ضرورت بهره‌مندی از نوآوری و فناوری در مدیریت شهری
این‌ها بخشی از صحبت‌های مرتضی قربانی مقدم، وکیل دادگستری، است که باور دارد مدیریت شهری و ارائۀ خدمت به مردم باید مسیرش را دگرگون کند. این وکیل اظهار کرد: می‌خواهم درخصوص ضرورت ارتباط شهرداری‌ها با شرکت‌های دانش‌بنیان سخن بگویم. اما قبل از آن و برای اینکه دایرۀ گستردۀ فعالیت شهرداری‌ها تبیین شود، بهتر است از حقوق شهروندان در برابر شهرداری‌ها صحبت کنم.
او با اشاره به این نکته که دامنۀ فعالیت شهرداری‌ها را از حقوق شهروندان در برابر آن‌ها می‌توان روشن کرد، گفت: ما یک معنای سنتی از حقوق شهروندی داریم که تداعی کنندۀ نوشته‌هایی است که در ادارات و دستگاه‌های مختلف از جمله شهرداری‌ها نصب است و تکریم ارباب‌رجوع اصلی‌ترین مسئلۀ مطرح در آن محسوب می‌شود. درواقع، حقوق شهروندی را در احترام به شهروندان خلاصه و محدود می‌کنند. این وکیل که در حوزۀ شرکت‌های دانش‌بنیان نیز فعال است، ادامه داد: در اینجا تلاش می‌کنیم تا از تعریف سنتی شهروندی به‌خصوص حقوق آن در مقابل شهرداری‌ها فاصله بگیریم. چراکه وقتی از حقوق شهروندان در برابر شهرداری سخن می‌گوییم، مسلم است که حق مردم صرفاً به رفت‌وآمد آن‌ها به سازمان شهرداری و در ساعات کاری یک اداره محدود نمی‌شود. او با تأکید بر اینکه هر شهروندی از ابتدای روز تا پایان شب، تمام ساعات زیستش به‌نوعی با سازمان شهرداری پیوند دارد، بیان کرد: به محض اینکه یک فرد از خانه بیرون می‌آید و به کوچه قدم می‌گذارد، به محل مدیریت و استقرار شهرداری وارد شده است! این مسئله است که حقوق شهروندان را در برابر شهرداری‌ها از دیگر دستگاه‌ها متفاوت می‌کند. شروع و خاتمۀ روز هر شهروندی و فاصلۀ این دو بازه برای آن فرد با شهرداری پیوند دارد.
قربانی مقدم که پژوهشگر امور حقوقی شرکت‌های دانش‌بنیان است، یادآور شد: زیست هر شهروندی در دایره‌ای بسیار گسترده و در امور متنوعی با شهرداری‌ها ارتباط دارد. زندگی ما با سازمان شهرداری طوری درهم‌تنیده است که احتمال دارد اصلاً متوجه پیوند ابعاد مختلفش با این سازمان نشویم یا کمتر به آن پی ببریم.
سازمانی پرمصرف که در تأمین منابع چالش دارد
این مشاور حقوقی با اشاره به این نکته که وقتی به گستردگی فعالیت سازمان شهرداری پی ببریم، متوجه خواهیم شد که تا چه حد پرخرج است، ادامه داد: شهرداری یک سازمان فربه با قوانین فربه است که نظام اجرایی بسیار سنگین و تودرتویی دارد. این مسئله چالاکی و چابکی را از شهرداری می‌گیرد. بنابراین، چنین سازمانی نمی‌تواند نوآوری و فناوری خاص و ویژه‌ای از خود بروز دهد.
او برخورداری از نوآوری و فناوری را در مدیریت شهری یکی از کاستی‌های شهرداری برشمرد و گفت: شهرداری با توجه به مسائل مذکور و با عنایت به این مسئله که بسیار پرمصرف است، ضرورت دارد که در مدیریت خود دگرگونی اساسی ایجاد کند.
قربانی مقدم با تأکید بر اینکه بودجه ویژه و رضایت‌بخشی از سوی دولت به شهرداری تزریق نمی‌شود، گفت: شهرداری تلاش می‌کند که این نیازهای گسترده خود را از طریق مردم تأمین کند. درواقع، منابع حیاتی خود را از مسیر مردم به دست می‌آورد تا به خود آنان خدمت کند.
این وکیل دادگستری یادآور شد که مسئلۀ دریافت و تأمین منابع از خود مردم برای خدمت به همین گروه با چالش‌هایی همراه است و توضیح داد: این موضوع پیامدهای مختلفی دارد. یکی از آن‌ها این است که افراد گمان می‌کنند آن‌قدر که در خدمت شهرداری هستند، خدمات دریافت نمی‌کنند. ممکن است مردم به جایی برسند که احساس کنند بی‌عدالتی حاکم است. این فعال شرکت‌های دانش‌بنیان در ادامه چنین شرح داد: بنا بر آنچه گذشت، شهرداری باید هزینۀ مصارف خود را از راهی دیگر تأمین کند که در حال حاضر بهترینش رفتن به سمت نوآوری و فناوری در مدیریت شهری است. در ادبیات دانش‌بنیان‌ها وقتی از نوآوری و فناوری بحث می‌شود، ممکن است ذهن‌ها به سمت تحول در تولید کالا برود. یعنی از این مسیر کالای جدیدتر و بهتر و بیشتری تولید کنیم.
ارائۀ خدمت با سرمایه‌گذاری خطرپذیر
قربانی مقدم با تأمل در این نکته که دانش‌بنیان‌ها یا به عبارتی نوآوری و فناوری می‌تواند در عرصۀ خدمات هم به کار بیابد، تصریح کرد: شهرداری بسیار گسترده است و توان راه‌اندازی اکوسیستمی را دارد که خود او مصرف‌کنندۀ آن اکوسیستم باشد، نه اینکه نقش اداره‌کردن آن را به عهده بگیرد.
او با یادآورشدن این نکته که شهرداری به بازتعریف اکوسیستم در ارائۀ خدمات شهری نیازمند است، گفت: بنابراین، وقتی طرح‌های فناورانه و نوآورانه در حوزۀ مدیریت خدمات وارد می‌شود، شهرداری‌ها باید پیشگام باشند و بهترین آن‌ها را جذب کنند. با توجه به زنجیرۀ ارزش گسترده‌ای که شهرداری دارد، در هر موضوع و مقوله‌ای از مصرف آسفالت و کاغذ و بنر تا حمل‌ونقل و بنزین و گازوئیل می‌تواند سرمایه‌گذاری کند.
این وکیل دادگستری با اشاره به این نکته که به‌نظرم شهرداری موظف است به سمت سرمایه‌گذاری خطرپذیر یا طرح‌های نوآورانه و فناورانه در مدیریت خود برود، اظهار کرد: بنابراین، شهرداری باید از طرح‌های پژوهشی حمایت کند. شهرداری باید به هر مقوله‌ای که در دایرۀ ادبیات مدیریت شهری قرار می‌گیرد، گرنت(کمک‌هزینه، پژوهانه یا وام بلاعوض) بدهد. در این مسیر یا به استقبال طرح‌های ارائه‌شده از سوی شرکت‌ها برود یا خود او در یک نیاز خاص طرح مسئله کند و بگوید چه کسانی در موضوع مدنظرِ شهرداری نوآوری و فناوری دارند.
قربانی مقدم حرکت شهرداری را به سمت شرکت‌های خلاق و دانش‌بنیان را ضرورت دانست و خاطرنشان کرد: اگر این پیوند و رابطۀ میان دانش‌بنیان‌ها و شهرداری محقق شود، پیامدهای مثبت فراوانی دارد. ایجاد شغل یکی از مهمترین آن‌هاست. او در تبیین پیامدها و نتایج پیوند شهرداری با دانش‌بنیان‌ها افزود: منابع شهرداری به منابعی پایدار و گسترده و متنوع تبدیل می‌شود. مصارف آن در مدیریت نیز هدفمند و برنامه‌ریزی‌شده خواهد شد. از اتلاف سرمایه‌ها جلوگیری می‌شود. در این ادبیات دانش‌بنیان انسان‌ها اعتبار پیدا می‌کنند، دیگر کالا و شرکت در اولویت قرار ندارند.
این حقوقدان با تأکید بر اینکه شهرداری باید به سمتی برود که به تک‌تک افراد جامعه اعتبار بدهد، ادامه داد: بنابراین، نباید شهرداری نگاهش به مردم به‌گونه‌ای باشد که شهروندان را تأمین‌کنندۀ منابع بداند. شهرداری فقط باید به فکر خدمت به مردم باشد و به سمتی برود که منابع خود را در مسیری متفاوت از شهروندان یعنی از طریق دانش‌بنیان‌ها و حوزه‌های فناوری و نوآوری تأمین کند.
