چقدر فلز غیرآهنی در جهان تولید می‌شود؟
جهان آلیاژی
فلزات غیرآهنی برای طیف گسترده‌ای از کاربردهای تجاری، صنعتی و مسکونی استفاده می‌شوند. از ویژگی‌های این مواد می‌توان به وزن سبک‌تر، رسانایی بالا، مقاومت در برابر خوردگی و خواص غیرمغناطیسی اشاره کرد، همچنین فلزات غیرآهنی نسبت به فلزات آهنی نرم‌تر و چکش‌خوارتر هستند، به این معنی که می‌توانند مانند طلا و نقره کاربردهای زینتی نیز داشته باشند.
در حالت کلی بیش از 64 نوع فلز غیرآهنی وجود دارد. فلزات غیرآهنی رایج عبارت‌اند از: مس، آلومینیوم، سرب، روی، نقره، طلا، تیتانیوم و... و همچنین آلیاژهای مس مانند برنج و برنز.
پرکاربردترین فلزات غیرآهنی
1- مس
مس که هزاران سال انسان‌ها از آن استفاده کرده‌اند، هنوز هم به‌طور گسترده در صنعت کاربرد دارد. تولید آلیاژهای مس کاربردهای این فلز غیرآهنی را بیشتر گسترش داده است. مس و آلیاژهای آن برای مبدل‌های حرارتی، رساناهای الکتریکی در سیم‌کشی یا موتورها، اتصالات لوله‌کشی و... استفاده می‌شود. طبق آخرین برآوردها شیلی با سهم 98/ 23 درصد از کل تولیدات مس جهان، بزرگ‌ترین تولیدکننده مس است و پس از آن کنگو، پرو، چین و آمریکا قرار دارند.
2- آلومینیوم
آلومینیوم فلز مهمی است که به دلیل وزن کم و سهولت در ماشین‌کاری در طیف وسیعی از صنایع استفاده می‌شود. به‌رغم اینکه آلومینیوم ماده‌ای نسبتاً گران است، فلز پایه بسیاری از آلیاژها نیز هست. وزن سبک آلومینیوم آن را برای صنایع هوا-فضا، خودرو و همچنین برای استفاده در صنایع غذایی کاربردی کرده است. چین با سهم 33/ 58 درصد بزرگ‌ترین تولیدکننده آلومینیوم جهان است و بعد از آن هند، روسیه، کانادا و امارات قرار دارند.
3- سرب
سرب در طول قرن‌ها برای طیف گسترده‌ای از کاربردها از جمله برای ساخت گلوله، فرآورده‌های سوختی و... استفاده شده است. با این حال به خاطر ناسالم بودن، بسیاری از موارد مصرف آن امروزه غیرمجاز هستند، اما هنوز به‌طور گسترده برای باتری‌ها، کابل‌های برق و مخازن اسید استفاده می‌شود. براساس آمار، چین با سهم 46/ 41 درصد بزرگ‌ترین تولیدکننده سرب در جهان بوده و رتبه‌های بعدی متعلق به استرالیا، مکزیک، آمریکا و پرو است.
4- روی
روی مدت‌ها به عنوان یک عنصر آلیاژی، به‌ویژه برای آلیاژ کردن فولاد برای طیف وسیعی از اهداف و همچنین آلیاژ مس برای ایجاد برنج کاربرد داشته است. روی و آلیاژهای آن در نرده‌های محافظ، پل‌های معلق، تیر چراغ‌ها، سقف‌های فلزی، مبدل‌های حرارتی و بدنه خودرو به کار می‌رود. طبق داده‌ها، چین با تولید 66/ 31 درصد از روی جهان، بزرگ‌ترین تولیدکننده بوده و بعد از آن پرو، استرالیا، مکزیک و هند قرار دارند.
5- نقره
نقره برای قرن‌ها به عنوان یک فلز گرانبها استفاده داشته است. نقره را که برای جواهرات نیز استفاده می‌شود می‌توان در پنل‌های خورشیدی، تصفیه آب، هادی‌های الکتریکی و... به کار گرفت. بزرگ‌ترین تولیدکننده‌های نقره عبارت‌اند از: مکزیک با سهم 59/ 26 درصد، چین، پرو، روسیه و لهستان.
6- طلا
طلا یکی دیگر از فلزات گرانبهایی است که در جواهرسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. رسانایی الکتریکی آن باعث شده است که طلا در دستگاه‌های کامپیوتری و همچنین در صنایع پزشکی، هوا-فضا و... به کار برود. چین بیشترین تولید طلا را با سهم 20/ 11 درصد دارد و رتبه‌های بعدی متعلق به روسیه، استرالیا، کانادا و آمریکاست.
7- تیتانیوم
تیتانیوم اولین‌بار در سال 1791 کشف شد. می‌توان آن را با فلزات از جمله آهن و آلومینیوم آلیاژ کرد تا آلیاژهای قوی و در عین حال سبک‌وزن برای مصارف هوا-فضا، خودروسازی، کشاورزی، نظامی، پزشکی، ورزشی و همچنین برای جواهرات و تلفن‌های همراه ایجاد شود. براساس آمار، چین با سهم 16/ 35 درصد، موزامبیک، آفریقای جنوبی، استرالیا و کانادا برترین تولیدکنندگان تیتانیوم در جهان هستند.
برترین کشورهای تولیدکننده فلزات غیرآهنی
با توجه به تخصصی‌تر شدن صنایع و افزایش سرعت پیشرفت تکنولوژی نیاز به استفاده از فلزات غیرآهنی بیشتر شده است. یکی از مواردی که امروزه می‌تواند اقتصاد هر کشوری را متحول کند، برنامه‌ریزی درست در جهت تولید و استفاده از فلزات غیرآهنی است، یعنی کشورهایی که جزو برترین تولیدکنندگان فلزات غیرآهنی هستند می‌توانند با فروش این فلزات به سایر کشورها اقتصاد خود را رونق دهند و همچنین کشورهای صنعتی نیز با بهره‌گیری از این فلزات در محصولات تولیدی می‌توانند به ارزش افزوده بسیار خوبی دست پیدا کنند. نکته کلیدی این روند اشاره به کشورهایی است که همزمان از مزیت صادرات و تبدیل این مواد به محصولاتی با ارزش افزوده بالا برخوردارند. در جدول زیر 10 کشور عمده تولیدکننده فلزات غیرآهنی آورده شده‌اند. با توجه به رده‌بندی سایت spherical imsightsدرباره 10 کشور صنعتی دنیا و مقایسه آن با جدول زیر می‌توان از چین، آمریکا و هند به عنوان برترین کشورهایی که از مزیت دوگانه صادرات و تولید با ارزش افزوده فلزات غیرآهنی برخوردارند، نام برد. ایران نیز در رتبه پانزدهم بزرگ‌ترین تولیدکننده فلزات غیرآهنی و رتبه شانزدهم از لحاظ ارزش در جهان قرار دارد.
سهم تقاضای جهانی از فلزات غیرآهنی
وجود تقاضا موجب صرفه اقتصادی تولید و ایجاد انگیزه برای تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران می‌شود. تقاضای فلزات غیرآهنی هر سال افزایش بیشتری می‌یابد و همین موضوع علاوه بر رشد تکنولوژی به پیشرفت زیرساختی مناطق مختلف دنیا نیز کمک می‌کند. وجود منابع فلزات غیرآهنی نه‌تنها باعث جذب سرمایه‌گذاری می‌شود، بلکه توسعه زیرساخت‌های معدنی و صنایع مرتبط را نیز تقویت می‌کند و به گسترش بخش فلزات غیرآهنی نیز کمک می‌کند.
علاوه بر این، افزایش تقاضا برای فلزات غیرآهنی، چه در داخل و چه در سطح جهانی باعث رشد در مناطق مختلف دنیا می‌شود. شهرنشینی سریع، صنعتی شدن و توسعه زیرساخت‌ها در سراسر اقتصادهای نوظهور نیاز به فلزاتی مانند آلومینیوم، مس و روی را در بخش‌های ساخت‌وساز، حمل‌ونقل و تولید افزایش می‌دهد. در نتیجه کشورهای مناطقی مانند آفریقا و آمریکای جنوبی با ذخایر قابل توجه فلزات غیرآهنی از این فرصت‌ها با افزایش تولید برای پاسخگویی به تقاضای فزاینده سرمایه‌گذاری استفاده کرده و در نتیجه رشد صنعت را تحریک می‌کنند.
1- آمریکای شمالی سهم 88/ 21درصدی از تقاضای فلزات غیرآهنی را در سال 2023 به خود اختصاص داده است. این امر به رشد صنایعی مانند خودرو، الکترونیک، ساخت‌وساز و... نسبت داده می‌شود. از آنجا که آمریکا صنعت خودرو پرجنب‌وجوشی دارد، تقاضا برای فلزات غیرآهنی نیز وجود دارد. در صنعت خودرو، این فلزات دارای کاربردهایی از بدنه و اجزای موتور گرفته تا اجزای خودروهای برقی هستند. بر اساس گزارش OICA، آمریکای شمالی 8/ 14 میلیون وسیله نقلیه در سال 2022 تولید کرده است که 4/ 17 درصد از کل تولید جهان را تشکیل می‌دهد. با افزایش تولید خودروهای برقی، استفاده از فلزات غیرآهنی نیز در حال افزایش است. در منطقه آمریکای شمالی، آمریکا و کانادا قطب‌های تولید فلزات غیرآهنی هستند؛ بیشترین تولید فلزات غیرآهنی آمریکا مربوط به کبالت، نیکل، تیتانیوم و بیشترین تولید کانادا مربوط به کبالت، نیکل، نیوبیوم است.
2- اروپا در سال 2023 سهم 46/ 25درصدی را از تقاضای فلزات غیرآهنی در اختیار داشت. این به دلیل مصرف‌کنندگان قابل توجه، حضور تولیدکنندگان و فروشندگان سرمایه‌دار و... است. تقاضای قوی از سوی صنایع مصرف‌کننده نهایی مانند خودروسازی، ساخت‌وساز و الکترونیک، نقشی اساسی در پیشبرد بازار اروپا دارد. طبق گزارش ACEA، فروش خودرو در اتحادیه اروپا در سه فصل اول سال 2023 تقریباً 17 درصد افزایش یافت. همین عوامل باعث افزایش تقاضای فلزات غیرآهنی در اروپاست. روسیه و بعد از آن با اختلاف نروژ بزرگ‌ترین تولیدکنندگان اروپایی فلزات غیرآهنی هستند. بیشترین تولید فلزات غیرآهنی روسیه مربوط به کبالت، نیکل، نیوبیوم و بیشترین تولید نروژ مربوط به نیکل، تیتانیوم و آلومینیوم است.
3- آسیا و اقیانوسیه در سال 2023 سهم 48/ 39درصدی را از تقاضای بازار در اختیار گرفتند. رشد بازار فلزات غیرآهنی در آسیا و اقیانوسیه تحت تاثیر عواملی مانند صنعتی شدن سریع و توسعه زیرساخت‌هاست. با گسترش صنایع و افزایش پروژه‌های زیربنایی، نیاز به موادی مانند مس، آلومینیوم و روی افزایش می‌یابد. چین بزرگ‌ترین تولیدکننده فلزات غیرآهنی در آسیا و اقیانوسیه است و بعد از آن هند قرار دارد. بر اساس گزارش وزارت صنعت و فناوری اطلاعات چین، این کشور در تلاش است تا ارزش افزوده صنعت فلزات غیرآهنی را در سال 2023 حدود 5/ 5 درصد و در سال 2024 بیش از 5/ 5 درصد افزایش دهد. بیشترین تولید فلزات غیرآهنی چین مربوط به نیکل، تیتانیوم، نیوبیوم و بیشترین تولید هند مربوط به تیتانیوم، وانادیم و آلومینیوم است.
4- آمریکای جنوبی در سال 2023 سهم 71/ 5درصدی از تقاضای فلزات غیرآهنی را به خود اختصاص داد. رشد تقاضای فلزات غیرآهنی در آمریکای جنوبی ناشی از تلاقی عوامل مختلف از روندهای اقتصادی است که از آن جمله می‌توان به پیشرفت‌های تکنولوژی و ملاحظات زیست‌محیطی اشاره کرد. شیلی و پرو از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فلزات غیرآهنی آمریکای جنوبی هستند. آمریکای جنوبی دارای منابع معدنی فراوانی از جمله مس، آلومینیوم، نیکل و فلزات گرانبها مانند طلا و نقره است که به عنوان پایه‌ای محکم برای رشد صنعت فلزات غیرآهنی عمل می‌کند. بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، آمریکای جنوبی 40 درصد از تولید جهانی مس را تشکیل می‌دهد و همچنین این منطقه 35 درصد از لیتیوم جهان را نیز تامین می‌کند. بیشترین تولید فلزات غیرآهنی شیلی مربوط به مس، سرب، لیتیوم و بیشترین تولید پرو مربوط به بیسموث، کادمیوم و مس است.
5- خاورمیانه و آفریقا سهم 47/ 7درصدی را از تقاضای فلزات غیرآهنی در سال 2023 داشتند. رشد تقاضای فلزات غیرآهنی در خاورمیانه و آفریقا از طریق چندین عامل کلیدی مانند افزایش تقاضا برای آلومینیوم در بخش ساخت‌وساز و برای مس در صنعت برق و الکترونیک ایجاد می‌شود. امارات و کنگو بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فلزات غیرآهنی این منطقه هستند. تنها تولید فلزات غیرآهنی امارات مربوط به آلومینیوم و بیشترین تولید کنگو مربوط به کبالت، نیوبیوم و مس است.
