رهبران کسب و کار، نیازمند شایستگی‌‌‌های جدید در پایداری دیجیتال
از آنجا که کسب و کارهای امروزی تحت‌تاثیر دو چالش بنیادین ۱) تحول دیجیتال و ایجاد فرصت‌‌‌های فناورانه مبتنی بر نسل چهارم صنعت ۲) پایداری و توسعه پایدار قرار گرفته‌‌‌اند، بنابراین رهبران کسب و کار نیازمند شایستگی‌‌‌های جدید مبتنی بر پایداری دیجیتال هستند. با توجه به دیجیتالی شدن روزافزون کسب و کارها، رهبری دیجیتال عامل مهمی در ایجاد و ظرفیت مناسب برای به‌کارگیری این چالش و تبدیل آن به یک نقطه قوت و فرصت طلایی است. پرسش کلیدی این است که: مدیران ارشد به چه نوع شایستگی‌‌‌ها و مهارت‌‌‌هایی برای عصر تحول دیجیتال نیاز دارند؟ به همین دلیل، تحولات عصر دیجیتال و نسل چهارم صنعت، یک چالش اساسی برای کسب و کارها بوده و برای رقابتی ماندن لازم است که مدیران، شایستگی‌‌‌های رهبری خود را توسعه دهند.
عصر دیجیتال باعث شده نیاز روزافزونی به نوع جدیدی از رهبران کسب‌و کار با نگرش، دانش و مهارت‌‌‌های بین‌‌‌رشته‌‌‌ای به وجود آید که به آنها امکان رهبری تیم‌‌‌های شبکه‌‌‌ای متشکل از نسل‌‌‌های مختلف انسانی - به‌خصوص نسل زد و نسل آلفا - را می‌دهد. گسترش دیجیتالی شدن در تمامی بخش‌‌‌های کسب‌وکار مستلزم ایجاد مفاهیم جدید رهبری در محیط دیجیتال و نیز اولویت‌‌‌بندی روش‌های جدید برای ایجاد رهبران سازمانی آینده است. یافته‌‌‌ها نشان می‌دهند تحول دیجیتال می‌تواند یک فرآیند مخرب باشد که بر کل سازمان تاثیر می‌‌‌گذارد و به اشکال جدیدی از فعالیت منجر شود. این امر مستلزم رهبری سازمانی تحول‌‌‌گرا و سبک رهبری انسان‌‌‌محور در عصر دیجیتال است. شایستگی به طور کلی عبارت است از: ترکیبی پیچیده از نگرش، استعداد، دانش و مهارت که منجر به کنش موثر و تجسم‌یافته انسانی در جهان، در یک حوزه خاص می‌شود. شایستگی‌‌‌های رهبری کمک می‌کنند تا رهبران سازمانی وظایف خود را به نحو احسن متناسب با چالش‌‌‌های موجود و پیشروی خود انجام دهند. سازمان‌های موفق، وابسته به کیفیت رهبری رهبران خود بوده و این مهم زمانی محقق خواهد شد که رهبران متناسب با تغییرات بیرونی شایستگی‌‌‌های خود را توسعه و ارتقا دهند. دو اَبرچالش تاثیرگذار بر سازمان‌ها، شامل تحول دیجیتال و رعایت الزامات پایداری کسب و کارها هستند که به نظر می‌رسد کسب و کارها برای موفقیت بلندمدت راهی جز توجه و تاکید بر آنها ندارند.
شایستگی رهبری دیجیتال. شایستگی‌‌‌های رهبری دیجیتال، شامل شایستگیهایی است که افراد به کمک آن برای هدایت موفقیت‌‌‌آمیز تحول دیجیتال، سازمان خود را بازآفرینی می‌کنند. رهبران عصر دیجیتال باید در مورد امکاناتی که فناوری‌‌‌های دیجیتال ارائه می‌دهند و نحوه اجرای آنها، دید روشنی داشته باشند. همراه با این درک، رهبران باید توانایی‌‌‌های خود را برای آزمایش و به‌کارگیری فناوری‌‌‌های جدید توسعه داده و به سرعت تشخیص دهند که این فناوری‌‌‌ها برای کدام بخش از سازمان آنها مفید است.
این شایستگی‌‌‌ها می‌تواند شامل سه گام مرحله به مرحله باشند: الف) درک و آگاهی از تغییرات ب) تصرف و کسب ارزش از تغییرات و در نهایت ج) پیکره‌‌‌بندی و بازآفرینی مجدد سازمان. عناصر اصلی شایستگی دیجیتال از نظر دانش، مهارت‌‌‌ها و نگرش‌‌‌های موردنیاز برای دیجیتالی شدن می‌توانند در پنج حوزه از شایستگی منعکس شوند که عبارتند از: ۱-سواد فناوری اطلاعات، ۲- ارتباطات و همکاری در عصر دیجیتال، ۳- ایجاد محتوای دیجیتال، ۴- ایمنی در عصر دیجیتال و ۵- حل مشکل در عصر دیجیتال.
در طبقه‌‌‌بندی دیگری، شایستگی‌‌‌های رهبران دیجیتال از چهار بعد شایستگی‌‌‌های فناورانه (مهارت‌‌‌های فنی، درک امنیت اطلاعات، مهارت کدینگ، مهارت‌‌‌های رسانه‌‌‌ای)، پرسنلی (انعطاف و انطباق‌‌‌‌‌‌پذیری، انگیزش و یادگیری، تحمل ابهام، ذهنیت پایداری)، شناختی (خلاقیت، مهارت کارآفرینی، حل مساله، مهارت‌‌‌های تحلیلی، تصمیم‌گیری، حل تعارض، مهارت تحقیق، اثربخشی و نتیجه‌‌‌محوری) و اجتماعی (مهارت‌‌‌های بین‌فرهنگی، مهارت‌‌‌های ارتباطی و شبکه‌‌‌ای، کار تیمی، انتقال دانش و رهبری) تشکیل شده‌‌‌اند. برخی دیگر از محققان مدل شایستگی رهبری دیجیتال را در پنج بعد شامل چشم‌‌‌انداز دیجیتال، یادگیری سریع از شکست، محیط دیجیتال، مدیریت تیم‌‌‌های متنوع و دانش دیجیتال تقسیم‌‌‌بندی کرده‌‌‌اند. با توجه به اینکه همه ساختارهای قبلی مرتبط با عصر صنعت بوده و بدون در نظر گرفتن تحولات عصر دیجیتال طراحی شده‌‌‌اند، باید آنها را متناسب با عصر دیجیتال بازمهندسی و به مدل‌‌‌های مناسب برای رهبران دیجیتال تبدیل کرد. رهبری دیجیتال یعنی «انجام کارهای درست برای موفقیت استراتژیک شرکت در عصر دیجیتال و درون اکوسیستم کسب و کار».
شایستگی رهبری پایدار. رهبران سازمانی نوین باید به طور استراتژیک کسب و کار خود را فراتر از حداکثر کردن سود یا عملکرد اقتصادی هدایت کنند و دیدگاه و استراتژی خود را به سمت حفاظت از محیط‌زیست و مسوولیت اجتماعی ارتقا دهند. شایستگی‌‌‌های رفتاری رهبران پایدار، به گونه‌‌‌ای است که با ذی‌نفعان همکاری و تعامل سازنده داشته تا نگرانی‌های اخلاقی، اجتماعی و زیست‌‌‌محیطی مصرف‌کننده را برطرف و برای بهبود آن اقدام کنند.
رهبری سازمانی پایدار، همسویی و تعهد را ارائه می‌دهد و هدف آن حرکت به سمت توسعه پایدار و پایداری در سه حوزه محیط‌زیست، اجتماعی و اقتصادی است. اگرچه اصطلاحات مختلفی در ادبیات مانند «رهبری سبز»، «رهبری حساس به محیط‌زیست»، «رهبری پایدار» و «رهبری مسوولیت‌‌‌پذیر جهانی» به جای یکدیگر استفاده می‌‌‌شوند و مفهوم یکسانی از رهبری پایدار را بیان می‌کنند، ولی هدف همه آنها ایجاد تعادل بین اهداف کوتاه‌مدت اقتصادی با اهداف بلندمدت توسعه پایدار با در نظر گرفتن منافع همه ذی‌نفعان است.
محققان شایستگی‌‌‌های پایداری را به سه بعد کلی تقسیم کرده‌‌‌اند:
۱- شایستگی بین فردی؛ شامل قابلیت سازگاری و تطابق، برنامه‌‌‌ریزی، حل مساله و تصمیم‌گیری، تفکر انتقادی و تحلیلی، توسعه پایدار و ابتکار در بحران.
۲-شایستگی انگیزشی؛ شامل تیم‌‌‌گرایی، توانمندسازی، سرمایه اجتماعی
۳-شایستگی ارزیابی و کنترل؛ شامل ایمنی و سلامت، اطلاعات و فناوری، مصرف‌کنندگان و مشتریان، سیستم بازخورد اطلاعات، کمیت و کیفیت تولید و بهبود مستمر طبقه‌‌‌بندی‌شده.
به نظر می‌رسد رهبران سازمانی موفق آینده، علاوه بر بازنگری، نیازمند بازآفرینی شایستگی‌‌‌های خود متناسب با تحولات دیجیتال و الزامات پایداری هستند و این کاری بسیار سخت و پرچالش است. شاید به همین دلیل، بسیاری از رهبران در کلاس جهانی که نتوانسته‌‌‌اند این اقدام را انجام دهند، ناخواسته به سمت بازنشستگی رفته و رهبرانی از نسل جدید جای آنها را در کسب و کارها گرفته‌‌‌اند.
