبزینگی شهر را در یک روند نزولی نسبت به گذشته توصیف می‌کنند. خروج کارگاه‌های عمرانی شهر از وضعیت تعطیلی کامل، اشغال معابر شهری از سوی برخی سازندگان و تجاوز به حقوق شهروندان، جبران کسری مالی شهرداری تهران و همچنین تعیین تکلیف مطالبات شهرداری از دولت و پرداخت بدهی شهرداری به بانک‌‌ها و نهایتا استفاده از ابزارهای نوین مالی برای اداره امور شهر از جمله ماموریت‌های مهمی است که شورای شهر می‌تواند به‌صورت فوری به آن رسیدگی کند.
ارسال نظر