فرصت‌سوزی در ارزان‌ترین کشور توریستی

غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران که به‌تازگی با حکم رئیس‌جمهور به‌عنوان عضو جدید حقیقی شورای‌عالی گردشگری منصوب شد، هفته گذشته در جریان سفر به استان خراسان رضوی، در نشست کمیسیون گردشگری اتاق مشهد حضور پیدا کرد و درباره مزایای این حوزه برای اقتصاد کشور نکاتی را مطرح کرد. این عضو شورای‌عالی گردشگری، «نبود برنامه میان‌مدت و بلندمدت در صنعت گردشگری»، «غفلت از نیاز کشورهای همسایه به گردشگری سلامت با توجه به پتانسیل پزشکی و درمانی ایران»، «بی‌توجهی به ذائقه اقامتی توریست خارجی علاقه‌مند به سفر به ایران» و همچنین «عدم مهارت برخی نیروهای کاری فعال در تورهای تخصصی» را از جمله ایرادات کلیدی بازار گردشگری ایران عنوان کرد و در مقابل، از بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران این بازار خواست به جای بیان صرفا مشکلات و دغدغه‌ها، راهکارهای حل چالش‌های موجود را نیز پیشنهاد کنند.

رئیس اتاق ایران گفت: طبق برآوردها، گردش درآمدهای گردشگری در دنیا حدود ۱۵۰۰ میلیارد دلار است و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد این رقم تا سال ۲۰۳۰ به ۱۸۰۰ میلیارد دلار برسد اما سهم کشورمان از این رقم بسیار ناچیز است.  غلامحسین شافعی در دومین جلسه کمیسیون گردشگری اتاق مشهد گفت: در برخی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، گردشگری جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده اما ما متاسفانه در این زمینه عقب هستیم؛ طبق برآوردها، سهم گردشگری از تجارت جهانی ۷ درصد است که این رقم نسبت به سایر مولفه‌های اقتصادی برای گردشگری قابل‌ملاحظه است اما سهم کشور ما از این میزان، کمتر از نیم درصد است و این در حالی است که ایران از نظر امکانات و پتانسیل‌های موجود در مساله گردشگری، جزو ۱۰ کشور اول دنیاست. رئیس اتاق ایران تاکید کرد: این آمار و ارقام نشان می‌دهد که ما در استفاده از این محور موفق نبوده‌ایم و مهم‌ترین عامل این عدم موفقیت، نبود نقشه راه جامعی برای این حوزه است.

در یکی، دو سال اخیر سازمان میراث فرهنگی و حال وزارت میراث فرهنگی درباره سند جامع گردشگری کشور اقداماتی انجام دادند، اما هنوز به نتیجه مطلوب در این زمینه نرسیده‌ایم. هر کاری که از گذشته در حوزه گردشگری انجام داده‌ایم با چشم‌های بسته و بدون دورنمای مشخص و همراه با بی‌برنامگی در انتشار برنامه‌ها بوده است. وی بی‌برنامگی درباره مجوزهای اماکن اقامتی را تعجب‌برانگیز خواند و گفت: ما به بهانه دستگیری و حمایت از فعالیت‌های اقتصادی کوچک و متوسط بخشی از جامعه چون صنعت و گردشگری را رها کرده‌ایم و همه اینها به‌دلیل بی‌برنامگی است. رئیس اتاق ایران درخصوص وضعیت ایران در حوزه گردشگری سلامت در منطقه گفت: امکانات پزشکی و وضعیت ما در حوزه سلامت بسیار پیشرفته است، کشورهای اطراف مان نیز نیازمند این خدمات هستند اما سوال اینجاست که چرا هفته‌ای دو پرواز از کابل برای گردشگری سلامت به هندوستان می‌رود و مشهد در نزدیکی افغانستان نتوانسته این موقعیت را به دست بیاورد؟

شافعی ادامه داد: در حوزه گردشگری طبیعت هم‌چنین وضعی داریم، بسیاری از توریست‌ها به‌دنبال هتل مجلل نیستند و اماکنی را می‌خواهند ببینند که در کشور خود ندارند و متاسفانه ما امکانات زیادی در این زمینه در کشور نداریم؛ توریست‌ها در کشور ما گرفتار و حیرانند؛ آنها گرفتار دلال‌بازی هستند. وی تصریح کرد: گردشگران سلامت و مدیریت کردن گردشگری در بخش خصوصی باید به یک اولویت تبدیل شود. ما نیازمند تربیت نیروی انسانی ماهر در حوزه گردشگری هستیم و مسائل فرهنگی در این قضیه صد برابر مهم‌تر از هر نکته‌ای است. اینکه راهنمای گردشگری در آرامگاه فردوسی چقدر تاریخ ادبیات و هنر ایران را بلد است، بسیار مهم است. رئیس اتاق ایران تاکید کرد: اثرات فرهنگی مساله گردشگری بدیهی است؛ ایران مکانی بسیار ارزان برای خارجی‌ها شده و از این فرصت باید استفاده کنیم و آن را به فرصتی پایدار برای آینده تبدیل کنیم.

وی به حضور بخش خصوصی در صنعت گردشگری اشاره کرد و گفت: قبلا شنیده بودم که فعالیت در حوزه گردشگری نسبت به بقیه حوزه‌های فضای کسب‌وکار سخت‌تر است؛ به‌خصوص اینکه با عدم حمایت لازم از بخش سرمایه‌گذاری و اخذ مجوزهای لازم در این زمینه همراه است. شافعی با اشاره به ماموریت جدید خود از سوی رئیس‌جمهور در شورای‌عالی میراث فرهنگی اظهار کرد: با این ماموریت اتاق بازرگانی نقش جدیدی در این بخش پیدا کرده است و اکنون زمان آن رسیده که به گردشگری توجه ویژه‌ای داشته باشیم. بخش خصوصی بیشتر از طرح مشکل، باید راه‌حل رفع مشکلات را بگوید و ما در این جلسات باید راه‌حل‌ها را پیدا کنیم و در شورای‌عالی میراث فرهنگی و گردشگری مطرح کنیم.

حذف بخش خصوصی در سند گردشگری

علی‌اکبر عبدالملکی، رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» عنوان کرد: تاکنون روال ورود به حوزه گردشگری سلامت این گونه بود که یک متقاضی سرمایه‌‌گذاری در بازار گردشگری سلامت باید از سازمان که الان به وزارتخانه تبدیل شده، مجوز می‌گرفت، اما وزارت بهداشت نسبت به این امر معترض شد. وزارت بهداشت می‌گوید: «این افراد باید برای گرفتن مجوز جهت فعالیت در حوزه جذب گردشگر سلامت از وزارت بهداشت نیز مجوز دریافت کنند». برای دریافت این مجوز از وزارت بهداشت این ارگان شرایط را این‌گونه عنوان کرده است: «متقاضی ارائه‌کننده خدمات گردشگری سلامت باید با یک بیمارستان و دو پزشک قرارداد منعقد کند» که این کار نه‌تنها عملی نیست؛ بلکه با مشکلات دیگری نیز همراه می‌شود.

برای بر طرف کردن این مشکل باید یک تفاهم‌نامه بین وزارتخانه‌های بهداشت و میراث فرهنگی نوشته شود تا یکی از این دو وزارتخانه به‌عنوان مجری صدور مجوز مشخص شوند تا افراد به راحتی بتوانند بدون افتادن در باتلاق مجوزهای مبهم و دست نیافتنی اقدام مورد نظر را انجام دهند. وی درخصوص جذب گردشگران خارجی گفت: باید به این امر نگاه کاملا حرفه‌ای داشت؛ زیرا مسافران خارجی برای سفر همه شرایط مقصد را در نظر می‌گیرند. عبدالملکی با تاکید بر «ماهر بودن تورگردانان ایرانی» گفت: تمامی تورگردانانی که مجوز دریافت کرده‌اند از مهارت کامل و کافی برخوردار هستند، اما متاسفانه آژانس‌های مسافرتی برای کاهش هزینه‌های خود؛ از افرادی که دارای تخصص کافی نیستند به جای تورگردانان دارای مجوز استفاده می‌کنند که همین امر به وجهه تورگردانان کشور نیز آسیب وارد می‌کند.

 رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران گفت: تدوین «سند ملی گردشگری» و «طرح جامع گردشگری» از جمله برنامه‌هایی است که باید توسط متولیان این حوزه انجام شود تا بتوانیم تعداد قابل‌توجهی از گردشگران را به ایران جذب کنیم؛ اما متاسفانه «طرح جامع گردشگری» به علت اینکه در چند سال گذشته مسوول میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری دائما تغییر کرده؛ تدوین این طرح به اتمام نرسیده و درخصوص «سند ملی گردشگری» نیز ما به‌عنوان بخش خصوصی پیش‌نویسی از آن را دریافت و نظارت نکرده‌ایم و از وجود آن کاملا بی‌خبریم.