دستاورد اصلاحات در راه‌آهن روسیه

از اواسط دهه ۹۰ به دلیل افت درآمدی شرکت‌های ریلی و ضررده شدن برخی از آنها، زمزمه‌هایی مبنی بر لزوم اصلاح ناوگان حمل‌و‌نقل ریلی به گوش می‌رسید که پس از چند سال بحث و گفت‌وگو، بلافاصله با روی کار آمدن ولادیمیر پوتین در این کشور مسیر اجرایی شدن را در پیش گرفت. براساس این اصلاحات، تمام کسب و کارهای ریلی باید در قالب شرکت‌های مشارکتی (Joint-stock) اما با دخالت ۱۰۰درصدی دولتی فعالیت کنند. فرسودگی ناوگان وسیستم مدیریتی در این شرکت‌ها هیچ راه دیگری را در برابر دولتی که قصد ایجاد توسعه دستوری داشت قرار نمی‌داد. مسائلی که موجب شد تصمیم‌گیران روسی به این اصلاحات تن دهند در سایت ریلوی مگزین این‌گونه عنوان شده است: تلاش برای ایجاد رقابت در بخش حمل‌و‌نقل، تسهیل سرمایه‌گذاری بخش خصوصی برای نوسازی و گسترش ناوگان، بهبود کیفیت، دسترسی و امنیت خطوط ریلی؛ کاهش هزینه‌های حمل‌و‌نقل بار و مسافر؛ رفع تقاضای رو به رشد مردم این کشور برای استفاده از خطوط ریلی و نهایتا سودده کردن این بخش. این اصلاحات در سال ۲۰۰۳  با شرکت JSC آغاز شد و در سپتامبر همان سال با مجوز دولت فدرال روسیه شروع به فعالیت کرد.

در آغاز برنامه اصلاحات ریلی روسیه، هدف نخست این بود که سرمایه‌گذاران واگن‌های باری جدید بخرند. این موضوع به دلیل کمبود واگن‌ در این کشور و فرسودگی واگن‌های موجود بود که به خاطر سرمایه‌گذاری‌های اندک در طول دهه ۱۹۹۰ میلادی اقدام چندانی برای بهبود آنها انجام نگرفته بود. با روند مثبتی که آغاز شد و براساس آمار موجود، در سال ۲۰۱۳، این شرکت دارای ۸۴۴۴۶ کیلومتر شبکه ریلی و ۳۶۰۸۲ کیلومتر راه‌آهن دوخطه و ۴۲۰۰۶ کیلومتر راه‌آهن برقی بود. این شرکت دارای ۱۲۰۶۳ لکوموتیو، ۹۴۹۴ پیشران، ۳۳۹۵۵ واگن مسافری و ۵۶۶۸۰۲ واگن باری است. شرکت راه‌آهن روسیه با مدیریت ۸۷ هزار کیلومتر خط ریلی برون‌شهری در پهنه‌ای بیش از ۱۷میلیون کیلومتر مربع، شمار زیادی از شرکت‌های صنعتی و خدماتی را تحت مدیریت خود دارد.  این شرکت امروزه بیش از ۹۵۰ هزار نفر را در استخدام خود داشته و براساس گزارش‌های منتشر شده، ۵/ ۱‌درصد از تولید ناخالص داخلی(GDP) را به خود اختصاص می‌دهد.

براساس آمار شرکت در سال ۲۰۱۷، بیش از یک میلیارد نفر و بیش از ۲/ ۱میلیارد تن بار جابه‌جا شده است. با این حال در مجموع، راه‌آهن روسیه سالانه ۱۱۲ میلیارد روبل (۵/ ۱میلیارد دلار) از دولت دریافت می‌کند.  شرکت JSC  طی سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰ برنامه‌ریزی گسترده‌ای انجام داد تا خطوط پرسرعت خود را گسترش دهد و امروز شاهد دستاوردهای این شرکت در خطوط ارتباطی متعددی هستیم که جابه‌جایی مسافر با سرعتی بسیار بالاتر نسبت به سابق میان شهرهایی نظیر مسکو، سن‌پترزبورگ، نیژنی نووگورود و بسیاری شهرهای روسی و اروپایی انجام می‌شود. طبق یکی از برآوردهای صورت گرفته در سایت شرکت، این خطوط سود شرکت را حدود ۳۰درصد افزایش داده‌اند. درآمد خالص این شرکت در سال ۲۰۱۶، حدود ۹۷ میلیون دلار بوده است و مجموع دارایی‌های سرمایه‌ای آنها ۲/ ۳میلیارد دلار تخمین‌ زده می‌شود. در بخش انگلیسی‌زبان سایت شرکت، در گزارشی مفصل درخصوص چشم‌اندازهای مورد نظر، به یکی از اسناد بالادستی وزارت حمل‌و‌نقل این شرکت استناد شده که براساس آن، توسعه زیرساخت راه‌آهن روسیه با توجه به استراتژی توسعه حمل‌و‌نقل ریلی در فدراسیون روسیه تا سال ۲۰۳۰ عنوان شده است:

۱- پیدا کردن سهام در حال چرخش جدید

۲- ساخت و به‌روزرسانی ناوگان ریلی

۳- به‌روز‌رسانی خطوط آهن موجود

۴- گسترش ناوگان با سرعت بالا

۵- گسترش و تقویت مسیر ترانزیت بین‌المللی

۶- ارائه حمل‌و‌نقل برای پروژه‌های صنعتی و کالاها

۷- ایجاد و توسعه مراکز خدمات و لجستیک ( TLCs )

۸- جذب سرمایه‌گذاران غیردولتی

۹- دستیابی به ارقام پیش‌بینی شده

همچنین در سند چشم‌انداز JSC آمده است که تا سال ۲۰۳۰، شرکت راه‌آهن روسیه بیش از ۱/ ۳تریلیون روبل برای دستیابی به سطوحی جدید، از جمله ۲۳۳۰۰ لکوموتیو با هزینه ۹۸۶ میلیارد روبل، ۳/ ۱تریلیون روبل برای تقویت بخش حمل بار، ۲۴۴۰۰ وانت واگن (۲۸۰ میلیارد روبل) هزینه خواهد کرد. همچنین این شرکت قصد دارد تمام لکوموتیوها و واگن‌هایی را که عمر آنها تا سال ۲۰۱۵ به پایان رسیده است جایگزین کند. این سرمایه‌گذاری به این صورت خواهد بود که راه‌آهن روسیه ۹/ ۶۵‌درصد از سرمایه را تامین خواهد کرد و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی ۲/ ۲۷درصد، فدراسیون روسیه ۴/ ۲‌درصد و حوزه‌های اجرایی فدراسیون روسیه ۵/ ۴‌درصد باقیمانده را برعهده خواهند گرفت. البته وجوه عمومی که برای خرید واگن‌ها اختصاص داده می‌شود، صرف خرید واگن‌هایی خواهد شد که در حمل‌و‌نقل‌های نظامی مورد استفاده قرار می‌گیرند. 

همچنین براساس برنامه‌ریزی‌ها بیش از ۲۰هزار کیلومتر خطوط راه‌آهن جدید تا سال ۲۰۳۰ ایجاد خواهد شد. قرار است بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۳۰، بیش از ۶هزار کیلومتر خط اصلی فرعی، ۳۶۶ کیلومتر از خطوط سوم و چهارم قرار گیرد، برق‌رسانی کامل بخش‌هایی با مجموع بیش از ۷۴۰۰ کیلومتر انجام و حدود ۵هزار کیلومتر ریل اتوماتیک نصب شود.  از سویی توسعه خطوط پرسرعت در روسیه مسافرت ریلی را جذاب‌تر خواهد کرد و زمان سفر را کاهش خواهد داد و مسافران را از هوا و جاده جذب ریل‌های خود خواهد کرد. این امر خدمات مسافری را سودآورتر کرده و به کاهش اثرات زیست‌محیطی ناشی از افزایش تقاضا برای سفر کمک خواهد کرد.

در پایان هم شاید جالب باشد بدانید که شرکت راه‌آهن روسیه در ۲۴ ژوئن ۲۰۱۸ تعداد زیادی قطار رایگان برای جابه‌جایی هواداران و نمایندگان رسانه‌های معتبر حاضر در جام‌جهانی اختصاص داد.  این شرکت ۴۵ قطار برای طرفدارانی قرار داد که به مسکو، قازان، نیژنی نووگورود، سامارا، آلدر  و شهرهای دیگر میزبان بازی‌های جام‌جهانی سفر می‌کنند. براساس قرارداد مشترک میان این شرکت و برگزارکنندگان جام‌جهانی، هر بلیت بازی‌ها برای دو سفر ریلی بین شهری اعتبار دارد. همکاری‌ای که ضمن تقویت جریان گردشگری در روسیه، تبلیغات بسیار مثبتی نیز برای این شرکت محسوب می‌شود و احتمالا درآمد هنگفتی را نیز در صورت‌های مالی فصلی منتشر‌شده بعد از پایان جام‌جهانی نشان خواهد داد.

23 (2)