پروژه‌های اقتصادی کوشنر چگونه به سیاست خارجی آمریکا جهت می‌دهد؟

ضیافت ناتمام داماد ترامپ با سرمایه‌داران قطری

دنیای اقتصاد : وقتی خبری منتشر شد دال بر اینکه قطر ممکن است به تامین مالی یک آسمانخراش متعلق به خانواده «جرد کوشنر»، داماد ترامپ، در نیویورک کمک کند، در دوحه ابروها در هم فرو رفت. کوشنر یکی از متحدان کلیدی محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان است؛ همانی که قطر را تحریم اقتصادی و این کشور کوچک را به تامین مالی تروریسم متهم کرد.

«دمیتری ژانیکوف»، «هربرت لاش» و «سعید اظهر» گزارشگران رویترز در گزارش ۱۱ فوریه نوشتند که «بروکفیلد»- یک سرمایه‌گذار جهانی در صنعت املاک که دولت قطر در آن سرمایه‌گذاری کرده است – سال گذشته به توافقی با دوحه دست یافت که موجب شد شرکت املاک خانوادگی کوشنر با عنوان «برج خیابان پنجم شماره ۶۶۶» واقع در منهتن از بحران مالی نجات یابد. دو منبع مطلع به خبرنگاران رویترز گفتند که این تامین مالی نشان می‌دهد که چگونه یک کشور «گازخیز» با پول‌های کلان به‌دست آمده از صادرات گاز، مبالغ گزافی را از طریق صندوق‌های مالی که راه انداخته در کشورهای خارجی سرمایه‌گذاری می‌کند.

«ژانیکوف- لاش- اظهر» در گزارش خود می‌نویسند مقام‌های این کشور تصمیم گرفته‌اند که«سازمان سرمایه‌گذاری قطر» (QIA) در جاهایی سرمایه‌گذاری کند که کنترل کامل بر آن دارد و در بخش‌ها، مناطق یا حوزه‌هایی که کنترل کامل بر آن ندارد از سرمایه‌گذاری اجتناب ورزد. این چیزی است که منابع مطلع از آن سخن گفتند. یکی از این منابع گفتند که «قطر دید نامش در این معامله وارد شده... بنابراین، QIA به‌دنبال استراتژی «سمبل کاری» رفت تا مبادا نامش بد در برود.» دولت قطر در این رابطه اظهارنظری نکرده است. «شرکت مدیریت دارایی بروکفیلد» در کانادا از طریق واحد مشاور املاک خود با نام «شرکای املاک بروکفیلد» به شرکت کوشنر کمک مالی کرد و این شرکت را از تنگنا نجات داد. شرکت قطری هم ۵ سال پیش ۹ درصد از سهام این شرکت کانادایی را به‌دست آورد. شرکت مادر و زیرمجموعه‌هایش در این رابطه سخنی نگفته و موضعی نگرفته‌اند.

گفتنی است اوایل سال ۲۰۱۸ هم چارلز کوشنر، پدر جرد کوشنر با علی شریف العمادی، وزیر دارایی قطر در نیویورک دیدار کرد و خواستار سرمایه‌گذاری دولت قطر در یک برج شرکت‌های کوشنر واقع در منهتن شد. برج خیابان پنجم «گل سر سبد» تجارت املاک خانواده کوشنر است. شرکت‌های کوشنر ساختمان مذکور را در سال ۲۰۰۷ به قیمت ۸/ ۱ میلیارد دلار خریداری کرد. کوشنر پیش از استعفا از سمتش و پیوستن به دولت ترامپ، طرحی ۵/ ۷ میلیارد دلاری برای توسعه مجدد این آسمانخراش ۴۱ طبقه ارائه کرد و به‌دنبال سرمایه‌گذار خارجی در این پروژه بود تا از بدهی‌های هنگفتش که ظاهرا ۴۴۸/ ۱ میلیارد دلار بود بکاهد. دیدار چارلز کوشنر و وزیر دارایی قطر چند هفته پیش از آن انجام شد که دولت عربستان و برخی متحدانش مناسبات دیپلماتیک با قطر را محدود کرده و تمام مرزهای زمینی، دریایی و هوایی را به روی این کشور بستند.

در هر حال، منابع مطلع به رویترز گفتند که تغییر استراتژیک «سازمان سرمایه‌گذاری قطر» سال ۲۰۱۸ انجام شد. گزارشگران رویترز صندوق مالی دولت قطر را یکی از «اسرارآمیزترین» صندوق‌های مالی در جهان معرفی کرده‌اند. «استراتژی سمبل کاری» یا به قولی «استراتژی تجدیدنظر» قطر تاثیرات چشمگیری بر عرصه سرمایه‌گذاری جهانی دارد زیرا QIA یکی از بزرگ‌ترین سرمایه گذاران دولتی در جهان است که بیش از ۳۲۰ میلیارد دلار سرمایه را در مدیریت خود دارد. این سازمان قطری سرمایه زیادی طی دهه گذشته به غرب فرستاده و توانسته بانک‌های بریتانیایی و سوئیسی را در بحران مالی سال ۲۰۰۸ نجات دهد و در هتل‌های عظیمی مانند هتل پلازای نیویورک و هتل ساووی و فروشگاه ‌هارودز در لندن سرمایه‌گذاری کند.

سازمان سرمایه‌گذاری قطر، در سال ۲۰۰۵ توسط دولت قطر، با هدف مدیریت بر مازاد درآمدهای نفت‌خام و گاز طبیعی این کشور، سپس سرمایه‌گذاری در بازارهای بین‌المللی (ایالات‌متحده آمریکا، اروپا و آسیا-اقیانوسیه) تاسیس شد. سازمان مذکور هم‌اکنون در شمار زیادی از شرکت‌های چندملیتی در صنایع مختلف، دارای سهام است. برای نمونه می‌توان به گروه فولکس‌واگن (۶/ ۱۵درصد)، رویال داچ شل (۳درصد)، بارکلیز (۶۵/ ۶درصد)، کردیت سوئیس (۲۰/ ۵درصد)، بورس لندن (۴/ ۱۵درصد)، گلنکور (۴۲/ ۸درصد)، ویوندی (۳درصد)، لاگاردر (۸۰/ ۱۲درصد)، وئولیا (۵درصد)، گروه ایرباس (۶درصد)، میراماکس فیلمز (۱۰۰درصد)، سینزبوریس، پورشه، اچ‌اس‌بی‌سی و آلفا بانک اشاره کرد. همچنین در بخش ورزش نیز مالک ۱۰۰درصد از سهام باشگاه فوتبال پاری‌سن‌ژرمن و باشگاه ورزشی الغرافه است.

گزارشگران رویترز می‌نویسند این آسمانخراش که ساخت آن با بدهی همراه بود و در اوت گذشته از سوی بروکفیلد تامین مالی شد اجاره‌اش به مدت ۹۹ سال از سوی این شرکت پرداخت شده و شرایط مالی‌اش هم افشا نشده است. سازمان سرمایه‌گذاری قطر ۹ درصد از سهام «شرکای املاک بروکفیلد»- که به BPY معروف است- را خریده است. این شرکت در تورنتو و نیویورک در سال ۲۰۱۴، معادل ۸/ ۱ میلیارد دلار فهرست شده بودند. «شرکای املاک بروکفیلد» یا BPY حدود ۸۷ میلیارد دلار سرمایه دارد و این بخشی از سرمایه بیش از ۳۳۰ میلیارد دلاری شرکت مادر بروکفیلد است. سهام خریداری شده از سوی QIA همراستا با استراتژی دولت قطر برای افزایش سرمایه‌گذاری در املاک مهم در آمریکاست. با این حال این سرمایه‌گذاری موجب نشد که کرسی ای به قطر در BYP تعلق گیرد. رویترز به نقل از یکی از منابع نزدیک به «مدیریت دارایی‌های بروکفیلد» می‌نویسد که البته صندوق سرمایه‌گذاری قطر در معامله خیابان پنجم دخیل نبود. منابع مذکور به رویترز می‌گویند کوشنر مدت‌ها یکی از حامیان کلیدی بن‌سلمان در واشنگتن بود. با این حال، کوشنر هم از توبره می‌خورد و هم از آخور. آنجا که منافعش اقتضا کند با عربستان در هم می‌آمیزد؛ عربستانی که از نیمه سال ۲۰۱۷ قطر را تحریم و مورد محاصره قرار داد. اما همین کوشنر کسی است که سرمایه قطری‌ها را وارد شرکت‌های خود کرد. منابع مطلع به رویترز می‌گویند نقش سازمان سرمایه‌گذاری قطر در شرکت‌های کوشنر همچنان در ابهام است. منبع دوم که با استراتژی QIA آشناست به رویترز می‌گوید: «هیچ جنبه مثبتی برای سرمایه‌گذاری صندوق سرمایه‌گذاری قطر وجود ندارد، زیرا قطری‌ها می‌خواهند کنترل کامل مقصدی که سرمایه‌شان را آنجا می‌برند به‌دست بگیرند. از آنجا که چنین امکانی برای آنها در آمریکا نبود ممکن است شراکتی هم نداشته باشند.»

این منبع به رویترز می‌گوید شاید قطر به این وسیله می‌خواست بر دولت ترامپ اعمال نفوذ کند. به گفته این منابع، QIA سرمایه‌گذاری خود در بروکفیلد یا دیگر جاها را بر باد نمی‌دهد اما دیگر در معاملات مشابه سرمایه‌گذاری نمی‌کند. با این حال، در نوامبر «منصور ابراهیم المحمود» رئیس جدید شرکت سرمایه‌گذاری قطر یا QIA جانشین رئیس قدیمی آن یعنی «شیخ عبدالله بن محمد بن‌سعود آل‌ثانی» شد و اندکی بعد شیخ محمد بن‌عبدالرحمان آل‌ثانی رئیس آن شد. به نوشته رویترز، مبالغ موجود در صندوق سرمایه‌گذاری قطر از صدور گاز به‌دست می‌آید.

در هر حال، لب کلام گزارش رویترز در مورد ابهام در روابط قطر و آمریکا این است که تلاش کوشنر برای سودآور کردن برج ۴۱ طبقه خیابان پنجم منهتن (از سال ۲۰۰۷ که این برج را خرید) تا سال ۲۰۱۵ موفق نبود. او به شیخ حمد بن‌جاسم آل‌ثانی رو زد که در آن زمان نخست‌وزیر قطر بود. شیخ حمد در ابتدا موافقت کرد تا حداقل ۵۰۰ میلیون دلار برای نجات املاک کوشنر سرمایه‌گذاری کند.

این پروژه، پس از انتخاب ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا و برای جلوگیری از تداخل تجارت خانواده ترامپ با ریاست‌جمهوری طی روندی، تحت نظارت سازمان مالی دولتی آمریکا قرار گرفت. در طول سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ مذاکرات ادامه داشت، زیرا پول ارائه شده توسط شیخ حمد کافی نبود. کوشنر و پدرش چارلز کوشنر به ناچار دست به دامان شرکت چینی شدند. پس از انتخاب ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا و کوشنر دامادش به‌عنوان مشاور ارشد، این معامله زیر ذره‌بین رفت و باعث شد شرکت چینی هم از قرارداد کنار بکشد. سرمایه‌گذاری طرف قطری نیز در همین راستا فسخ شد.

رویترز می‌افزاید بحران در روابط آمریکا و قطر و موضع سختگیرانه ایالات‌متحده در برابر قطر «شاید» به این معامله مالی ناموفق مربوط باشد. زمانی‌که رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا خواستار پایان بحران قطر شد، ترامپ با تیلرسون مخالفت کرد و گفت: «قطر از لحاظ تاریخی تروریسم را در سطح بسیار بالایی مورد حمایت مالی قرار داده است.»