کاهش شدید عمق بازار و افت حجم معاملات ادامه دارد
کوچ نقدینگی از بازار آتی؟
هنوز بازار آتی از بازار نقدی جهت می‌گیرد ولی آزادی عمل آن به شدت کاهش یافته است. کاهش جدی حجم معاملات و رخدادهای پیرامونی در این بازار و همچنین تداوم حباب قیمتی در بازار سکه نقدی و کاهش قیمت‌های جهانی از رخدادهای زیرپوستی بسیاری در بازار آتی حکایت دارد؛ اگرچه چارچوب‌های معاملاتی موجود اجازه نمی‌دهد بازار آتی ایفای نقش چندانی برای شفاف شدن انتظارات قیمت در بین اهالی بازار داشته باشد.
تداوم افت حجم معاملات در بازار
ضعف نسبی حجم معاملات در بازار آتی سکه هنوز هم ادامه دارد و تحرک جدیدی در این بازار تجربه نمی‌شود. گویا سقف مجاز ۲ درصدی در کنار نوسان قیمت‌ها در بازار نقدی و البته فاصله قیمتی بین بازار آتی و نقدی که در برخی روزها جدی شده؛ جذابیت معاملاتی چندانی را برای بازار آتی به ارمغان نداشته است. بهای سکه نیز دیگر همچون گذشته جرقه رشد نرخ‌های گسترده‌ای را به همراه نداشته است. این شرایط اگرچه با رشد قیمت‌ها در بازار آتی همراه شد ولی در نهایت بازار چهره‌ای همچون گذشته را از خود بروز نمی‌دهد. این وضعیت چهره‌ای مخدوش از بازار آتی را نشان می‌دهد یعنی همچون گذشته، آتی نمایشگر انتظارات و خبرهای حاشیه‌ای در بازار نیست.
این وضعیت به معنی آن است که بازار آتی زنده است ولی گویا نفس کشیدنش هم به قدر ضرورت بوده و نمی‌توان از فعالیت آن در مسیر مورد انتظار سخن گفت. بازار آتی به آرامی با خروج معامله‌گران همراه شده اگرچه برای اثبات این ادعا به زمان بیشتری نیاز است. حال در شرایطی که اسب سرکش قیمت سکه نقدی اندکی رام شده؛ شاید به زمان معاملات طبیعی در بازار آتی نزدیک شده باشیم. رصد ذهنیت‌ها و البته رفتار معامله‌گران دو نکته مهم را برجسته می‌سازد؛ یکی نگرانی از کاهش جدی قیمت‌هاست و دیگری سختگیری‌های معاملاتی و عدم جذابیت نوسان نرخ و خروج آرام آرام از بازار. در کل دیگر نمی‌توان همچون گذشته بازار آتی را ملاکی مهم برای نوسان نرخ در بازار سکه به شمار آورد ولی شاید با آرامش بازار و نوسان مقطعی بتوان روزهای بهتری را برای بازار با همین سختگیری‌های معاملاتی انتظار کشید.
نوسان قیمت‌ها به‌رغم محدودیت سقف و کف قیمتی
بازار آتی هنوز مسیر قیمتی خود را می‌پیماید؛ اگرچه در برخی ایام به قدری حجم معاملات کاهش می‌یابد که گویی بازار به بیماری ضعف معاملات مبتلا شده است. این مطلب در نمودار قیمتی مغفول می‌ماند؛ اگرچه باز هم قیمت‌های کشف شده در بازار آتی مخابره شده و ملاکی نه‌چندان قدرتمند برای رصد انتظارات قیمتی است. نگاهی به نوسان قیمت‌ها نشان می‌دهد که بهای سکه آتی در روزهای اخیر در یک فاز افزایشی قدرتمند نوسان کرد و تا روز چهارشنبه هفته گذشته نیز این روند صعودی ادامه داشته است. به‌صورت دقیق‌تر در فاصله ۱۵ تا ۲۴ مرداد که یک سیکل افزایشی کامل شده، بهای سکه در سررسید‌های مختلف رقمی نزدیک به ۱۵ درصد رشد را نشان می‌دهد. همین مطلب یعنی در بازار نقدی مسیر افزایشی قیمت‌ها سیگنال تاثیرگذار اصلی برای بازار آتی بوده ولی نوسان قیمت‌ها کاملا منطبق با بازار آتی نبوده است. در بازار آتی با فرض نوسان مجاز ۲ درصدی این فضا وجود ندارد که آتی همگام با بازار نقدی رشد قیمت داشته باشند؛ بنابراین تلاش این بازار به همراهی با بازار نقدی آن هم در شرایطی که یک فاز تاخیر در رشد قیمت‌ها درج شده به تداوم افزایش نرخ در بازار آتی منجر شده است.
هم‌اکنون نزدیک‌ترین سررسید معاملاتی در بازار آتی، سررسید شهریور ماه است؛ یعنی نرخ‌های کشف شده در بازار آتی با احتساب یک ماه خواب سرمایه ثبت می‌شود. همین داده ساده نشان می‌دهد که قیمت‌های آتی باید بیشتر از قیمت‌های نقدی باشد ولی در پاره‌ای از اوقات این‌گونه نبوده و بازار آتی برای همتراز کردن خود با رخدادهای قیمتی در نهایت رشد نرخ را در پیش گرفته است. از طرف دیگر کف قیمتی ۲ درصدی نیز به این معناست که اگر بازار بیش از ۲ درصد کاهش نرخ داشته باشد و البته با فرض جایگاه طبیعی بازار آتی در مقایسه با نرخ‌های بازار نقدی، باز هم پتانسیل کاهش قیمت‌ها تجمیع شده و یک پله دیرتر از بازار نقدی واکنش نشان خواهد داد.در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته شاهد کاهش قیمت‌ها در بازار آتی سکه بودیم؛ اگرچه شرایط مشابهی نیز در بازار نقدی همین کالا به ثبت رسید تا برعکس روزهای گذشته که بازار صف خرید بود، این بار بازار صف فروش باشد. همین داده ساده نکته جالبی را نشان می‌دهد و آن نوسان قیمت‌ها بین دو سقف است؛ یعنی بازار یا صف خرید است یا صف فروش. طنز تلخ معاملات در بازار آتی در روزهای اخیر نیز همین صف‌نشینی‌های مستمر معامله‌گران برای خرید یا فروش است؛ گویی فرهنگ‌سازی در صف ایستادن این بار رویکرد غالب بازار سرمایه است.عدم آزادی عمل واقعی در بازار شاید برای برخی جذاب باشد ولی ذات معاملات و دقیق‌تر آزادی عمل معامله‌گر را تحدید (محدود) و تهدید کرده است که خود می‌تواند یکی از شائبه‌های مدیریت دستوری بازار باشد که بورس کالا همیشه از آن گله‌مند است. این بار ولی نوسان ۲ درصدی قیمت‌ها از دستورالعمل‌های استخراجی بورس کالا خارج شده و بعید است که ارگان‌های دیگر با این دقت برای مدیریت بازار دست به کار شده باشند. از سوی دیگر کف قیمتی ۲ درصدی گویی حاشیه امنی است برای معامله‌گران؛ یعنی در صورت سقوط آزاد نرخ شاید قرار است زمان بیشتری برای خروج از بازار به معامله‌گر اختصاص یابد.
در هر حال این قبیل بازی‌ها برای مدیریت بازار نه بر نرخ‌های کشف شده در بازار نقدی تاثیر گذاشته و نه از رشد نرخ یا سقوط قیمت‌ها در بازار آتی جلوگیری می‌کند بلکه زمان ایفای نقش آن را به تاخیر می‌اندازد. در صورتی که بازار کاهشی باشد و فعالان بازار نیز از افت قیمت‌ها نگران شوند باز هم کاهش نرخ، افت حجم معاملات و تضعیف کلی در بازار تجربه می‌شود ولی این بار کاهش مثلا ۴ درصدی قیمت‌ها در بازار آزاد در طول دو روز پیاپی در بورس کالا به وقوع می‌پیوندد. از سوی دیگر کاهش مستمر قیمت‌ها در بازار آزاد به معنی تجمیع داده‌های کاهشی بسیاری در بازار آتی خواهد بود؛ یعنی تلاقی صف‌های فروش عمیق‌تر شده و زمان بیشتری به طول می‌انجامد. این وضعیت نگرانی در بین اهالی بازار را تعمیق کرده و به خروج سریع‌تر فعالان بازار و مهاجرت سرمایه‌ها منجر می‌شود اگرچه در فاز حجم معاملات باز هم به این موارد خواهیم پرداخت.نکته دیگر در بازار آتی کاهش موقعیت‌های باز معاملاتی است که این روند نزولی گویا ادامه‌دار بوده و قرار نیست موقعیت‌های داد و ستد افزایش یابد. موقعیت‌های باز معاملاتی در بورس کالا از ابتدای سال جاری از رقمی نزدیک به ۲۴ هزار واحد به کمتر از ۴ هزار واحد کاهش داشته. اگرچه این موضوع نیاز به تحلیل بیشتری دارد ولی چیزی که نگران‌کننده است کاهش عمق معاملات خواهد بود که در کنار کاهش جدی‌تر حجم معاملات بازاری خطرناک را ترسیم می‌کند.
سیاست مدیریت بازار از کجا آغاز شد؟
نگاهی به نوسان قیمت‌ها نکته جالب توجه دیگری را نشان می‌دهد. اوج قیمت‌های روز چهارشنبه تفاوت چشمگیری با قله تاریخی نرخ در بازار آتی ندارد یعنی در زمانی که قیمت سکه نقدی سقف ۴ میلیون تومانی را شکست و حتی به ۴ میلیون و ۴۰۰ یا ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان نزدیک شد همین قیمت‌ها با کمی تفاوت ثبت شد و در شرایطی که قیمت سکه به زحمت به نزدیکی ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان رسید نیز همین قیمت‌ها درج شد. این به آن معناست که در زمان اوج قیمت‌ها نیز بهای آتی سکه باز هم مدیریت شده بود و در وضعیت فعلی نیز شرایط مشابه همان رخدادهای قیمتی و مدیریتی را تجربه می‌کند.
این موضوع باز هم داده‌ای از مدیریت بازار آتی است و تنها نوسان قیمت در چارچوب مدنظر را فراهم می‌سازد. اگر قرار است بازار آتی واقعا چراغ راهنمای انتظارات و سیگنالی برای آینده بازار باشد بهتر است مسیر فعالیت در این بازار هم مساعد و فراهم بوده و به جای این قبیل بازی‌های معاملاتی فضا را برای حضور بخش بزرگ‌تری از فعالان بازار آماده کنیم. سختگیری در اخذ کدهای جدید یا محدود کردن موقعیت‌های تعهدی همگی ابزارهایی است که شاید در کوتاه‌مدت جذاب به نظر برسد ولی در نهایت سیگنال مثبتی را برای دورنمای این بازار به همراه نخواهد داشت. حتی اگر سختگیری‌های موجود نیز مرتفع شود ولی باز هم التهاب قیمتی در این بازار یا بازار مشابهی رخ دهد، اولین برداشت معامله‌گران این خواهد بود که بازار آتی بسته شده، یک‌طرفه می‌شود یا معامله‌گر را مجبور به پذیرفتن دستوری سختگیری‌های جدید می‌کنند. این ذهنیت برای فعالیت مداوم بازار جذاب نیست.
کاهش مستمر حجم معاملات
کمترین حجم معاملات سال جاری در ۳ هفته اخیر به ثبت رسید؛ یعنی داد‌و‌ستد سکه آتی به ارقامی بسیار پایین و حتی خطرناک رسیده است. هفته گذشته شاهد داد و ستد ۵ هزار و ۲۳۲ قرارداد سکه آتی در بورس کالا بودیم که به نسبت هفته قبل از آن ۱۶ درصد کاهش داشته و دومین رکورد سال جاری از کمترین حجم معاملات هفتگی بود. این وضعیت به صراحت نشان می‌دهد که دیگر بازار آتی عمق معاملاتی پیشین را نداشته و ساده‌تر از حالت عادی تحریک‌پذیر شده است. متوسط حجم قراردادهای هفتگی سکه در بورس کالا برای سال جاری رقمی نزدیک به ۱۳۰ هزار قرارداد در هر هفته بود که تقریبا ۲۵ برابر حجم قراردادهای هفته گذشته در بازار آتی سکه بوده است. هفته قبل ۹۹۸ خریدار – معامله در بازار آتی ایفای نقش کردند ولی در برابر آن ۸۶۷ فروشنده – معامله به ثبت رسید که نشان می‌دهد به رغم رشد نرخ در طول هفته گذشته باز هم بازار به سمت فروش ترغیب شده است. این دو رقم از جهتی مهم ارزیابی می‌شود که متوسط معاملات در طول سال جاری به‌صورت هفتگی ۷ هزار و ۶۰۰ نفر – معامله بوده یعنی وضعیت مشارکت به‌صورت عمومی به شدت کاهش داشته است.البته این احتمال نیز وجود دارد که تعداد معامله‌گران تغییر چندانی نداشته باشد ولی حجم قراردادهای آنها کاهش چشمگیری داشته ولی بررسی‌های میدانی عکس این مطلب را نشان می‌دهد. واقعیت آن است که دیگر جذابیت آتی سکه همچون گذشته نیست و فعالان بازار نیز بعضا به سمت بازارهای دیگر تغییر جهت داده‌اند. ذات رشد قیمت‌ها در دو هفته اخیر در کنار عدم رشد حجم معاملات خود نشان می‌دهد که نگرانی‌ها از تغییر فاز بازار جدی‌تر از چیزی است که به نظر می‌رسد.
کاهش قیمت‌های جهانی طلا
اگرچه بازار بیش از حالت عادی به نوسان قیمت‌های جهانی طلا بی‌توجه است ولی در خلال آن شاهد کاهش جدی قیمت طلا در بازارهای جهانی هستیم تا جایی که کف ۱۲۰۰ دلاری برای هر اونس شکسته شد و طلا در سطوحی نزدیک به ۱۱۷۰ دلار مورد معامله قرار گرفت. این سیگنال کاهشی خود یکی از دلایل کاهش رغبت برخی فعالان حرفه‌ای بازار به نوسان قیمت‌های نقدی و آتی سکه بوده و اگر وضعیت متعادل نرخ به بازار سکه بازگشته و حباب قیمتی موجود فروکش کند، پتانسیل افت قیمت‌های جدی را در بر خواهد داشت. این وضعیت شاید در شرایط موجود که هنوز هم التهاب بخش مهمی از واقعیت‌های قیمتی را رقم می‌زند چندان مشهود نباشد ولی ذات وجود حباب، چند‌نرخی بودن ارز و کاهش بهای اونس و نگرانی از تداوم افت قیمت‌های جهانی طلا مواردی است که در نهایت دورنمای نگران‌کننده‌ای را به همراه خواهد داشت.
برای کاهش قیمت طلا بیش از همه از افزایش ارزش دلار در مقایسه با سبدی از ارزهای معتبر جهانی استفاده می‌شود ولی از اوایل آگوست تا اوج قیمت دلار در روزهای اخیر رقمی نزدیک به ۳ درصد رشد ثبت شده ولی در بازار طلا در همین مدت بیش از ۴ درصد افت نرخ داشته است. کاهش جدی بهای فلزات در بازارهای جهانی خود عاملی برای تاثیرگذاری بر نوسان قیمت طلا بود و فلز سرخ در نهایت روزهای دشواری را ثبت کرد. روند کاهشی بهای طلا در هفته‌های اخیر به شدت ادامه داشت و هنوز هم نمی‌توان گفت که این جریان نزولی قیمتی به پایان راه رسیده است. ذات نوسان قیمت طلا در ماه‌های اخیر نشان می‌دهد چهره دیگری زیر پوست بازارهای جهانی پنهان شده و ممکن است نگرانی‌های تازه‌ای را به همراه داشته باشد؛ در آینده بیشتر به این موارد خواهیم پرداخت.
نوسان آتی زعفران
نوسان قیمت‌ها در بازار آتی زعفران با قیمت‌های آتی سکه طلا شباهت دارد ولی گویا نوسان نرخ سکه آتی سریع‌تر و شدیدتر از بازار آتی زعفران است که همین نکته می‌تواند به مهاجرت سرمایه‌ها بین دو بازار منجر شود. در شرایطی که بازار سکه با سختگیری همراه می‌شود ممکن است بخشی از سودآوری مورد انتظار در بازار زعفران محقق شود که خروجی آن در نهایت تقویت بازار آتی زعفران و رشد حجم معاملات در این بازار خواهد بود. نگاهی به نوسان قیمت‌ها و حجم معاملات از تمایل این بازار به افزایش حجم داد و ستد با نزدیک‌تر شدن به زمان سررسید شهریورماه خبر می‌دهد که خود یک داده مثبت برای این بازار محسوب می‌شود. هم اکنون کشف نرخ شفاف به سادگی در بازار آتی زعفران انجام می‌شود اگرچه این بازار همچون بازار آتی سکه از نوسان قیمت دلار و رشد نرخ در بازار نقدی دستور می‌پذیرد.
ارسال نظر