در گفت‌وگو با رئیس اتاق بازرگانی ایران و قزاقستان بررسی شد
سنگ‌بنای ارتباطات ایران و آسیای‌میانه از مسیر آستانه
لطفا به عنوان اولین سوال بفرمایید بازار سنگ کشور قزاقستان از چه ویژگی‌‌‌هایی برخوردار است؟
قبل از ورود به بازار سنگ قزاقستان لازم است ابتدا تصویرکلی از تجارت کشور قزاقستان و جایگاه ایران در این بازار داشته باشیم. قزاقستان با جمعیت حدود ۲۰ میلیون نفر، سهمی حدود ۰.۲۶درصدی از واردات جهانی در سال ۲۰۲۳ را به خود اختصاص داده است. سهم ایران از بازار این کشور در سال ۲۰۲۳، حدود ۰.۴درصد بوده است که با توجه به نزدیکی و روابط حسنه میان دو کشور، اصلا در حد و اندازه دو کشور نیست. بنابراین بررسی همه‌جانبه‌‌‌ای مبنی بر نیازهای واقعی کشور قزاقستان و رقبا به تفکیک بازارهای دارای پتانسیل صادراتی ایران ضروری است.
در سال ۲۰۲۳ واردات قزاقستان ۶۱ میلیارد دلار بود که طی ۵ سال گذشته به‌صورت متوسط سالانه ۱۳درصد رشد داشته است که به مراتب بیشتر از رشد واردات جهانی (۸ درصد) بوده است. طبق اعلام کشور قزاقستان در این سال ۲۱۸ میلیون دلار از ایران واردات داشته است. طبق همین گزارش صادرات ایران به قزاقستان نیزسالانه ۳۰درصد افزایش یافته است.
قزاقستان به جهت اینکه در فرآیند نوسازی و توسعه شهرسازی قرار گرفته است و آمارهایی که در ادامه خواهد آمد این روند را نشان می‌دهد، انتظار می‌رود در حوزه ساخت‌وساز تقاضای خوبی برای مصالح ساختمانی و به‌طور خاص سنگهای ساختمانی وجود داشته باشد.
چه محدودیت‌های بازرگانی بر سر راه دو کشور برای صادرات و واردات سنگ وجود دارد؟
در صادرات سنگ به کشور قزاقستان محدودیتی وجود ندارد. خوشبختانه موانع تعرفه‌ای واردات سنگ توسط قزاقستان برای ایران صفر است.
در سال ۲۰۲۳ طبق اعلام آمار مرکز تجارت بین‌الملل، حدود ۵.۵ میلیون دلار سنگ خام و کارنشده و سنگهای فرآوری شده به قزاقستان صادر کرده‌ایم. در بازار سنگهای کار شده حدود ۱۰درصد بازار و در زمینه سنگهای کار نشده و خام حدود ۲۵درصد بازار در اختیار ایران است.
این کشور چه مراوداتی در این زمینه با دیگر کشورها دارد؟
این کشور سنگ خام و کار نشده را از کشورهای ازبکستان، چین، روسیه، قرقیزستان و ایران وارد می‌کند. اما در زمینه سنگ کار شده و فرآوری شده چین شریک اول است و بعد از آن کشورهای ازبکستان، ترکیه و ایران قرار دارند.
قزاقستان در زمینه خدمات فنی نیز دارای مزیت است؟ توضیح بفرمایید.
به گزارش اداره ملی آمار، قزاقستان در سال ۲۰۲۳ بیش از ۶هزار میلیارد تنگه در صنعت ساخت‌وساز سرمایه‌گذاری داشته است که ۱۲.۶درصد بیشتر از مدت مشابه در سال ۲۰۲۲ است.
افزایش حجم کارهای ساختمانی با رشد ساخت‌وساز و تعمیر تاسیسات حدود ۲۵درصد و ساختمان‌های غیرمسکونی ۷درصد مرتبط است. ۸۷.۳درصد از کارهای ساختمانی توسط شرکت‌های خصوصی، ۱۲.۵درصد توسط شرکت‌های خارجی و ۰.۲درصد توسط شرکت‌های دولتی انجام شده است. بیشترین حجم کار مربوط به ساخت‌وساز ساختمان‌های غیرمسکونی (۱۹.۵درصد)، راه (۱۴.۸درصد) و ساختمان‌های مسکونی (۱۴.۲ درصد) بوده است. از ژانویه تا نوامبر ۲۰۲۳، مساحت کل ساختمان‌های جدید راه‌اندازی شده ۱۷۲۹۶۸۰۰ مترمربع بود. مساحت کل مسکن‌های راه‌اندازی شده با افزایش ۱۵.۶ درصدی به ۱۵۰۶۷۲۰۰ مترمربع رسید. از این تعداد ۹میلیون و ۱۰۷هزار و ۹۰۰ مترمربع بلوک آپارتمانی و ۵ میلیون و ۸۶۲هزار مترمربع آن خانه فردی است. این حجم از ساخت‌وسازها تقاضا برای سنگهای ساختمانی را در این کشور به تصویر می‌کشد. همان‌طوری که از آمار و اطلاعات بالا مشاهده می‌شود بخش عمده‌ای از کارهای ساختمانی و فنی توسط شرکت‌های داخلی قزاقستان انجام می‌شود که حکایت از توان داخلی این کشور دارد.
دولت جدید می‌تواند چه اقداماتی برای کمک به صنعت سنگ ایران و بازارهای هدف در کشور قزاقستان اجرا کند؟
چالش‌های صادرات کالاهای صادراتی در ایران عموما مشترک هستند و به مواردی نظیر محدودیت‌های تحریمی (عدم‌استفاده از حمل‌ونقل بین‌المللی، انتقال ارز، بیمه‌های بین‌المللی، فقدان قرارداد با طرف‌های خارجی و...)و FATF ، مشکلات حمل‌ونقل داخلی، سیاست ارزی نامناسب در کشور، حضور ضعیف در بازارهای صادراتی توسط شرکت‌ها، ناشناخته بودن بازارهای صادراتی برای شرکت‌ها و... است. در این خصوص چنانچه گشایش‌هایی در حوزه روابط خارجی اتفاق بیفتد بخشی از مشکلات حل و فصل می‌شود. یکی دیگر از مشکلات ما محدودیت لغو روادید ۱۴ روزه است. واقعیت این است که با این مدت نمی‌توان امور مرتبط با ثبت شرکت در قزاقستان را پیش برد؛ بنابراین انتظار می‌رود در دولت جدید در خصوص افزایش لغو روادید به یک ماه گام موثری در تسهیل تجارت و سرمایه‌گذاری برداشت.
آیا از سوی کشور قزاقستان نیز عزمی برای گسترش تعاملات با ایران وجود دارد؟
یکی از کشورهایی که در دوران تحریم کمترین محدودیت تحریمی را بر ایران اعمال کرد این کشور بود.
در سال‌های گذشته مراودات فعالان صنعت سنگ دو کشور چگونه بوده با اعلام آمار بفرمایید؟
در حوزه سنگهای نمای ساختمانی، دو نوع سنگ خام و کار شده وجود دارد. نوع اول برای فرآوری توسط کشورها وارد می‌شود و نوع دوم برای مصارف نهایی مورد بهره‌‌‌برداری قرار می‌گیرد.
در این میان قزاقستان در سال ۲۰۲۳ در خصوص واردات سنگ فرآوری نشده در حال حاضر تقاضای ۱.۵ میلیون دلاری دارد در حالی که در یک دهه گذشته واردات این نوع سنگ‌ها به ۴.۵ میلیون دلار هم می‌رسید.
سنگهای کارشده و فرآوری‌شده تقریبا ۵۰ میلیون دلار تقاضای واردات دارد که در دو سال قبل این تقاضا به ۶۰ میلیون دلار رسیده بود.
تحلیل و پیش‌بینی شما در صنعت سنگ ایران با کشور قزاقستان تا پایان سال چیست؟
در حال حاضر وضعیت کشورهای منطقه به‌ویژه جنگ روسیه و اوکراین، حضور روسیه در بازار قزاقستان را محدود کرده است و از سوی دیگر تقاضای سایر کشورها را که تاکنون روسیه تامین می‌کرد به سمت قزاقستان سوق داده است. از این جهت انتظار می‌رود همچنان تقاضا برای سنگهای ساختمانی بالا باشد. این فرصت خوبی برای صادرکنندگان ایرانی در جهت افزایش صادرات به این کشور فراهم می‌کند. بنابراین چشم‌انداز مثبتی برای توسعه صادرات به‌ویژه در خصوص سنگ وجود دارد.
