اجتماعی و سیاسی

از منظر علوم تصمیم و سیستم، ما با سه نوع مساله (Problem) روبه‌رو هستیم که برای حل هریک از این نوع مسائل، راه‌حل‌هایی متناسب با شرایط آن مساله را ارائه می‌دهیم. نوع اول، مسائل خوش‌تعریف، خوش‌قلق و به تعبیری ساختاریافته است که در شرایط قطعیت کامل مطرح می‌شود و راه‌‌‌حل‌‌‌های تکنیکال، نیوتنی، مشخص و قابل پیش‌بینی برای آن وجود دارد. به‌عنوان مثال، مساله آب زاینده‌‌‌رود یا مساله ریزگردها از نوع مسائل ساخت یافته‌‌‌اند که راه‌‌‌حل‌‌‌های دقیق فنی و مدیریتی برای آنها وجود دارد.

انتظار بر این بود که قاجاریه با تبعیت از بوروکراسی دنیای غرب که شاهان قاجار به آنجا سفر می‌کردند، در ایجاد بوروکراسی اداری به‌خاطر تقلیل رفتارهای مذموم اهتمام ورزد. اما قدرت قاجارها از ایجاد یک بوروکراسی که لازمه حکومت‌های همعصر بود، باز ماند و به قول آبراهامیان: «تلاش برای ایجاد یک بوروکراسی گسترده به شکست انجامید. شاهان قاجار اقوام و آشنایان خود را به استخدام دولت درآوردند و کابینه خیمه‌ای سه نفری را به کابینه ده‌نفری...تبدیل کردند.» بدیهی است.

همانند بسیاری از جوامعی که مواجهه آنها با تمدن غربی از رهگذر تهاجم بیرونی و استعمار صورت گرفت، تجددخواهی ایرانیان نیز مقوله‌ای برآمده از احساس درماندگی ناشی از شکست در مقابله با تهاجمات استعماری بود. به این ترتیب می‌توان یکی از ویژگی‌های جوامع درگیر با «تجدد پیرامونی» را اشتغال مداوم به پرسش‌های برآمده از چنین وضعیتی و تکاپوی برآمده از احساس شکست دانست.

پس از ماه‌‌‌ها گمانه‌‌‌زنی درخصوص حذف ارز ترجیحی پرداختی به برخی از گروه‌‌‌های کالایی که از زمان به قدرت رسیدن دولت رئیسی در سال ۱۴۰۰ در محافل سیاسی آغاز شده بود، سرانجام در اواخر اردیبهشت سال ۱۴۰۱، این امر صورت گرفت و به‌‌‌طور مشخص، قیمت کالاهایی مانند روغن، تخم‌‌‌مرغ، مرغ، ماکارونی و نان‌‌‌های غیرسنتی تعدیل شد.

می‌خواهم از چند بعد، به مساله آزادسازی اخیر قیمت‌ها به شیوه دکترین شوک و جراحی اقتصادی نگاه کنم:

بدون‌شک توسعه منابع و ترقی روش‌های تاریخ نگاری محلی، موجب آن نخواهد شد که این نوع از تاریخ‌نگاری به سطح و نوعی دیگر از تاریخ‌نگاری تبدیل شود. مثلا تاریخ محلی در نقش و سطح تاریخ قومی، ملی یا جهانی ظاهر شود. هرچند دیده شده است که در فرآیند تکوین ملیت، تاریخ محلی مبنای تاریخ ملی شده، اما این به آن معنا نبوده که تاریخ محلی تغییر ماهوی کرده باشد یا در گذر به تاریخ ملی، خلایی ناشی از این تحول را موجب شده باشد، بلکه معمولا چنین بوده که سیری تکوینی از تاریخ یک محل شروع شده و سپس سطح تاریخ محلی را پشت…

چهل سال است که افغانستانی‌‌‌ها در ایران زندگی می‌کنند و در تمام این چهل‌سال، مسوولان ایرانی در آرزوی بازگشت تمامی آنها به کشورشان هستند. رویکرد بازگرداندن تمام مهاجران براساس این دیدگاه است که «بازگشت افغانستانی‌‌‌ها، نسبت به ماندن آنها در ایران، منافع بیشتری دارد.» اما آیا این دیدگاه، همیشه درست است؟ آیا اگر آنها شرایط اولیه برای زندگی رضایت‌‌‌بخش را در کشور خود ‌‌‌داشتند، آنجا را ترک می‌‌‌کردند که حال بخواهند دوباره برگردند؟

سال‌های متمادی است که گروه‌‌‌ها و افراد مختلف، در مورد چالش آب در ایران، دلایل و راه‌‌‌حل‌‌‌های آن صحبت می‌کنند و طرح‌‌‌ها و برنامه‌‌‌های متعددی نیز از سوی مراجع مربوطه تصویب و به اجرا گذاشته شده‌‌‌ است. با وجود این، شواهد حکایت از آن دارد که تغییر چندانی در وضعیت آب کشور ایجاد نشده است.

نقش و جایگاه بخش مسکن در اقتصاد ایران، چنان عجین و درهم تنیده شده که در ساختارهای اجتماعی و سیاسی کشور هم، در طول سال‌های متمادی، به‌خصوص طی سال‌های اخیر، به یک نیاز و دغدغه برای سرپناهی ملکی و حتی استیجاری تبدیل شده است. آمارها از رشد تقاضای سالانه نیاز به مسکن، فارغ از انگیزه‌‌‌های سرمایه‌گذاری در این بخش حکایت دارد که سهم حدود ۴۰درصدی مسکن از تولید ناخالص داخلی کشور، نشان‌دهنده توجه حیاتی به آن است که نگاه ملی و فراملی را می‌‌‌طلبد.

جنوب ایران پس از پیروزی انقلاب مشروطیت تحولات سیاسی زیادی را پشت سر نهاد که اوج آن در جنگ جهانی اول رقم خورد. بازرگانان بوشهر که از ابتدای قرن نوزدهم توان اقتصادی بیشتری یافته و به تدریج به فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی علاقه‌مند شده بودند، در این جنبش، مخالف انگلستان و متحد روحانیت مشروطه‌خواه بودند و به‌عنوان یک گروه اجتماعی متنفذ، علائق مذهبی، ملی و اقتصادی داشتند. طی حوادث جنبش جنوب، بازرگانان بوشهر همواره در کشاکش این علائق قرار داشتند و معمولا با پشت کردن به منافع اقتصادی، از مواضع روحانیان…

تبدیل مسکن از کالایی مصرفی به یک کالای سرمایه‌‌ای مهم‌ترین پیامد روندهای طی شده در بازار مسکن در ایران بوده است. حاصل این روند بروز معضلات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی گوناگون است: ظهور پدیده خانه‌‌های خالی (حدود ۳ میلیون در حال حاضر)، افزایش روزافزون هزینه مسکن در سبد خانوارهای ایرانی (در مواردی تا ۷۰ درصد)، افزایش تعداد مستاجران شهری در عرض ۲۰ سال از ۲۱درصد به ۳۷ درصد بین سال‌های ۷۵ تا ۹۵، کاهش کیفیت ساخت مسکن، افزایش نسبت نقدینگی مسکن به کل سرمایه‌‌گذاری در اقتصاد (به‌طور متوسط ۳۰ درصد در…

دنياي اقتصاد: فیس‌بوک روزهای سختی را می‌گذراند. این را نه تنها از میزان کاهش ارزش سهام این شرکت در روزهای اخیر بلکه حتی از سخنان مدیرعامل آن نیز می‌توان یافت. نتیجه یک دهه کم اهمیتی به داده‌های کاربران و فشارهای قانون‌گذاران حالا نتایج خود را نشان می‌دهد. نشر اطلاعات نادرست و ایجاد اختلاف بین جریان‌های اجتماعی و سیاسی فیس‌بوک را به میدان نبرد بزرگی تبدیل کرده که بزرگ‌ترین قربانی آن خود این پلتفرم است. وجود نزدیک به ۳ میلیارد کاربر فعال ماهانه در این پلتفرم، حضور برخی گروه‌ها و کاربران همچون جان، میشل و…

جنبش اجتماعی را می‌توان «به نحو کلی کوششی جمعی برای پیشبرد یا مقاومت در برابر دگرگونی در جامعه‌ای که خود بخشی از آن را تشکیل می‌دهد» در نظر آورد یا آن را به‌عنوان «کوشش جمعی برای پیشبرد منافع مشترک، یا تامین هدفی مشترک، از طریق عمل جمعی خارج از حوزه نهادهای رسمی» تعریف کرد.

هژمونی اجتماعی برای طبقه یا گروه اجتماعی معینی وقتی حاصل می‌شود که توده‌‌‌های عظیم مردمی به صورت کاملا ارادی و آگاهانه و بدون هیچ‌گونه تنگنا و فشاری با جهتی که آن طبقه اجتماعی مسلط به زندگی داده است موافقت کرده و به آن گروه اعتماد کنند.

نگاهی به ریشه چالش‌های اقتصادی و اجتماعی در کشور حکایت از آن دارد که بی‌ثباتی در همه حوزه‌ها به خصوص در حوزه‌های سیاستگذاری عامل اصلی همه چالش‌های موجود است. سیاستگذاری‌های نادرست در حوزه اقتصاد و موضوعات اجتماعی و سیاسی در خلال دهه‌های گذشته حتی باعث شده جایگاه و تعریف ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها در مقایسه با گذشته تغییر کند و همین امر باعث شده در اقتصاد ایران تقریبا هیچ مولفه‌ای سر جای خودش نباشد. نتیجه این تحولات باعث شده اغلب اوقات افرادی که بعضا حتی دارای مدارک تحصیلی مرتبط با حوزه‌های فعالیت…

بعدتر به‌صورت دقیق‌تری دانستم که «جبهه خلق - فرماندهی کل» در تصمیم‌گیری برای نبردهای شمال شریک بود؛ اما «جبهه خلق» و «جبهه دموکراتیک» مخالف این عملیات بودند. البته «جبهه خلق» در مخالفت خود با نبردهای شمال، متاسفانه به کارهای شیطانی روی آورد. به‌ویژه آن هنگام که تصاویری از جنایت «صبرا» و «شتیلا» در نشریه خود «الهدف» منتشر کرد و آن را به‌عنوان رویدادهای اردوگاه‌های شمال جا زد. تهاجم سیاسی علیه «انتفاضه» بی‌رحمانه بود و ویرانی‌های پدیدآمده در اردوگاه‌های شمال، آن‌گونه نبود که طرف‌های مخالف ما…

دنیای‌اقتصاد: «من یک روز گرم تابستان، دقیقا یک سیزده مرداد، حدود ساعت سه و ربع کم بعد از ظهر عاشق شدم. تلخی‌ها و زهر هجری که چشیدم بارها مرا به این فکر انداخت که اگر یک دوازدهم یا یک چهاردهم مرداد بود شاید این طور نمی‌شد.»

در تاریخ ایران از ایام قدیم بازار مانند هسته اصلی امور تجاری شهر محسوب شده است. بازار ایرانی ورای عملکرد تجاری آن، نهادی است اجتماعی که عناصر زندگی جمعی چون عناصر دینی، سیاسی، تجاری و اجتماعی در آن متمرکز شده است. از این رو هر گونه مطالعه و پژوهش بر روی بازار ایرانی، نیازمند بررسی بستر بازار، یعنی شهر است. چراکه بازار بازتابی از ویژگی‌های شهر بوده و تحولات و تغییرات آن را به خوبی آشکار می‌سازد.

خشکی رودخانه زاینده‌رود، زخمی شده است بر چهره‌‌ فلات مرکزی ایران. سوالی که این روزها، بیش از همیشه، در اذهان ایجاد شده، این است که چه عاملی باعث خشک‌شدن رودخانه زاینده‌رود شده است. در پاسخ به این سوال، باید نگاهی به تجربیات ملی و بین‌المللی داشته باشیم.

مخالفت با حذف ارز ۴۲۰۰تومانی، عموما سه خاستگاه سیاسی، اقتصادی و اقتصادسیاسی دارد. به همین ترتیب، حلقه اول مخالفان را سیاستمدارانی تشکیل می‌دهند که نگرانی اجتماعی و سیاسی دارند.

پدیدآمدن فناوری‌‌‌های نوظهوری مانند دفتر کل توزیع‌شده (DLT) و بلاک‌چین، امکان تغییرات بسیار در ساحت‌‌‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشورها را میسر ساخته است.

امارات متحده عربی فاقد زمینه تاریخی و هویت سیاسی و اجتماعی نهادینه شده و طولانی است و از انسجام سیاسی و اجتماعی لازم برخوردار نیست. کم بودن جمعیت بومی و اصیل، و افزایش تعداد اتباع خارجی در امارات از معضلات اساسی این کشور است. از منظر سیاسی و اجتماعی، امارات متحده عربی کشوری است که با چالش‌ها و مشکلات عمده‌ای مواجه است و طرح‌ها و برنامه‌های خاصی را برای حل‌وفصل این چالش‌ها دنبال می‌کند.

منبع: HBR: بعید به نظر می‌رسد که روند افزایشی قطبی‌سازی به این زودی‌‌ها ازمیان برداشته شود و این امر می‌تواند پیامدهای جدی برای مشاغل به همراه داشته باشد، چه آنها موضع عمومی بگیرند، چه نگیرند. با این حال، مدیران عامل در وهله اول می‌توانند با اتخاذ رویکردی انتخابی و استراتژیک آسیب قطبی‌‌سازی را کاهش دهند.

فروغی را می‌توان از آن دسته رجالی دانست که سیر تاریخ، آنان را در یک موقعیت ویژه و حساس برای اتخاذ یک تصمیم سرنوشت‌‌‌ساز یا تغییر یا حرکتی تاریخی قرار می‌دهد. ‌‌‌گاه یک تصمیم و رهبری یک جریان، مسیر یک ملتی را در چنین موقعیتی تغییر می‌دهد. فروغی نتوانست از این موقعیتی که تاریخ و جریان حوادث پیش روی او قرار داده بود، با یک تصمیم جسارت‌‌‌آمیز در راستای آینده ملت و تغییر ساختار حکومت بهره ببرد. فروغی را برخی محافظه‌‌‌کار، ترسو و فاقد جسارت و توانایی تصمیمات بزرگ دانسته‌‌‌اند. برخی نیز شخصیت آرام و…

چند سال قبل، در جریان بازدید از یکی از شهرهای جدید پیرامون تهران، تعدادی از مقامات محلی گفتند که با مشکلی به نام حاشیه‌نشینی یا به عبارت دیگر، «اسکان غیر‌رسمی» روبه‌رو هستند. طرح چنین مساله‌ای موجب شگفتی همه کسانی شد که برای بازدید آمده بودند؛ مگر می‌شود شهری برنامه‌ریزی‌شده که ادعای برتری در پیش‌بینی و محاسبه همه عناصر دخیل در شهرسازی را دارد و وعده زندگی برتر نسبت به شهرهای معمولی را می‌دهد، گرفتار چنین معضلی باشد؟ پاسخ، مثبت بود؛ چنین مشکلی وجود داشت. معلوم شد که چند هکتار زمین منظورشده در…

دنیای‌اقتصاد: کتاب «از طبابت تا تجارت» خاطرات یک تاجر اصفهانی به نام «میرزا عبدالجواد اخوت» است که مسائل اجتماعی و سیاسی اواخر سال‌های ۱۳۲۰ تا ابتدای ۱۳۳۰ خورشیدی را روایت می‌کند.

ایرنا: نخست وزیر اسبق رژیم صهیونیستی اعتراف کرد: اسرائیل توان نظامی برای ضربه زدن به برنامه هسته‌ای ایران را ندارد.

صندوق‌های بیمه اجتماعی بر مبنای تعادل بین منابع و مصارف اداره می‌شوند، بنابراین پیشی‌جستن مصارف از منابع و پدیداری کسری در این صندوق‌ها، هشداری است نسبت به ازبین‌رفتن پایداری این صندوق‌ها و در پی آن، عدم‌توفیق در انجام تعهدات کوتاه‌مدت و بلندمدت در آینده؛ پدیده‌ای که با توجه‌ به قشر دریافت‌کننده خدمات (شامل سالمندان) پیامدهای اجتماعی و سیاسی گسترده‌ای خواهد داشت.

ایسنا: نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان در سخنانی تاکید کرد جنبش امل هیچ مشکلی با دریافت کمک به ویژه از ایران، سوریه، الجزایر و گروه‌های فلسطینی ندارد. به گزارش المیادین وی با اشاره به مشکلات اقتصادی لبنان گفت: «ما هیچ مشکلی با کمک‌هایی که از سوی ایران، مصر و هر کشور دوست و برادر دیگری که به لبنان می‌شود، نداریم.» رئیس پارلمان لبنان در رابطه با ناپدید شدن امام موسی صدر نیز خاطرنشان کرد: «جنایت ربوده شدن امام موسی صدر و همراهانش برعهده نظام قبلی لیبی است. مسوولان دولت‌های بعدی لیبی نیز درباره این مساله…

تاریخ افغانستان نشان می‌دهد این کشور به‌عنوان یک منطقه ژئوپلیتیک همواره مورد استفاده قدرت‌های بزرگ، شوروی و انگلستان و آمریکا قرار داشته است. هم‌اکنون افغانستان موقعیت اقتصادی بالفعلی ندارد که مورد توجه دیگران قرار گیرد.