اندیشه اقتصادی

دنیای‌اقتصاد-امیررضا انگجی: پارادایم مسلط در اقتصاد اندیشه اقتصادی ارتدوکس است. این اندیشه با وجود چالش‌های فکری و تجربی متعدد، همچنان در تدریس در دانشگاه‌ها غالب است. یک اندیشه رقیب برای رویکرد اقتصاد ارتدوکس، اقتصاد هترودوکس است که از سه گروه رویکرد نظری تشکیل شده است که به هترودوکسی چپ، مکتب نئو اتریش و هترودوکسی جدید شناخته می‌شود.

روح‌‌اله حاتمی: رابرت ال.هیلبرونر اقتصاددان و تاریخ‌نگار اندیشه اقتصادی آمریکایی بود. هیلبرونر حدود۲۰۰ کتاب نوشت که از آن میان «فیلسوفان دنیوی: زندگی، زمانه و اندیشه‌های اندیشمندان اقتصادی بزرگ (۱۹۵۳) » شهرت یافته است؛ او در این کتاب به اقتصاددانان برجسته‌ای چون آدام اسمیت، کارل مارکس و جان کینز پرداخته است.

ابوالحسن بنی‌صدر، از طیف مصدقی‌هایی بود که بعد از کودتای ۲۸ مرداد، به اروپا مهاجرت کردند و بعد از انقلاب، در دولت موقت به وزارت اقتصاد و دارایی رسید. او که مدعی نظریه‌پردازی اقتصادی بود، سوسیالیستی بود که اندیشه‌های اقتصادی دولت‌مدارش را رنگ و لعاب اسلامی بخشیده بود و همین نظریات تا بن دندان چپ، بنیان بسیاری از قوانین اساسی جمهوری اسلامی شد. اما بنی‌صدر در دولت بازرگان چه می‌کرد و آیا حضور او در دولت موقت، به معنای هم‌فکری او و مهندس بازرگان در اقتصاد و سیاست بود؟ آیا می‌توان بازرگان را لیبرال…

متاسفانه واقعیتی که وجود دارد، این است که عموم کسانی که اقتصاد نخوانده‌اند نمی‌توانند تعامل خوبی با اقتصاددانان داشته باشند و قادر به پذیرفتن صحبت‌های آنان نیستند. از طرفی بسیاری از اقتصاددانان نیز از آنجا که غالبا با مدل‌سازی و ریاضیات سر و کار دارند، نظرات صاحب‌نظران دیگر رشته‌ها را به آسانی قبول نمی‌کنند. اقتصاددانان گاهی سوالاتی را مطرح می‌کنند یا درخصوص برخی مسائل چنان با تردید نگاه می‌کنند که نمی‌توان در دیگر افراد این قضیه را مشاهده کرد. اما کاپیتالیسم یا سرمایه‌داری موضوعی نبوده که…

اشاره: دکتر موسی غنی‌نژاد در کتاب «اقتصاد و دولت در ایران» تلاش کرده است که ریشه‌ها و علل تداوم اقتصاد دولتی در ایران را واکاوی و تشریح کند. در اینجا بخش‌هایی از فصل دوم این کتاب را می‌خوانید که به اندیشه‌های اقتصادی در مجلس اول پرداخته و به این نتیجه رسیده است که گرایش کلی مجلس اول مشروطه، از نظر فلسفه سیاسی اقتصاد آزاد بوده است.

کتاب«فردگرایی و نظم اقتصادی» مجموعه‌ای از مقالات منتشرشده فردریش فون هایک در نشریات مختلف است که به برخی اندیشه‌های مهم و بدیع اولیه او بر می‌گردد که هایک آنجا مطرح کرده و سپس در برخی کتاب‌های بعدی او بسط داده شده است. نخستین بخش کتاب به موضوع تمایزمیان فردگرایی حقیقی و فردگرایی کاذب اختصاص دارد و هایک در آن به این بحث می‌پردازد که در عصر روشنگری دو نظریه متفاوت فردگرایی مبتنی بر دو نگاه متفاوت فلسفی شکل گرفت. هر دو در درجه اول بر اهمیت فرد تاکید داشتند و به این اعتبار به فردگرایی …

موضوعات اقتصادی از دیرباز و در طول تاریخ بشری مورد بحث و مداقه بوده است اما اندیشه علم مستقل اقتصاد فقط در دوران جدید (شاید از اواسط قرن هجدهم) پایدار شد. پیش از آن اقتصاد عموما به‌صورت بخشی فرعی از حوزه مطالعاتی گسترده‌تری از موضوعات سیاسی، اخلاقی و دینی مورد بحث قرار می‌گرفت.

این کتاب از قدیمی‌ترین داستان و روایت تاریخ بشر آغاز می‌شود که مربوط به یک اسطوره نیمه خدایی و نیمه انسانی به نام گیل‌گمش است. مولف سپس می‌کوشد نشان دهد برای اینکه ما اقتصاددان خوبی باشیم، باید یا ریاضیدان خوب یا فیلسوف خوب یا هر دوی آنها باشیم. استدلال می‌کند که تاکید بیش از حد بر ریاضیات ما را از جنبه‌های انسانی غافل می‌کند و سبب می‌شود الگوهای تعریف شده در اقتصاد، یک الگوی نامتوازن تصنعی باشند که فهم ما را از واقعیت‌هایی که با آنها مواجه هستیم به‌شدت منحرف می‌کند.

بنیان نظری مکتب اتریش که طرح اولیه آن را منگر و بوهم باورک ریختند و میزس و هایک آن را بسط دادند و غنا بخشیدند، به صورت خلاصه این است: نظریه‌هایی که کار یا هزینه تولید را منشا ارزش می‌دانند (آدام اسمیت و دیوید ریکاردو و کارل مارکس)، بی‌اعتبارند. آنچه باعث می‌شود، مردم کالایی را به قیمتی که در بازار یافت می‌شود، خریداری کنند، ترجیحات ذهنی انسان‌هاست که آ‌نان را بر آن می‌دارد چه کالایی را، چه زمانی و با چه قیمتی خریداری کنند. بنابراین باید تولید و داد‌وستد در فضای کاملا آزاد و بدون مداخله عناصر…