رشد شاخص‌های اقتصادی با رونق دامداری
ظرفیت و اقدامات شاخص برای افزایش تولید گوشت قرمز
به طور کلی میزان تولیدات اصلی دامپروری حدود 17.3 میلیون تن برآورد می‌شود که شامل شش حوزه مهم گوشت قرمز، شیرخام، گوشت طیور، تخم مرغ ، عسل وسایر محصولات زنبور و پیله تر ابریشم است
براساس آمارهای رسمی در سال 1402 میزان تولید گوشت قرمز در این بازه زمانی 903 هزار تن، شیر 12 میلیون و 230هزار تن، گوشت مرغ 2میلیون و 737 هزار تن ، تخم مرغ یک میلیون و262 هزار تن است. در این میان میزان تولیدات عسل کشور 120هزار تن و پیله تر هزار و 700 تن بوده است.
برآورد می‌شود با اجرای طرح جهش تولید گوشت قرمز در سال جاری حدود 60 هزارتن به تولید اضافه شود. همچنین برابر برنامه هفتم تولید گوشت مرغ صنعتی 2636 هزار تن است که با تامین تسهیلات و سرمایه در گردش لازم این مقدار به رقم بالا قابل افزایش است.
و اما ارزش ریالی این میزان تولیدات در سال گذشته 7245 هزار میلیارد ریال یعنی بالغ بر724 همت بوده است.
پس از حذف ارز ترجیحی در سال 1401 و بروز و تداوم خشکسالی در بسیاری از استان‌های کشور همچنین تشدید اثرات تحریم واجرای طرح مردمی‌سازی یارانه‌ها در دوسال گذشته، نیاز نقدینگی واحدهای تولیدکننده محصولات دامی (شیرخام وگوشت قرمز) در مقایسه با سالهای قبل بشدت افزایش یافت، به‌نحوی که عمده دامداری‌های روستایی و عشایری و برخی از واحدهای صنعتی توان کافی برای تامین سرمایه در گردش را نداشتند و لذا فعالیت بخش دامپروری کشور با محدودیت‌هایی مواجه و متاسفانه این موضوع میزان تولیدات دامی‌کشور را تحت تاثیر قرار داد و باعث خروج بعضی از دامداری‌ها، به ویژه دامداری‌های سنتی کوچک و متوسط از فرآیند تولید شد. البته برای برون رفت از این وضع و احیای دام مولد در سال جاری اقداماتی 5 گانه شامل توزیع بیش از یک میلیون تن نهاده مدت دار بین دامداران و عشایر، شناسایی و فعال سازی واحدهای راکد پروار بندی دام سبک و سنگین با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی، اعتبارات دولتی و نهادهای عمومی، تامین خوراک دام و طیور کشور (به شکلی که در حال حاضر علاوه بر کاهش انحصار در واردات و تنوع بخشی به خوراک، قیمت نهاده بسیار متعادل و پایین‌تر از سال گذشته است) ترمیم جمعیت دام کشور (از طریق بهبود راندمان تولید مثل، توزیع نهاده مدت دار در قالب تولید قراردادی گوشت قرمز و برنامه تامین خوراک دام بر پایه بقایا و بازماند محصولات کشاورزی و علوفه با نیاز آبی کم) و با پیگیریهای بعمل آمده از طریق مبادی ذیربط یک ردیف درآمد، هزینه در پیوست قانون بودجه سال 1403 به منظور حمایت از تولید گوشت قرمز ایجاد گردیده است که می تواند نقش موثری را در افزایش تولید گوشت قرمز و تامین سرمایه در گردش مورد نیاز واحد های دامداری در سالجاری و سالهای آتی داشته باشد .
ظرفیت و اقدامات شاخص برای افزایش تولید مرغ و تخم مرغ
میزان ظرفیت صنعت طیور گوشتی و تخمگذار در حلقه‌های مختلف در سال گذشته در مرغ مادر تخمگذار 1.1 میلیون قطعه، پولت تخمگذار 43.7 میلیون قطعه و مرغ تخمگذار حدود 116.8 میلیون قطعه بوده است همچنین در سال گذشته میزان ظرفیت مرغ اجداد 1.09 میلیون قطعه، مرغ مادر گوشتی (مولد) 30میلیون قطعه و مرغ گوشتی حدود 442 میلیون قطعه بوده است .
اما الزامات مورد نیاز جهت اجرای جهش تولید در گوشت مرغ و تخم مرغ شامل تخصیص تسهیلات با نرخ سود کم جهت سرمایه در گردش، تخصیص به موقع منابع ارزی برای واردات منابع ژنی در رده‌های مختلف طیور مورد نیاز کشور، تامین تسهیلات مورد نیاز برای تجهیز و نوسازی واحدهای پرورش طیور، ایجاد و توسعه زنجیره‌های یکپارچه تولید با همکاری تشکل‌های مردم نهاد و تولیدکنندگان به منظور افزایش بهره‌وری و ایجاد ثبات در بازار، پایداری و تسهیل‌گری در فرآیند صادرات محصولات طیور برای تنظیم بازار داخل و حفظ بازارهای در راستای حمایت از تولید پایدار،برگزاری دوره‌های آموزشی برای توانمندسازی بهره‌برداران، ذی‌نفعان، ناظران و.. با همکاری تشکل‌های ملی و استانی، خرید و ذخیره‌سازی استراتژیک به موقع محصولات طیور توسط شرکت پشتیبانی امور دام کشور، تامین به موقع نهاده با کیفیت و مورد نیاز است .
همچنین در این راستا نیاز است تامین اعتبار مورد نیاز مراکز اصلاح نژادی مرغ بومی‌جهت ادامه روند اصلاح نژاد و ارائه راهنمای تغذیه و افزایش تولید و تخصیص و تامین اعتبار و تسهیلات برای مراکز تولید جوجه یکروزه مرغ بومی برای تولید و توزیع محصول در مراکز پرورشی و روستاها به دقت مطالعه و اجرا شود. همچنین می‌توانیم با صدور مجوز و تخصیص تسهیلات کم بهره برای تثبیت و یا ایجاد اشتغال زنان روستایی و سرپرست خانوار و تامین اعتبار و تسهیل واردات تجهیزات و به روز رسانی تاسیسات فرآوری محصولات جانبی شترمرغ گام مطلوبی در این راستا انجام دهیم .
اقدامات شاخص برای توسعه تغذیه و جایگاه دام
برای ارتقای وضعیت تغذیه و جایگاه دام می بایست اجرای اماکن دامی روستایی (مسقف و غیر مسقف) باید عملیات بهسازی و نوسازی اجرایی شود همچنین ضرورت دارد از ظرفیت شرکت‌های دانش بنیان برای افزایش ضریب نفوذ فناوری‌های جدید در خصوص ساخت و تولید انواع تجهیزات، ماشین‌آلات و مکمل‌های مورد نیاز در بخش دام و طیور در این بخش بهره برداری شود.
در همین زمینه می‌توانیم با توسعه و ترویج استفاده از سایر منابع خوراک دام و طیور کمتر متداول از قبیل دانه سورگوم، انواع علوفه‌های کم آب بر، سایر کنجاله‌ها و... در راستای کاهش واردات نهاده‌های دامی و مصرف بهینه منابع آبی کشور با مشارکت واحدهای تولیدی نقش موثری ایفا کنیم.
حمایت همه جانبه و هدفمند از صادرات کالاها و خدمات از جمله صادرات انواع خوراک آماده دام و طیور، مکمل‌های دامی، ماشین‌آلات و تجهیزات دام و طیور با مشارکت صاحبان صنایع و استفاده از ظرفیت تشکل‌های بخش دامپروری و ظرفیت کارخانجات خوراک دام و طیور برای توسعه مدل صنعتی استفاده از پسماندهای کشاورزی و فرآوری انواع علوفه‌های خشبی با هدف ارتقاء بهره‌وری از دیگر راهکاری ارتقای ظرفیت و بهره‌وری در این حوزه است.
ظرفیت و اقدامات شاخص برای توسعه زنبورعسل
براساس آمارهای برگرفته از اجرای طرح سرشماری زنبورستان‌ها در سال 1402 میزان تولید عسل در سال 1402 بالغ بر 121 هزار تن بوده است که این تولیدات در سطح بیش از 11 میلیون کلنی زنبور عسل تولید گشته است از مهمترین اقدامات انجام شده در این بخش در سالهای اخیر برنامه ریزی به منظور خروج فعالیت زنبورداری از تک محصولی در این فعالیت بوده است در این خصوص افزایش مهارت تولید کنندگان در تولید تجاری ژل رویال ،بره موم،گرده گل و همچنین زهر زنبور عسل که همگی دارای ارزش افزوده بالاتری نسبت به عسل تولیدی می باشد در طول سالهای اخیر دارای افزایش نسبی بوده است در این خصوص در سال گذشته بالغ بر 10.5 کیلو گرم زهر زنبور عسل ،9141 کیلو گرم ژل رویال و بالغ بر 1000 تن گرده گل و بره موم در واحد های پرورش زنبور عسل در کشور تولید گشته است همچنین بر اساس آمار اخذ شده از مبادی ذیربط ،میزان صادرات عسل در سال گذشته 1.619 تن برآورد شده است که برای رشد و توسعه این صنعت مواردی از جمله ایجاد زنجیره ارزش محصولات زنبورعسل در راستای استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و تشکل‌های مردم نهاد، ارتقای کیفی کندو‌های زنبوعسل ( بهسازی و نوسازی کندوها)، رشد 20 درصدی صادرات عسل و محصولات زنبورعسل با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی، بهبود راندمان تولید ملکه‌های زنبورعسل با توسعه مراکز اصلاح نژادی و به نژادی از طریق بخش خصوصی، واگذاری صد درصدی نظام صدور مجوزهای زنبورداری به تشکل‌های ملی و استانی در راستای بهبود و رونق کسب و کار، افزایش سرمایه صندوق حمایت از توسعه صنعت زنبورداری کشور در راستای فعالیت‌های توسعه ای و تامین ملزومات تشکل‌های زنبورداری، مشارکت شرکت‌های دانش بنیان در تولید محصولات دارویی و بهداشتی بر پایه محصولات زنبورعسل (ژله رویال، بره موم، زهر و ... )،هویت گذاری کلنی‌های زنبورعسل با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی وهمچنین ارتقای مهارت و توانمندی زنبورداران با اجرای برنامه‌های آموزشی و ترویجی با استفاده از ظرفیت تشکل‌های ملی و استانی پیش بینی گردیده که با برنامه ریزی های انجام شده در حال پیگیری و اقدام می باشد .
ظرفیت و اقدامات شاخص برای نوغاداری
در حال حاضر حدود 119 هزارتن نوغان در کشور تولید شده که برای ارتقای کمی‌و کیفی آن باید در وهله اول تولید نهال توت اصلاح شده با استفاده از ظرفیت‌های پیمانکاران بخشهای دولتی و غیر دولتی و ایستگاه‌های منابع طبیعی و آبخیزداری و توزیع آن بین بهره‌برداران سراسر کشور در راستای احیا و توسعه باغات توت و سپس توزیع تخم نوغان و به تبع آن تولید پیله تر ابریشم در راستای ارتقای ضریب خوداتکایی صنایع فرش و منسوجات ابریشمی به تولید داخلی ابریشم را به میزان قابل توجهی افزایش دهیم .
همچنین افزایش تولید تخم نوغان هیبرید داخلی از 10 هزار جعبه به 15 هزار جعبه با رشد نسبی 50 درصد در جهت کاهش واردات نهاده یاد شده و توانمندسازی بهره‌برداران و کارشناسان کشاورزی مرتبط با برگزاری دوره‌های تخصصی آموزش نوغانداری در مناطق مختلف کشور در راستای ارتقای کمی و کیفی تولید پیله ابریشم از جمله راهکارهای استراتژیک در راستای ارتقای این صنعت است.
