بخش صد و شصت و ششم
نه «صلح آمریکایی» نه «صلح چینی»
رهبران چین ادعا می‌کنند که هیچ چاره‌ای نداشتند و مجبور بودند به‌خاطر تکرار تهدیدات هسته‌ای آمریکا بمب بسازند. این بیانیه با تلاش برای اقناع جامعه بین‌الملل پایان می‌گیرد که: چین بلافاصله از قابلیت هسته‌ای خود در صورتی چشم خواهد پوشید که آمریکا، شوروی و دیگر کشورها هم چنین کنند.اما در نوامبر ۲۰۱۲، طی کنگره ملی هجدهم حزب کمونیست چین اعلام کرد که یک چین «سوسیالیست در نهایت می‌تواند با کاپیتالیسم غربی همزیستی داشته باشد.»
در واقع، رصد ظاهر و ارزیابی تاثیرات سخت‌افزارهای نظامی چینی در عصر رسانه‌های اجتماعی به «صنعت خانگی مجازی» تبدیل شده است (virtual cottage industry: یعنی مقاطعه دادن کار به افرادی که در خانه مبادرت به کار و تولید می‌کنند. منظور این است که رصد فناوری نظامی چین به امری معمول اما جدی در میان نهادهای آمریکایی تبدیل شده است). تاثیر این صنعت بر روابط آمریکا و چین مهم نیست. یک سراسیمگی بی‌مورد در آمریکا درباره مطلب یک وبلاگ چینی که آزمایش یک جنگنده رادارگریز چینی را نشان می‌داد موجب شد که «رابرت گیتس» وزیر دفاع سابق آمریکا ابراز شگفتی کند که آیا اساسا رئیس‌جمهوری چین فرمانده کل ارتش است یا خیر. برداشت‌های منفی آمریکا از یک وبلاگ چینی که مشاوران گیتس آن را به مثابه توهین حمایت‌شده و رسمی از سوی رهبران نظامی چین در هنگام دیدار او از پکن در سال ۲۰۱۱ تصور کردند، موجب ابراز امیدواری وزیر دفاع آمریکا برای گشودن گفت‌وگوی جدیدی با چین بر سر طیفی از فناوری‌های نظامی شد مانند تسلیحات سایبری و ضدماهواره‌ای که بر توازن قوای هسته‌ای چین و آمریکا تاثیر می‌گذارد. هدف بیشتر محققان چینی که سیاست هسته‌ای را مطالعه می‌کنند همانا کمک به تصمیم‌گیران چینی برای حفظ اعتماد به نفس خود در این قابلیت تلافی‌جویانه است که همچنان تنها هدف اعلامی برنامه تسلیحات هسته‌ای چین از زمان بیانیه اکتبر ۱۹۶۴ باقی مانده است.
بر خلاف آمریکا و روسیه (و شوروی سابق)، چین هرگز «وضعیت هشدار پرتاب» (launch-on-warning posture) یا همان «وضعیت آماده‌باش هسته‌ای» را اتخاذ نکرده است. مطالعات نشان می‌دهد که تسلیحات هسته‌ای چین در زمان‌های صلح در حالت «هشدار پایین» (low alert) قرار داشته و کلاهک‌ها از موشک‌ها جدا شده و در مکانی مجزا نگهداری می‌شوند. دولت چین در «کتاب سفید» دفاع ملی خود در سال ۲۰۰۸ اعلام کرد که سطح هشدار نیروهای هسته‌ای این کشور تنها زمانی افزایش خواهد یافت که «چین مورد تهدید هسته‌ای قرار گیرد.» دولت چین حفظ «سطح مناسبی از آمادگی» را به منزله ویژگی مثبت سیاست هسته‌ای خود می‌نگرد و در بزنگاه‌های مهم بین‌المللی قویا بر آن تاکید کرده است. این امر بازتاب پذیرش «وضعیت هشدار سطح پایین» از سوی رهبران چین است که جامعه بین‌المللی آن را اقدامی محتاطانه و مسوولانه می‌پندارد. سیاست هسته‌ای چین تجلی تفکر هسته‌ای سنتی این کشور است. به نوشته «سان شیانگلی»، «دلیلی اصلی سیاست هشدار سطح پایین چین در دهه‌های گذشته این است که رهبران این کشور به‌دنبال تعقیب سیاست هشدار سطح بالا نبودند. رهبران چین بر این باورند که بازدارندگی هسته‌ای منوط به قابلیت ضدحمله فوری و دقیق نیست بلکه منوط است به قابلیت انجام تلافی هسته‌ای به‌عنوان مجازات. ابهام زمانی این تلافی تضعیف‌کننده بازدارندگی هسته‌ای نیست. این نگاه را می‌توان در دنبال نکردن هشدار سطح بالا مشاهده کرد. به‌کارگیری اصل تضمین قابلیت تلافی در عین حفظ هشدار سطح پایین ایمنی و امنیت را افزایش داده و به ثبات استراتژیک یاری می‌رساند.» با این حال، این تفکر هسته‌ای به‌شدت تحت‌تاثیر استراتژی‌های هسته‌ای کشورهای دیگر است.
همان‌طور که «شو بینگجی» (Xue Bingjie) می‌گوید برخی کارشناسان نظامی چینی که از نزدیک توسعه قابلیت‌های استراتژیک کشورهای دیگر دارای تسلیحات هسته‌ای را دنبال کرده‌اند به این نتیجه رسیده‌اند که «قدرت‌های نظامی مهم در جهان همگی به سیستم‌های هشدار استراتژیک اولیه به‌عنوان شکلی از قابلیت ملی استراتژیک اولویت داده و توسعه آنها را تسریع کرده‌اند.» ایده برقراری قابلیت هشدار اولیه و کاهش زمان پاسخ هسته‌ای برای بالا بردن قابلیت اعتماد به بازدارندگی هسته‌ای در میان برخی از اعضای جامعه استراتژیک داخلی چین بازتاب یافته است. از سال ۲۰۰۴ به این سو، چین بارها در کتاب سفید دفاع ملی خود اهمیت بهبود قابلیت پاسخ سریع هسته‌ای را برجسته کرده و کتاب سفید ۲۰۱۵ این کشور برای اولین بار خواستار بهبود قابلیت هشدار هسته‌ای استراتژیک این کشور شده است. ویرایش جدید «دانش استراتژی نظامی» که در سال ۲۰۱۳ از سوی آکادمی علوم نظامی ارتش آزادیبخش خلق منتشر شد، بیان می‌کند: «وقتی شرایط مناسب باشد و لازم شود، یعنی اگر تایید شود که دشمن حمله هسته‌ای به چین را در نظر دارد یا شروع کرده است، یک ضدحمله هسته‌ای پیش از انفجار کلاهک هسته‌ای دشمن می‌تواند شروع و موجب تلفاتی واقعی شود. این نه تنها با سیاست دائمی آغازگر نبودن ما در استفاده از تسلیحات هسته‌ای منطبق است بلکه به‌طور موثری مانع از این می‌شود که موشک‌های هسته‌ای ما متحمل لطمات بزرگ‌تر شود. از این‌رو، قابلیت بقا و ضدحمله ما را بهبود می‌بخشد.» این وضعیت «هشدار پرتاب» یا «آماده‌باش هسته‌ای» با تفکر هسته‌ای سنتی چین مبنی بر تاخیر در ضدحمله هسته‌ای منطبق نیست اما با دکترین کشورهای مهم هسته‌ای مانند آمریکا و روسیه منطبق است. اگرچه هیچ دلیلی نیست که این تفکر جدید از حمایت رسمی در پکن برخوردار باشد اما این واقعیت که برخی کارشناسان نظامی ارشد در آکادمی علوم نظامی مدافع آن هستند نشان از نفوذ روزافزون تفکر هسته‌ای خارجی دارد.
در سطح کلان، چین به تدریج در حال پذیرش سیستم تحلیلی جامعه استراتژیک غربی است و بنابراین، مفاهیم و چارچوب‌ها برای تحلیل و بحث در مورد مسائل مربوط به استراتژی هسته‌ای را به عاریت گرفته است. این مفاهیم و چارچوب‌ها شامل پیش‌نیازها و اثربخشی بازدارندگی هسته‌ای، رابطه میان تخریب و ثبات استراتژیک متقابل و مسابقه تسلیحاتی و ثبات بحران است. همگرایی آشکار چارچوب‌های تحلیلی چین و غرب نقش مثبتی در افزایش تحقیق علمی در مورد سیاست هسته‌ای چین و در تسهیل تبادلات آکادمیک و سیاسی میان چین و غرب ایفا می‌کند.
ارسال نظر