مهم‌ترین‌ کارکرد اختیار معامله همانند قراردادهای آتی، فراهم کردن امکان پوشش ریسک نوسانات قیمت است، به‌طوری‌که‌ از قراردادهای اختیار معامله و قراردادهای آتی به‌عنوان دو خویشاوند نزدیک به هم یاد می‌شود. خاستگاه هر دو ابزار مالی، قراردادهای اختیار و آتی، با گروهی از محصولات کشاورزی از قبیل غلات گره زده شده است. برخی معتقدند استفاده از قرارداد اختیار معامله به ۳۵۰ سال پیش از میلاد باز می‌گردد، هنگامی که ارسطو در کتاب خود داستان تالس را نقل می‌کند، فیلسوف و ریاضیدانی که فرصتی برای خود ایجاد می‌کند و حق استفاده از کارگاه‌های روغن‌کشی زیتون را قبل از یک فصل پر محصول، خریداری می‌کند. بنابراین استفاده از این ابزار برای پوشش ریسک نوسانات قیمتی محصولات کشاورزی سابقه‌ای بس دراز دارد. در همین راستا بورس کالای ایران پس از راه‌اندازی موفقیت‌آمیز معاملات گواهی سپرده زعفران در سال قبل و سپس راه‌اندازی قراردادهای آتی زعفران در اوایل سال جاری، درصدد راه‌اندازی قراردادهای اختیار معامله زعفران است. با توجه به استقبال بی‌نظیر از قراردادهای آتی زعفران و با بررسی‌های انجام شده به نظر می‌رسد راه‌اندازی قراردادهای اختیار معامله زعفران نیز به دلیل جذابیت‌های خاص این ابزار مورد استقبال قرار خواهد گرفت. راه‌اندازی معاملات قراردادهای اختیار معامله زعفران علاوه بر ایجاد ابزاری جهت پوشش ریسک نوسانات قیمت منجر به متنوع شدن ابزارهای مالی در بورس کالای ایران و در نتیجه افزایش عمق و کارآیی سایر بازارهای معاملاتی زعفران در بورس کالای ایران از جمله قراردادهای آتی و گواهی سپرده زعفران می‌شود.

مفهوم قرارداد اختیار معامله

اختیار معامله قراردادی است که براساس آن دارنده ( مالک) یا خریدار قرارداد حق (اختیار) دارد که مقدار معینی از دارایی موضوع قرارداد را با قیمت معین و در زمانی مشخص خریداری یا به فروش برساند، اما در طرف مقابل واگذار‌کننده یا فروشنده قرارداد متعهد است که در صورت درخواست طرف مقابل به خرید یا فروش دارایی اقدام کند. همان‌طور که در تعریف مشخص است، دارنده اختیار هیچ گونه تعهد یا الزامی برای معامله دارایی موضوع قرارداد در سررسید تعیین‌شده ندارد که البته در ازای دریافت این حق مبلغی به‌عنوان قیمت اختیار به فروشنده یا واگذارکننده اختیار پرداخت می‌کند. در واقع واگذار‌کننده اختیار به دلیل ریسکی که متحمل می‌شود این مبلغ را دریافت خواهد کرد. اینکه این مبلغ به چه میزانی باشد باید گفت که براساس مکانیزم بازار در بورس کشف می‌شود و عوامل مختلفی از قبیل نرخ نقدی دارایی پایه، قیمت اعمال تعیین شده در قرارداد اختیار، اختیار خرید یا اختیار فروش بودن، سررسید قرارداد و سایر موارد بستگی دارد.

مزایا و کارکردهای قراردادهای اختیار معامله

اولین کارکرد قرارداد اختیار همان‌طور که بیان شد، ابزاری برای پوشش ریسک است. با راه‌اندازی قرارداد اختیار معامله زعفران این امکان به‌وجود می‌آید که افرادی که خواهان ریسک کمتری هستند، ریسک خود را به کسانی که ریسک‌پذیری بالاتری دارند منتقل کنند. با توجه به اینکه این بازار در تخصیص مجدد ریسک بین سرمایه‌گذاران تاثیر زیادی دارد، هیچ کس مجبور بـه تحمل سطح ناخوشایندی از ریسک نیست. بنابراین کشاورزان و فعالان بازار مشتقه که توان تحمل ریسک قراردادهای آتی زعفران یا بازار گواهی سپرده زعفران را ندارند، می‌توانند وارد بازار قراردادهای اختیار معامله زعفران شوند. این موضوع درخصوص قراردادهای اختیار معامله سکه طلا کاملا مشهود است.

دومین مزیت قراردادهای اختیار معامله وجود اهرم معاملاتی است. با توجه به اینکه در زمان ورود به قرارداد اختیار معامله نیاز به ارائه کل ارزش قرارداد یا تحویل کالا به طرف مقابل نیست، به‌طوری‌که‌ دارنده اختیار تنها قیمت اختیار را می‌پردازد که به مراتب کمتر از قیمت دارایی پایه قرارداد است و واگذارکننده اختیار نیز تنها درصدی از ارزش قرارداد را به‌عنوان وجه تضمین تودیع می‌کند، امکان استفاده از اهرم معاملاتی فراهم می‌شود و افراد می‌توانند چند برابر سرمایه فعلی خود وارد معامله شوند.

درخصوص قراردادهای اختیار معامله زعفران نیز لازم به ذکر است که هزینه‌های معاملاتی پایین‌تری نسبت به بازار قراردادهای آتی زعفران دارد، دلیل این موضوع نیز این نکته است که کارمزدهای معاملاتی قراردادهای اختیار معامله براساس ارزش معاملاتی قرارداد، محاسبه و اخذ می‌شوند نه ارزش اعمال قرارداد که این موضوع نقش زیادی در کم بودن کارمزدهای قراردادهای اختیار معامله زعفران خواهد داشت.

علاوه بر موارد فوق با توجه به تکمیل بودن زیرساخت‌های معاملاتی قراردادهای اختیار معامله، به دلیل فعال بودن قراردادهای اختیار معامله سکه طلا، امکان معامله قراردادهای اختیارمعامله زعفران از طریق سامانه برخط برای تمامی فعالان بازار مشتقه بورس کالای ایران فراهم است که امکان معامله برخط به‌طور حتم نقش مهمی در راه‌اندازی موفقیت‌آمیز قراردادهای اختیار معامله زعفران و استقبال فعالان از این بازار خواهد داشت.

تمامی شرکت‌های کارگزاری بورس کالای ایران که مجوز معاملات مشتقه را دارند می‌توانند خدمات مربوط به معاملات قراردادهای اختیار معامله را به مشتریان خود ارائه کنند و در این خصوص نیاز به اخذ مجوز جدید نیست.

 

اخبار مرتبط