گروه سنگ عرش با بیش از ۳۰ سال تجربه در زمینه اکتشاف، استخراج و فرآوری سنگ تزئینی یکی از پیشروترین وبه روزترین مجموعههای فعال در صنعت سنگ ایران است. شرکت شایان مرمریت شیراز با رسالت استخراج از معادن سنگ تزئینی، فرآوری، فروش وصادرات از بزرگترین شرکتهای این گروه به شمار میرود.
کشور ایران به واسطه موقعیت جغرافیایی مناسب، از جمله کشورهای صاحب عنوان و مطرح در زمینه تولید سنگهای ساختمانی است. وجود ذخایر بسیار مناسب و متنوع سنگهای ساختمانی شامل مرمریت، مرمر، تراورتن، چینی و گرانیت، موجب شده است همواره از ایران بهعنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان سنگهای ساختمانی یاد شود. وسعت و پراکندگی معادن سنگ به قدری است که در بیشتر استانهای کشور میتوان ردپای آن را مشاهده کرد که از آن جمله میتوان به استانهای اصفهان، مرکزی، لرستان، فارس، آذربایجان و خراسان بهعنوان عمدهترین تولیدکنندگان سنگ اشاره کرد. اسرافیل احمدیه، رئیس سازمان صنعت، معدن وتجارت استان اصفهان با اشاره به پتانسیل بالای استان اصفهان در این باره گفت: با تعداد ۳۳۶ معدن سنگ تزیینی با سرمایهگذاری ۲۴۶۰ میلیارد ریال، ذخیره قطعی حدود۴۰۰هزار تن و میزان استخراج اسمی ۶/ ۷ میلیون تن و اشتغال ۵۳۲۴ نفر، بهعنوان قطب صنعت سنگهای تزیینی کشورشناخته شده که در دو بخش معدن و فرآوری فعالیت میکند و محصولات خود را به دو صورت خام و فرآوری شده جهت استفاده در صنایع مختلف به ویژه ساختمان عرضه میکند.
با وجود پتانسیلهایی که در صنعت سنگ ایران وجود دارد، اما این صنعت همواره مغفول بوده و با توجه به اینکه سهم عمده سرمایهگذاری در این صنعت از سوی بخش خصوصی صورت گرفته حمایتهای بیشتری برای توسعه و رشد صنعت سنگ نیاز میشود. محمد رضا بهرامن، رییس خانه معدن ایران در خصوص وضعیت صنعت سنگ ایران و پتانسیلها و کم و کاستیهای این صنعت برایمان گفت. متن زیر مشروح این گفتوگو است:
سنگ یکی از ابتداییترین مصالح ساختمانی است که انسان از آن برای ساختن ابزار و پناهگاه و رفع نیاز خود استفاده کرده است. دورههای کهن سنگی و پارینه سنگی نشان دهنده دورههایی است که در آن کاربرد سنگ بر فلز و دیگر مصالح مقدم بوده است.
سنگ طبیعی ساختمانی در ایران به عنوان یکی از مهمترین ذخایری که در طبیعت و زمین این خاک نهفته است شناخته میشود، امکان و مزیتی که کمتر به آن توجه شده است. این درحالی است که اتکای اقتصاد و صادرات کشور به سوخت فسیلی نفت در مرور زمان توجه را از فرصتهای دیگر در حوزه ذخایر معدنی گرفته است. از سوی دیگر بخش سنگهای طبیعی(ساختمانی) با معضلاتی همچون رکود بخش مسکن و طرحهای عمرانی نیز درگیر است. این موضوع تنها بخش ملموس ماجرای سنگهای ساختمانی است، چرا که به گفته رضا احمدی رییس کانون سنگ ایران و رییس انجمن سنگ اصفهان، با وجود اینکه ایران دراین زمینه از نظر ذخایر و پتانسیل اکتشافی، وضع بسیار مساعد و قابل توجهی دارد، ولی عدم سیاستگذاریهای صحیح وعدم بازآموزی سیاستهای مدیریتی، این صنعت را با مشکلات زیادی روبهرو کرده است. «دنیای اقتصاد» در این خصوص با این فعال اقتصادی، گفتگویی انجام داده که از نظر شما میگذرد:
بی مقدمه باید بگویم که اغلب معدنکاران در بخش سنگهای طبیعی (ساختمانی) به علت رکود حاکم بر فضای کلی صنایع از جمله صنعت ساختمان، زیر ظرفیت تولیدی خود فعال هستند.این در حالی است که معادن سنگ ایران، هم به لحاظ تنوع و هم به لحاظ ذخایر موجود جزو چند کشور اول جهان به شمار میآید. با این وجود هنوز بخش اعظمی از مناطق کشور فعالیتهای اکتشافی به خود ندیده است. به هر حال با این مقدمه آشکار است که حمایت از فعالان این صنعت به «لحاظ تامین منابع ریالی و ارزی»، «تامین تکنولوژیهای بهروز بهویژه نرمافزاری»، «آموزشهای کاربردی»، «کارآمدی و تامین اطلاعات بهروز از بازارهای جهانی»، میتواند ظرفیتهای نهفته و بالفعل نشده این بخش صنعتی را کشف و عملیاتی کند.
توسعه صنعت معدن در ایران و برون رفت از وضعیت نامطلوب موجود، نیازمند دو تغییر اساسی در ابتدای امر است. نخستین مورد، تغییر نگاه دولت به بخش معدن و به عبارت دیگر در اولویت قرار گرفتن ایجاد اشتغال و افزایش تولید به جای درآمدزایی صرف و نگاه کاسبکارانه به حوزه معدن است. مورد دوم نیز شیوه اداره این بخش از سوی نهادهای دولتی است که باید استانداردسازی و بهینه شود. واقعیت آن است که متاسفانه در ساختار اقتصادی جامعه ما مقام و منزلت معدنکار، تنزل پیدا کرده و اصلاح این رویه نیازمند یک همت جدی برای فرهنگسازی دوباره است. جای تاسف دارد اگر در نظام اسلامی نگاه جامعه و عامه مردم به پرریسکترین و پرمخاطرهترین فعالیت اقتصادی که معدنکاری است، تعدیل و تصحیح نشود.
با توجه به اینکه کشور ما ظرفیتهای بالایی در منابع زمینی از جمله منابع سنگی دارد شاهد تنوع سنگ در مناطق گوناگون جغرافیایی کشورهستیم. این تنوع سنگهای تزئینی و نما در کشور، به بازار بالقوهای در داخل و خارج از ایران نیاز دارد. با توجه به تنگناهای موجود بر سر راه توسعه و صادرات سنگ، حمایتهایی نیاز است تا گرهگشای این صنعت شود. به همین منظور با آقای عبدالوهاب سهلآبادی، رییس اتاق بازرگانی استان اصفهان و رییس خانه صنعت و معدن ایران به گفتوگو نشستهایم که در ادامه میخوانید.
نگاه ویژه به تولید داخلی در کنار صادرات، به جای واردات در کنار تولید داخلی! این موضوعی است که برای کارآفرینان و مدیران صنعت سنگ و سنگهای ساختمانی-تزئینی از اهمیت ویژهای برخوردار است، در واقع مدیران واحدها و کارخانههای سنگ، بر این باورند که بازار داخلی از کشش ویژهای در صنعت سنگ برخوردار است.
این در حالی است که با وجود بالقوه بودن امکانات در صنعت سنگ، یکسری از عوامل در این صنعت نیاز به بررسی، کار و برنامهریزی و هماهنگی میان مدیران رده بالای این صنعت در جهت بالفعل نمودن این امکانات دارند.
از جملهی این پیشنیازها میتوان به عواملی همچون «مشتری مداری»، «بالا بردن کیفیت تولید»،«پاسخ به تمام نیازهای مشتری»، «تولید انبوه»، «یافتن بازارهای جدید داخلی» و«تقویت حوزه بازرگانی جهت افزایش بازار جهانی» اشاره کرد، این پیش نیازها، از سوی یکی از مدیران صنعت سنگ عنوان میشود. وی که سالهای بسیاری است در این صنعت در حال فعالیت است، این شغل را از نوجوانی در پیش گرفته و روند زمانی ۴۰ ساله را در این راه کسب تجربه کرده است، گفتگوی زیر چکیدهای از این تجربه و راه پرپیچ و خمیاست که این مدیر حوزه سنگ، پشت سر گذاشته است.
صنعت سنگ ساختمانی ایران از جمله صنایعی است که بر اساس معیارهای جهانی دارای قابلیت بالایی برای صادرات است. برای حرکت در مسیر صادرات، نیاز به فراهم کردن بسترهایی است که تبلیغات موثر و بازاریابی حساب شده مهمترین گام آن است. همچنین با وجود اینکه صنعــت سنگ ایـران یکی از بــزرگترین فرصــتهای کارآفرینی و اشتغالزایی است، متاسفانه بهرغم تلاشهای انجام شده، همچنان مهجور مانده است. در حالی که این صنعت به دلیل دارا بودن هزاران واحد صنعتی در کشور، میتواند نقش تعیین کنندهای در معادلات اقتصادی کشور ایفا کند.
در همین راستا گفتوگویی با جمشید مولایی، رییس هیات مدیره شرکت صنعتی گدار سیاوش که از فعالان باسابقه این صنعت به شمار میآید انجام دادهایم که متن آن درپی میآید.
برای ما که به نوعی کسب و کار را، چه به تولید کالا و چه به عرضه خدمات، به عنوان عرصه فعالیت خود انتخاب کردهایم حتی اگر نسبت به قواعد جاری در ارزیابی اقتصادی طرحها بیگانه هم باشیم؛ این محاسبات به وجهی ساده چه در ابتدا و چه در جریان کارهای اقتصادی حضور و حکم نافذی دارد.
برگزاری نمایشگاهها به عنوان فرصتی برای رویارویی بازارها، کسبوکارها، شرکتها و دیدگاههای مختلف است؛ در این باره نمایشگاه سنگهای ساختمانی میتواند به عنوان فرصتی در جهت شکلگیری دیدگاههای مختلف و تبادل نظر به خصوص در سطح بینالمللی باشد. در واقع نمایشگاهها در این سطح به دنبال یافتن زبانی مشترک و از همه مهمتر فرصتی برای بازاریابی و پیدا کردن و خلق فرصتهای جدید هستند. از دیگر اهداف برگزاری نمایشگاههای بینالمللی میتوان تبادل اطلاعات فنی و بازرگانی و گسترش مبادلات تجاری، ایجاد زمینه مساعد برای معرفی آخرین پدیدههای صنعتی، ایجاد تسهیلات لازم در جهت رشد بخشهای مختلف اقتصادی از طریق همکاریهای ملی و بینالمللی، ایجاد زمینه مساعد برای نمایش پتانسیل صنعت سنگ جهت رشد و توسعه صادرات اینگونه کالاها را نام برد. فرصت نمایشگاه بینالمللی سنگ، برای ما مغتنم شمرده شد و در این نمایشگاه با علی ادریسی «دانشجوی مدیریت حرفهای کسبوکار» و «مدیرعامل شرکت صفاسنگ ایرانیان» که در حوزه صادرات سنگ ساختمانی فعالیت دارد به گفتوگو نشستیم. او که از سال ۱۳۷۸ فعالیت در حوزه سنگهای ساختمانی را آغاز و از سال۸۵ شروع به صادرات کرده است، تاکنون به بیشاز ۲۸ کشور جهان صادرات سنگ داشته و در کنار دغدغههایی که درباره صنعت سنگ دارد، ریاست کمیته صادرات انجمن سنگ اصفهان را نیز برعهده گرفته است. رسالت این کمیته آموزش و فرهنگسازی فعالان این صنعت به منظور حضور در بازارهای جهانی است و از «مهر سال ۹۶ »این مسوولیت به او واگذار شده است. در ادامه، گفتوگوی دنیای اقتصاد با این فعال صنعت سنگ را میخوانید.
با عنایت به رویکرد برنامههای توسعه اقتصادی کشور توجه به درآمدهای حاصل از صادرات تولیدات و محصولات غیر نفتی یکی از ضرورتهای امروز به شمار میرود در این بین صنایع معدنی و تولیدات آن یکی از گزینههای مناسب برای پاسخگویی به این ظرفیت خواهد بود و صنعت سنگ ایران چنانچه امکان یک بازبینی و تغییرعمده را داشته باشد میتواند نقش مهمی در ایجاد در آمد حاصل ازاین صادرات بازی کند.
صنعت سنگ در کشورهای همسایه بهویژه ترکیه از اقبال زیادی برخوردار است و نقش مهمی در تولید ناخالص داخلی این کشور دارد، اما در کشور ما با وجود ذخایر طبیعی و معادن باارزش سنگ، این صنعت هنوز نتوانسته است از جایگاه واقعی خود در اقتصاد کشور بهرهمند شود. رکود بخش معدن بهطور اعم و کاهش سرمایهگذاری در معادن سنگ بهطور اخص در ۳سال اخیر باعث کاهش تولید و صادرات در این صنعت شده و از قدرت رقابت ایران در بازارهای جهانی کاسته است. این را حسام الدین فرهادی نسب، عضو هیأت رییسه و مشاور کمیسیون معادن اتاق بازرگانی اصفهان میگوید. این عضو کمیسیون معدن انجمن سنگ ایران برای ریشهیابی روند نزولی سرمایهگذاری در صنعت سنگ به جز اثرگذاری عوامل کنونی همچون نوسانات بازار ارز، ساختار اقتصادسیاسی کشور را نیز دخیل میداند و معتقد است صنعت سنگ ترکیه توانسته ره صدساله را طی چند سال بپیماید، چون سیاستهای تشویقی - حمایتی دولت را در کنار خود داشته است، اما در کشور ما سیاستهای حمایتی بیشتر از آنکه رشد اقتصادی را هدف قرار دهد، در زمین سیاست نقش بازی میکند.
نرخ ارز و سیاستگذاریهای ارزی در ایران، همواره یکی از چالشهای اصلی اقتصاد کشور بوده و تقریباً در تمامی دورهها در محافل گوناگون علمی و سیاستگذاری اقتصاد ایران، مباحث مختلف و چالشبرانگیزی پیرامون نحوه تعیین نرخ ارز و آثار آن بر متغیرهای اقتصادی در جریان بوده است.
تغییرات روزانه فن آوری، ظهور کالاهای جدید و تنوع آنها و همچنین عدم آشنایی مصرفکننده همزمان با رقابت شدید تولید کنندگان از علل اصلی تشکیل نمایشگاه میباشد. در نمایشگاه، تکنیکهای جدید، نوآوریها و هنرها برای معرفی و آشنایی مردم به معرض نمایش گذاشته میشود. حال با توجه به مواردی که عنوان شد چند نکته حایز اهمیت است که مهمترین آن نحوه برگزاری نمایشگاه است.هدف از برگزاری نمایشگاه در کشورهای صنعتی پیشرفته، ایجاد بازاری متمرکز برای کلیه خریداران اعم از داخلی و خارجی است. ولی در ایران به دلیل نبود امکانات، این نمایشگاهها به بازار خرید روزانه تبدیل شده است.در نتیجه صنعت نمایشگاهی ما از کیفیت خوبی برخوردار نیست و استقبال صنعتگران و فعالان تجاری ما از این نمایشگاهها روز به روز کمتر میشود.در همین رابطه گفتوگویی را با کاوه فاضل بسطامی، مدیرعامل شرکت روشان روز (مرکز اطلاعات سنگ ایران) که در زمینه برگزاری نمایشگاههای سنگ کشور فعالیت میکند انجام دادهایم که از منظر شما میگذرد.
صنعت سنگ ایران یکی از جذابترین و پربازدیدترین نمایشگاههای اقتصادی کشور است. در سالهای اخیر فعالیت در حوزه صنعت سنگ با مشکلات عدیده از جمله مباحث مالی و انتقال پول و حضور در نمایشگاههای بینالمللی دست به گریبان است. برای بررسی چالشهای پیش روی صنعت سنگ، به سراغ یکی از فعالان این حوزه رفتیم. در ادامه، مصاحبه با مدیر اجرایی نمایشگاه بینالمللی سنگ ایران را مطالعه میفرمایید:
سنگ مصنوعی یا صنعتی و در استایلی خاص سنگ مهندسی که شاید نامش در برخورد اول سوالات و شبهات زیادی در ذهن ایجاد کند، شروعش در کشورهای سنگ خیز بود و نه کشورهایی که بیسنگ بودند و به دنبال مصالحی مشابه ... این موضوع خارج از تفکر استفاده از ضایعات و مواد حاصله از معادن و کارخانههای سنگ طبیعی فکری را در پس خود میساخت که نشان از ورود محصولی رو به رشد و پر بازار داشت و نیز قابل اجرا در طرحها و کاربریهای جدید و مدرن!
بررسی کلی وضعیت سنگ کشور در چهارچوب کالبدشکافی دو بخش اصلی این صنعت یعنی عرضه و تقاضا میسر است. در طرف عرضه، نبود فرهنگ همکاری و تعاملهای همگرا بین اجزای سیستم تولید، همچنین بهرهوری پایین در استفاده از منابع و تجهیزات موجود موجب کاهش ظرفیت تولیدی کشور در ارائه محصولات با کیفیت در حجم بالا شده است. از طرف دیگر نبود برنامهریزی بلندمدت و ساختاریافته در زمینه ایجاد تقاضای مستمر در این صنعت موجب بروز خلل اساسی در این بخش شده است چالشی که فاصله گرفتن این صنعت از توان بالقوه آن شده است.
امروزه معرفی محصولات، فناوری، تواناییها و دستیابی به تکنیکهای روز هر صنعتی نیازمند فضایی مناسب برای ارائه این دستاوردها است. بنابراین لازمه ایجاد این فضا برای معرفی و تبلیغات، برنامهریزی منظم و مدون از سوی مدیران و دستاندرکاران است. شهریار شعبانی، کارشناسی ارشد معدن گرایش استخراج، کارشناس ارشد نظارت و اجرای پایه یک نظام مهندسی معدن و رییس نظام مهندسی معدن استان اصفهان برگزاری نمایشگاههای تخصصی داخلی و بینالمللی را بسیار مهم دانست و اظهار کرد: نقش نمایشگاهها در ارائه توانمندیها و پتانسیلهای هر صنعت برای رشد و شکوفایی تولیدات مجموعههای تولیدی حیاتی است و این امر باعث ایجاد ارزش افزوده کارخانههای تولیدی و تکمیل زنجیره تامین میشود. ارائه مستقیم محصولات تولیدی در نمایشگاههای بینالمللی، ارائه توانمندیهای صادراتی با کیفیت جهانی و حذف هزینههای تحمیلی واسطهگری میتواند یکی از عوامل موثر در افزایش فروش و در نهایت توسعه صادرات مجموعههای تولیدی باشد.
وضعیت سنگ کشور در یک نگاه کلی شامل وجود منابع غنی و متنوع با تقاضای جهانی بالقوه در یک سو و عدم فعالیت بسیاری از معادن و کارخانجات در طرف دیگر است. حلقه مفقوده بین این دو بخش،کانالهای ارتباطی بینالمللی برای ورود تقاضا به این صنعت است. بدون شک ایجاد اتاقهای فکر و یادگیرى نحوه درست برنامهریزى از ابتداى استخراج و تولید با هدف صادرات و تغییر دیدگاه و ذهنیت مان نسبت به مقتضیات زمان و رشد علم و تکنولوژى و پیشرفت رقبا در سطح بینالمللى یا در فرم ساختار یافتهتر آن، با کمک گرفتن از کنسرسیومهاى، موفق و استفاده از تجربیات و باز خوردهاى برنامهریزىهاى عملیاتى سالیانه این مجموعهها و نشر و توزیع این الگوها در بین فعالان این حوزه میتوان گام موثرى در همگرایی افکار برای حل این مشکل برداشت. ایجاد کنسرسیومها و تعامل مستمر فعالان سنگ در آن، زمینهساز توزیع متناسب اطلاعات و تجربیات بین افراد شده و مهمتر از آن اتخاذ سیاستهای هدفمند برای حضور با قدرت این صنعت در عرصههای مختلف را تسهیل میکند. شاهراه اصلی توسعه این صنعت در ایجاد تقاضای موثر بینالمللی و اتصال آن به پتانسیل بالا در بخش عرضه این صنعت است. بخش عرضه در حال حاضر توانایی پاسخگویی به تقاضای موجود را داشته و در صورت وجود مازاد تقاضا نیز این صنعت از ظرفیت لازم برای توسعه برخوردار است. در کنار این موارد برقراری روابط سیاسی و تجاری مناسب و رفع موانع مالی در عرصه بینالمللی از جمله مسائل مهم در توسعه این صنعت است که باید مورد توجه دولت قرار گیرد.
بهطور کلی لازمه شکلگیری یک رویکرد صحیح در هر بازار وجود ساختار مناسب و از پیش تعریف شده در آن است. وقتی پیشفرضها بهصورتی صحیح تعریف شده باشند سیستم با هماهنگی مناسبی در جهت نیل به هدف حرکت خواهد کرد. شاکله اصلی یک رویکرد مناسب بر ایجاد چهارچوبی مبتنی بر دانش روز و همحرکتی بخشهای مرتبط استوار است. در حالی که کشورهای رقیب نظیر ترکیه بیشترین بهرهوری ممکن در صنعت سنگ را در سایه توجه به بخش خصوصی و تسهیل جریان ورودی آنها به صنعت سنگ کسب کردهاند، در کشور ما توجه چندانی به این موضوع نشده است.
با توجه به پیشرفت علم و لزوم تامین نیازهای بشر، ضرورت خارج شدن از تولید سنتی و گرایش به مکانیزاسیون صنعتی هر روز بیشتر احساس میشود، اما در حال حاضر مساله این است کهبرای دستیابی به یک مکانیزاسیون واقعی جهت نیل به اهداف فوق چه زیر ساختها و الزاماتی را باید رعایت کرد تا اهداف اصلی تولید صنعتی مدرن بر آورده شود. به طور مثال کاربرد صحیح ادوات در معادن باعث افزایش بهرهوری تولید خواهد شد. در نگرشی بالاتر میتوان گفت: مکانیزه شدن عملیات معدنی سبب میشود مدیریت بهتری در معادن اعمال شود. مکانیزاسیون سبب انجام به موقع کار میشود و اغلب سبب افزایش درآمد میشود. البته اولویتهای بهکارگیری روشهای مکانیزه در تولید محصول با توجه به شرایط فنی اقتصادی و اجتماعی هر جامعه مشخص میشود. عموما در کشورهای توسعه یافته کاربرد مکانیزاسیون برای کاهش هزینهها است، ولی در کشورهای در حال توسعه کاربرد آن برای افزایش تولید است. از آنجا که کشور ما در مسیر دستیابی به روشهای کاملا مکانیزه است، مشکلات عدیدهای نیز در سر راه گسترش این مقوله قرار دارد که امیدواریم با حمایتهای دولتی رفع شود. به همین منظور با یکی از تولیدکنندگان با سابقه ماشینآلات صنعتی و معدنی گفتوگویی انجام دادهایم که از منظر شما خوانندگان محترم میگذرانیم.