سقوط اسد

فروپاشی ناگهانی سلسله ۵۴ساله اسد در سوریه، فرصت‌هایی را برای نظم منطقه‌ای جدید گشوده است. هنوز چیزهای زیادی نامشخص است؛ اما ترکیه - که میزبان اکثر پناهندگان سوری بوده و از طرف برنده حمایت کرده است - در موقعیتی پیشرو برای شکل دادن به آینده قرار دارد.

در کتاب ادبیات فارسی می‌‌‌خواندیم که سعدی، بازرگانی را در جزیره کیش می‌‌‌بیند، آن بازرگان از آرزویش می‌‌‌گوید که در آخرین تجارت عمرش «گوگرد پارسی خواهم بردن به چین که شنیدم قیمتی عظیم دارد و از آنجا کاسه چینی به روم آرم و دیبای رومی به هند و فولاد هندی به حَلَب و آبگینه حلبی به یَمَن و برد یمانی به پارس و زآن‌‌‌پس ترکِ تجارت کنم و به دکانی بنشینم»؛ این همان تجارت در مسیر تاریخی است که با عنوان «راه ابریشم» نامیده می‌شود و مسیر تجاری از چین به اروپا و مصر بود. در میانه این جاده، ایران قرار دارد…

حکومت بشار اسد و حزب بعث بر سوریه، پس از بیشتر از نیم‌قرن خاتمه یافته و عصر جدیدی در سوریه آغاز شده است. در این میان آنچه برای جمهوری اسلامی ایران اهمیت دارد، از دست دادن متحدی قدیمی و بسیار مهم در جهان عرب است. حکومت بعث سوریه از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی، دست دوستی به سوی حکومت انقلابی جدید دراز کرد. دشمنی مشترک با اسرائیل و تا حدی با ایالات‌متحده و خصومت هر دو طرف با صدام حسین و حکومت بعث عراق، عامل اصلی دوستی ایران و سوریه محسوب می‌‌‌شد که به درجه اتحاد استراتژیک رسیده بود.

در یک سال اخیر تحولات مختلفی را در منطقه و در حوزه سیاست منطقه‌‌‌ای ایران شاهد بودیم که با جنگ اسرائیل و حماس بعد از۷ اکتبر آغاز شد و طی آن حماس ضرباتی را متحمل شد. بعد هم اسرائیل جنگ با حزب‌‌‌الله لبنان را شروع کرد و تلاش‌‌‌های زیادی برای تضعیف این جریان انجام داد. در نهایت نیز آخرین تحول سقوط بشار اسد، رئیس‌‌‌جمهور سوریه است. مجموعه این مسائل باعث شده که شرایط نسبت به قبل از اکتبر ۲۰۲۳ دچار یک‌سری تغییرات اساسی شود.

دنیای‌اقتصاد: با سقوط حکومت اسد و حاکم شدن مخالفان مسلح «هیئت تحریرالشام» که رویکرد القاعده‌ای دارند (در کنار سایر گروه‌ها)، پرسش‌های بسیاری درخصوص مسیر پیش روی سوریه در افکار عمومی مطرح‌ شده است. برخی مانند «دیوید هرست» در «میدل ایست‌آی» از «احیای بهار عربی» سخن می‌گویند. برخی دیگر سرنوشت عراق و یمن و لیبی را برای سوریه پسااسد متصور می‌بینند. عده‌ای هم فراتر رفته و با فرض آزادی سوریه معتقدند اولین چالش پسااسد بحث دولت‌سازی و حکمرانی است؛ به این معنا که شورشیان باید بیاموزند که چگونه بر کشوری جنگ‌زده…

سقوط دمشق و پایان نظام سیاسی خاندان اسد در سوریه، تحول عمده‌ای در موازنه قدرت منطقه‌ای و تغییر الگوهای دوستی و دشمنی محسوب می‌شود که طبیعتا با ترسیم صف‌بندی‌ها و یارگیری‌های جدید در خاورمیانه همراه خواهد شد. اگر نظم را الگوهای منازعه و همکاری میان بازیگران تعریف کنیم، فروپاشی نظم مستقر به سمت نظم‌یابی جدید در رهگذر تغییر توزیع قدرت میان قدرت‌های شکل‌دهنده به جغرافیای منازعه حاصل خواهد شد.

در بیشتر پایتخت‌های خاورمیانه، خبر سقوط بشار اسد، نگرانی‌های زیادی را برانگیخت. آنکارا هم از این قاعده مستثنی نبود. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه به‌جای نگرانی درباره چشم‌انداز سوریه پس از بیش از یک دهه درگیری، فرصتی را در آینده‌ پسا اسد می‌بیند. خوش‌بینی او قابل‌درک است: از میان همه‌ بازیگران اصلی منطقه، آنکارا قوی‌ترین کانال‌های ارتباطی و سابقه‌ همکاری با گروه اسلام‌گرایی را دارد که اکنون در دمشق عهده‌دار امور است و همین آنکارا را در موقعیت بهره‌گیری از مزایای سقوط رژیم اسد قرار داده…

پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری‌: رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح دیروز در دیدار هزاران نفر از قشرهای مردم، با «تبیین لایه‌‌‌های مختلف حوادث سوریه، ترسیم منطق حضور ایران در این کشور، تشریح روند آتی تحولات منطقه و بیان درس‌‌‌ها و عبرت‌‌‌های قضایای سوریه»، تاکید کردند: این حوادث محصول یک نقشه آمریکایی-صهیونیستی است و گستره مقاومت با یافتن استحکام و انگیزه بیشتر در مقابل فشارها و جنایت‌‌‌ها، به حول و قوه الهی همه منطقه را فراخواهد گرفت.

دنیای اقتصاد: نشریه فارن پالیسی در یادداشتی به قلم «ولی نصر» از پژوهشگران برجسته خاورمیانه و جهان اسلام نوشت: آنکارا بعد از فروپاشی حکومت بشار اسد، به دنبال پر کردن جایگاه ایران در این کشور است. حوادث فاجعه‌‌‌آمیز چند هفته اخیر در لبنان و سوریه - از حملات اسرائیل علیه حزب‌‌‌الله لبنان تا سقوط بشار اسد - فصل جدیدی برای تحولات خاورمیانه گشوده است.

سقوط ناگهانی بشار اسد پس از بیش از پنج دهه حکومت خانواده‌اش بر سوریه، نقطه‌عطفی تاریخی در این کشور جنگ‌زده به شمار می‌رود. پس از ۱۳سال جنگ داخلی، مخالفان به رهبری هیات تحریر الشام (HTS) کنترل دمشق را به دست گرفتند، تحولی که نشان‌دهنده پایان یک دوره و آغاز دورانی نامشخص است. با فروپاشی دولت پیشین، بقایای ساختارهای فرسوده دولت پیشین اکنون در دست مخالفانی قرار گرفته که وعده اصلاح و وحدت را می‌دهند. اما این تغییرات ناگهانی با سوالاتی جدی درباره آینده سوریه همراه است. آیا مخالفان قادر خواهند بود…

دنیای اقتصاد: بعد از انتشار گزارش نیویورک‌‌‌تایمز در تاریخ ششم دسامبر (هجدهم آذر ماه) درباره جهش ایران برای تولید سوخت نزدیک به آستانه هسته‌‌‌ای، تحرکات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با محوریت تروئیکای اروپایی بار دیگر شدت گرفته و در ادعایی جدید نسبت به افزایش ظرفیت غنی‌‌‌سازی در ایران ابراز نگرانی کرده‌اند. نگرانی‌هایی که پس از تحولات سوریه، با هدف فشار بیشتر بر ایران در دستور کار قرار گرفته است.

دنیای اقتصاد: درحالی‌که شورشیان سوری در حال تشکیل دولت انتقالی هستند، اسرائیل پس از تصرف منطقه حائل در جنوب سوریه، به حدود ۲۵کیلومتری جنوب غربی دمشق رسیده است. منابع امنیتی منطقه‌ای و افسران ارتش سوریه هم اعلام کردند که اسرائیل ۳۰۰حمله به تاسیسات نظامی سوریه انجام داده که دیگر چیزی از دارایی‌های ارتش سوریه باقی نمانده است. سردار سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران نیز با حضور در جلسه غیرعلنی مجلس روایت خود را از آنچه در داخل و خارج سوریه می‌گذرد، بیان کرد.

سقوط حکومت سوریه و خروج بشار اسد از دمشق یکی از نقاط تحول در تاریخ منطقه محسوب می‌شود که بر همه بازیگران اثرگذار خواهد بود. در این میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نیز نسبت به این تحولات نگران هستند؛ چراکه باور دارند در نتیجه این تحولات توازن قوا در منطقه دچار تغییر خواهد شد.

دنیای اقتصاد: بیش از نیم‏‏‌قرن بود که به نظر می‏‏‌رسید سیطره خاندان اسد بر سوریه خدشه‏‏‌ناپذیر است. حکومت اسد با اتکا به دستگاه امنیتی قدرتمند و کمک و حمایت متحدان قدرتمندی مانند روسیه، ایران و حزب‏‏‌الله، در جریان ناآرامی‏‏‌ها و به دنبال آن جنگ داخلی، سرپا مانده بود. به گزارش نشریه فارن افرز، بشار اسد، رئیس‏‏‌جمهور سوریه که دولتش از سال ۲۰۱۱ هدف تحریم بود و از دایره دیپلماسی منطقه‏‏‌ای و بین‌المللی کنار گذاشته شده بود، بعد از اینکه سوریه دوباره به جمع اعضای اتحادیه عرب بازگشت، نه‏‏‌تنها بخشی از جایگاه…

این روزها نگاه جهان به سمت سوریه است، جایی که دولت بشار اسد سقوط کرده و هر لحظه تصاویر و خبرهای عجیبی از آن مخابره می‌شود. سوریه نویسندگان و شاعران بزرگی دارد که برخی از آنها سال‌هاست در تبعید به سر می‌برند و برخی داخل کشور هستند. نکته مهم این است که نویسندگان و شاعران سوری آثار تاثیرگذاری درباره زندگی مردمان این سرزمین روایت کرده‌اند و راویان رنج مردم بوده‌اند. از سلیم برکات، آدونیس و نزار قبانی گرفته تا سعدالله وانوس، حنا مینه و الفت ایدیلبی چهره‌هایی هستند که با آثارشان شهرت جهانی پیدا کرده…

دنیای اقتصاد: به دنبال سقوط دولت بشار اسد در سوریه، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در بیانیه‌ای با توجه به تحولات اخیر در سوریه، ضمن یادآوری موضع اصولی ایران مبنی بر احترام به وحدت، حاکمیت ملی و تمامیت سرزمینی سوریه، تاکید کرد: تعیین سرنوشت و تصمیم‌گیری در مورد آینده سوریه تنها بر عهده مردم این کشور، بدون مداخله مخرب یا تحمیل خارجی است.در این بیانیه آمده است: تحقق این مهم مستلزم پایان هرچه سریع‌تر درگیری‌های نظامی، ممانعت از اقدامات تروریستی و شروع گفت‌وگوهای ملی با مشارکت همه طیف‌های…

وقایع سوریه، بار دیگر نشان داد که قدرت سیاسی بدون پشتوانه مردمی بی‌ثبات است. اگرچه به‌نظر می‌رسد همه چیز تحت کنترل است، اما به یک‌باره بی‌ثباتی بالقوه، بالفعل می‌شود. درحالی‌که معلوم نیست فردای روز تغییر، وضعیت بدتر یا بهتر شود، اما تحولات با این شک و تردید متوقف نمی‌شود.

دنیای اقتصاد: روز گذشته، دمشق پایتخت حکومت بشار اسد در سوریه پس از گذشت ۱۵ سال از آغاز مبارزات مخالفان با دولت، سقوط کرد. ۴سال از آخرین تهاجم مخالفان مسلح برای فتح دمشق می‌گذرد، اما این‌بار مخالفان موفق شدند در کمتر از دو هفته دمشق را فتح کنند. این وضعیت و پیشروی صاعقه‌وار مخالفان سوری به سوی پایتخت بسیاری را در بهت فرو برد. به گفته کارشناسان، فارغ از دلایل سیاسی، سقوط سریع دمشق در وضعیت اقتصادی بحرانی سوریه در سال‌های اخیر نیز ریشه‌ دارد.