فصل بهار سپری شد و کاهش انتظارات تورمی عاملی شد تا در تمامی بازارها شاهد عقبنشینی قیمتها باشیم. بورس تهران در حالی اولین فصل از سال جدید را پشت سر گذاشت که شاخص سهام دو ماه ابتدایی را با ثبت افتهای تاریخی سپری کرد و در اوایل خردادماه به کف یکساله نزول کرد. پس از آن اما شاهد تحرکات تقاضا در بازار سهام بودیم. شرایطی که سبب شد تا نماگر اصلی تالار شیشهای از افت بیشتر قیمتها در امان بماند.
بررسی سرگذشت بازار سهام نشان میدهد مشکلات عدیده ساختاری در اقتصاد ایران در کنار نبود سازوکارهای درست، شرایطی را پدید آورده که بر اساس آن هر چند سال یکبار، اقتصاد کشور رشد تورمی را در بازار سهام شاهد باشد. همین امر سبب شده تا انتخابهای پیشروی رئیسجمهور بعدی میان حفظ ساختار کلی اقتصاد در وضعیت فعلی و انعکاس تورم در قیمت سهام یا معقول شدن نوسانهای ناشی از اصلاح امور اقتصادی محدود باشد.
سیاستگذاری در حوزه بازارهای مالی همواره موضوعی مهم و اساسی بهشمار میرود؛ به ویژه با توجه به ماهیت بازارها و روندهای نوسانی آنها در سالهای اخیر، این موضوع از اهمیت بیشتری برخوردار شده است. از آنجا که بازار پول همواره یکی از مهمترین اجزای بازارهای مالی در ایران محسوب میشود، بررسی نحوه سیاستگذاریها در این بازار نیز حائز اهمیت است.
بازار بدهی در ایران را اگر از منظر بازار بدهی نوین و آنچه در بازار «ابزارهای نوین مالی فرابورس» شکل گرفته و در سالهای اخیر توسعه یافته است، بررسی کنیم، میتوان گفت مسیر رو به رشد و مترقی این بازار در توسعه یافتن و تنوع ابزارهای بازار سرمایه نیز موثر بوده است. اگرچه ابعاد این بازار در یک بازه هفتساله در روندی رو به رشد به حدود ۳۰۰ هزار میلیاردتومان در مقطع کنونی رسیده است اما بهنظر نسبت به ابعاد بازار سرمایه فرازونشیبهایی داشته که از قضا حکایت از عدم بلوغ قابل توجه این بازار دارد (نمودار ۱).
بازار بدهی بازاری است که ابزار بدهی در آن معامله میشود. ابزار بدهی، داراییهایی است که نیاز به پرداخت ثابت به دارنده، معمولاً با بهره دارند. نمونههایی از ابزار بدهی شامل اوراق قرضه (دولتی یا شرکتی) و وامهای رهنی است.
بازارهای کالایی در یک دوگانه نهچندان عجیب قرار دارند. آن هم در وضعیتی که بارها از این قبیل دوگانگیها تجربه شده و در یک سال و نیم اخیر اغلب روند افزایشی قیمتها نتیجه ذهنیتهای مختلف بود و بازار در نهایت از یک روند صعودی تبعیت کرد. این در حالی است که چهار ماه گذشته، زمانی برای بازی قیمتی ارزیابی میشود؛ یعنی رفتار زیگزاگی قیمتها با فرازوفرود مستمر استمرار یافته است.
چند سالی است ورود شرکتهای دانشبنیان به بازار سرمایه سروصدای بسیاری به پا کرده است. رشد بالای ارزش این شرکتها در سالهای اخیر سبب شده تا توجه بسیاری از مردم بهخصوص مردم عادی به عرضه اولیه این شرکتها و روند قیمت سهام آنها پس از عرضه جلب شود.
دبیرکل کانون نهادهای سرمایهگذاری ایران و کارشناس برجسته بازار سرمایه با تشریح روند دو سال اخیر بازارهای مالی در ایران، سمتوسوی احتمالی این بازارها در سال ۱۴۰۰ را موشکافی کرد. سعید اسلامیبیدگلی که تحولات سال گذشته در حوزه بازارهای مالی را ادامه تحولات صورتگرفته در این بازارها و اقتصاد کلان ایران در سال ۹۸ میداند، معتقد است آنچه از اواخر سال ۹۸ به هجوم گسترده سرمایهها به بازارهای مالی از جمله بازار معاملات سهام منجر شد، نشاتگرفته از تورم و جهش ارزی سال ۹۸ بود و بدون توجه به تحولات اقتصاد کلان و بازارهای مالی در سال ۹۸ نمیتوان تحلیل درستی از آنچه تاکنون در این بازارها رخ داده ارائه کرد. او همچنین معتقد است در سال جاری وضعیت ارز و چگونگی بازگشت ایران به جامعه بینالملل میتواند در چشمانداز کلی اقتصاد ایران و به ویژه برخی از صنایع اثر کلیدی داشته باشد؛ هر چند تحت تاثیر ابهام در فضای سیاسی داخلی و خارجی، هماکنون پیشبینیها در خصوص روند پیشروی بازارهای مالی دشوارتر از گذشته است. با این حال سناریوی محتملتر از دیدگاه اسلامیبیدگلی برای این بازارها در سال پیشرو، سناریوی «آرامش به سمت رشد» است.
رکوردشکنی بازار سهام در سال ۱۳۹۹ و حفظ جایگاه برترین بازار سرمایهگذاری در حالی با ثبت بازدهی ۱۵۵درصدی شاخص کل بورس در سال گذشته همراه بود که این روند در سال ۱۴۰۰ تغییر مسیر داد و با رکود نسبی همراه شد. بهطوری که نماگر اصلی بازار سهام بیش از ۱۲ درصد زیان (از ابتدای فروردین ماه تا ۲۵ خرداد ۱۴۰۰) را در کارنامه سال جاری خود ثبت کرده است.
بازار بیمه یکی از اجزای مهم بازارهای مالی است که متاسفانه بهرغم اهمیت و ظرفیت بسیار زیادی که برای جذب سرمایه و توسعه دارد به دلایل مختلف و به واسطه رویارویی با چالشهای متعدد و عمده تاکنون نتوانسته است به جایگاه اصلی خود در میان بازارهای مالی ایران دست یابد.
با شیوع بیماری کرونا بازارهای سرمایه و مالی سنتی در سراسر جهان با رکود مواجه شدند؛ اما برخلاف آنچه در سطح جهان جریان داشت، بازار رمزارزها روند معکوسی را در پیش گرفت و هر روز جذابتر و پررونقتر از گذشته شدند بهطوریکه طرفداران آنها هرروزه در حال افزایش هستند.
مدیرعامل بانک صادرات منشأ تنشهای دو سال اخیر در بازارهای مالی و ایجاد افتوخیزها و نوسانات شدید در این بازارها را تشریح کرد. حجتالله صیدی، مدیرعامل بانک صادرات ایران در گفتوگو با «دنیای اقتصاد»، ضمن معرفی مقوله «نااطمینانی» به عنوان منشأ بروز تنش و نوسانهای شدید در بازارهای مالی طی دو سال ۹۸ و ۹۹، از این مقوله به عنوان متهم ردیف اول هجوم سرمایهها به بازار معاملات سهام، ارز و سایر بازارها در این دوره زمانی یاد کرد. صیدی در این گفتوگو اعلام کرد در حوزه سیاستگذاری بازارهای مالی در ادبیات و متون سیاستها، فاصله معناداری با دنیا نداریم. در دو دهه گذشته، هم سیاستهای نوین و کارآمدی تدوین شدهاند و هم ابزارهای خوبی برای پیادهسازی آنها معرفی شده است. سرعت کند این سیاستگذاری، اثرگذاری مشکلات سایر بازارها و بخشهای مالی باعث شده است تا در بسیاری از موارد ابزارها و زیرساختهای مفیدی که در حوزه سیاستگذاری بازارهای مالی طراحی و تعریف شدهاند نتوانند به طور مفید و موثر و در زمان مناسب بهکار گرفته شوند. بنابراین باید بر روی این عوامل تمرکز کرد و مسائل را از چند پله قبل مورد واکاوی و موشکافی قرار داد.
حدود ۸۰ درصد سهام «وصندوق» متعلق به صندوق بازنشستگی کشوری بوده و بقیه سهام نیز در بورس عرضه شده و اشخاص حقیقی و حقوقی سهامدار آن هستند. ماهیانه ۲۲.۵ درصد از حقوق کارمندان دولت به حساب صندوق واریز میشود. از آنجا که صندوق یکسری مطالبات از دولت داشته و دولت نیز امکان پرداخت نقدی این مطالبات را به صندوق نداشته است، در نتیجه سهام تعدادی از شرکتها در سالهای قبل به صندوق بازنشستگی کشوری واگذار شدهاست و صندوق نیز بخشی از منابع خود را در سالهای گذشته به «وصندوق» واگذار کرده است.
آغاز فعالیت گروه صنعتی انتخاب را باید در شرکت حایر آسا دید که در تاریخ ۲۹/۰۸/۱۳۷۹ به ثبت رسید. حایر آسیا به عنوان شرکت اصلی گروه صنعتی انتخاب از سال ۱۳۸۴ با احداث کارخانه ای به مساحت ۲۵۰۰ متر مربع در شهرک صنعتی مورچه خورت اصفهان، فعالیت خود را آغاز و از سال ۱۳۹۸ ایجاد هلدینگ لوازم خانگی انتخاب کلید خورد. در سال ۱۳۹۹ با تغییر نام و اساسنامه «شرکت حایرآسا»، هلدینگ لوازم خانگی گروه انتخاب با نام «شرکت گروه صنعتی انتخاب الکترونیک آرمان» متولد شد. اکنون این شرکت در بین همه شرکتهای داخلی، کاملترین و فراگیرترین محصولات لوازم خانگی را در سبد مصرفی خانوارها تامین میکند و با برخورداری از ۱۲ سایت مختلف در مساحتی بیش از ۳۰۰ هزار متر مربع و با بومیسازی دانش و فناوری تولید لوازم خانگی و احداث مجتمعهای بزرگ تحقیقاتی در خارج از کشور، خود را در ردیف تولیدکنندگان بزرگ لوازم خانگی در جهان مطرح کرده است.
محمد حسین فهمیمی، مدیر عامل گروه صنعتی انتخاب الکترونیک با تاکید بر استفاده از ظرفیتهای بازار سرمایه در تجهیز منابع سرمایهای و منابع بدهی در تامین نیازهای مجموعههای صنعتی بزرگ، فرصتهای متعددی را درگرو این امر تشریح مینماید. از این رو از حدود ۲ سال پیش مقدمات کار و مشاورههای لازم برای پیوستن به فرابورس فراهم شد. تجدید ساختار شرکت و ایجاد هلدینگ نیز با همین هدف صورت گرفت تا «گروه انتخاب » به عنوان بزرگترین هلدینگ لوازم خانگی کشور مهیای عرضه در فرابورس شود.
شرکت تجلی توسعه معادن و فلزات در اوایل اردیبهشت سال ۱۳۹۹ توسط شرکت سرمایهگذاری توسعه معادن و فلزات با هدف ایجاد شرکت پروژه محور سهامی عام به منظور تامین مالی پروژههای حوزه معدن و صنعت (از طریق شرکتهای گروه و بازار سرمایه) ایجاد و از تیرماه سال ۱۳۹۹ فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.
براساس شیوهنامههای جاری و معمول سازمان بورس امکان ورود سریع شرکت به بازار سرمایه وجود نداشت، لیکن با حمایت و همراهیهایی که از سوی مسوولان سازمان بورس، ایمیدرو، وزارت صمت و مدیرعامل هلدینگ توسعه معادن و فلزات صورت گرفت؛ این مهم به سرانجام رسید و اجرایی شد.
به گفته مرتضی علیاکبری، مدیرعامل شرکت تیم مدیریتی باسابقه در حوزه صنعت و بازار سرمایه، حضور سهامداران بزرگ و معتبر و وجود پروژههای پربازده و مناسب برای سرمایهگذاری از مزیتهای شرکت تجلی توسعه معادن و فلزات است. وی چشماندازی تجلی را برای ماندگاری شرکت تجلی به عنوان بزرگترین و برترین شرکت پروژهمحور تخصصی میداند. با علیاکبری گفتوگویی داشتیم که میخوانید: