امیررضا سلیمانی نسب درگفتگو با دنیای اقتصاد تشریح کرد
عوامل موثر بر تولید آلومینیوم اولیه
اما اصلی‌ترین مزیت برای تولید آلومینیوم در جهان چیست؟ در پایان سال ۲۰۲۲ تولید آلومینیوم اولیه جهان به نسبت مدت مشابه سال قبل افزایش ۸/ ۱ درصد را تجربه کرده است. افزایش تولید آلومینیوم چین به دلیل کاهش محدودیت‌‌‌های عرضه انرژی و در مقابل کاهش چشمگیر تولید آلومینیوم منطقه اروپا به دلیل افزایش محدودیت‌‌‌های تامین انرژی، نشان دهنده اثر قابل توجه انرژی در هزینه تمام شده تولید آلومینیوم اولیه است. بررسی‌‌‌ها نشان می‌‌‌دهد بین ۲۴ الی ۳۰ درصد از هزینه تمام شده شمش آلومینیوم به انرژی و به خصوص انرژی الکتریکی اختصاص دارد. در واقع یکی از مزیت‌‌‌های نسبی و کلیدی تولید آلومینیوم اولیه در جهان دسترسی به انرژی ارزان خواهد بود. وجود همین مزیت منجر به آن شده که در دهه اخیر ظرفیت‌سازی قابل توجهی در تولید آلومینیوم و در کشورهای حاشیه خلیج فارس انجام شود. همچنین افزایش تولید آلومینیوم ثانویه در جهان (به خصوص در چین و آمریکا) رویکرد دیگری برای مقابله با چالش‌‌‌های تامین انرژی در سالیان اخیر بوده است؛ چرا که میزان مصرف انرژی در تولید آلومینیوم ثانویه ۹۰ درصد کمتر از آلومینیوم اولیه است. پیش‌‌‌بینی میشود تولید جهانی آلومینیوم ثانویه تا سال ۲۰۳۰ با نرخ متوسط ۴/ ۵ درصدی رشد کند در حالی‌که نرخ رشد تولید آلومینیوم اولیه در همین مدت ۴/ ۱ درصد خواهد بود. امیررضا سلیمانی نسب مدیر پروژه طرح جامع آلومینیوم کشور در همین راستا گفتگویی با دنیای اقتصاد کرد.
چه عاملی ضرورت توسعه صنعت آلومینیوم در کشور است؟
علاوه بر چالش انرژی، تامین مواد اولیه نیز از دیگر پارامترهای اصلی برای تولیدکنندگان آلومینیوم اولیه محسوب می‌‌‌گردد. آلومینا به عنوان ماده اولیه اصلی اسملترهای آلومینیوم اولیه در سال ۲۰۲۲ در حدود ۳۰ درصد از هزینه تمام شده را شامل شده است. در دوره‌‌‌های بلند مدت همواره قیمت فروش آلومینا معادل نرخ ثابتی از شمش آلومینیوم بوده و به تبع آن هزینه تمام‌شده تامین این ماده برای اسملترها ثابت بوده است. اما در سالیان اخیر با توجه به نوسانات عرضه و تقاضای جهانی قیمت گذاری آلومینا کمتر از گذشته از شاخص قیمت آلومینیوم تبعیت کرده و لذا تغییرات قیمت این محصول به شرایط بازار جهانی واکنش بیشتری نشان می‌‌‌دهد. تحولات سالیان آتی نشان از تقاضای بیشتر برای آلومینا در بازارهای جهانی دارد و این موضوع به معنای فشار بیشتر بر قیمت این محصول است. به عبارت بهتر در سالیان آتی قیمت آلومینا فشار هزینه بالاتری بر اسملترهای آلومینیوم جهانی وارد خواهد کرد.
به جز عوامل اشاره شده چه عوامل دیگری بر توسعه صنعت آلومینیوم تاثیرگذار هستند؟
علاوه بر انرژی، مواد اولیه و تقاضای موثر عوامل متعدد دیگری بر تولید آلومینیوم تاثیرگذار است. برخی دیگر از این عوامل شامل دسترسی به آندهای کربنی، تغییرات قوانین سختگیرانه زیست محیطی کشورها، تنش های سیاسی، اعمال محدودیت های تجاری و غیره می شود. آنچه مشخص است به جز افزایش تقاضای جهانی بسیاری دیگر از عوامل موثر بر تولید آلومینیوم اولیه با چالش های جدی مواجه بوده و یا در آینده نزدیک همراه خواهد بود. به همین دلایل بسیاری از پیش بینی های صورت گرفته بر قیمت شمش آلومینیوم برای سال های آتی همواره از میانگین بلند مدت آن بیشتر بوده است. در این گذر افزایش تولید آلومینیوم ثانویه و یا در نهایت سایر مواد جایگزین با توجه به قیمت تمام شده کمتر ساختار تولیدی اسملترهای آلومینیوم را تهدید خواهند کرد.
آقای سلیمانی نسب مهم‌ترین عامل تغییرات بازار جهانی آلومینیوم چیست؟
در بخش مصرف آلومینیوم همانطور که چین بزرگترین تولیدکننده آلومینیوم جهان است، بزرگترین مصرف‌‌‌کننده نیز به شمار می‌‌‌رود. در سال ۲۰۲۲ چین بیش از ۴۸ درصد از مصرف جهانی آلومینیوم را در اختیار داشته و بعد از آن آسیا، اروپا و آمریکای شمالی به ترتیب با سهم ۱۸، ۱۵ و ۱۴ درصد از کل مصرف جهانی قرار دارند. تقاضای محصولات آلومینیومی در سال ۲۰۲۲ در حدود ۹۶ میلیون تن گزارش شده است. بخش حمل و نقل و تولیدات وسایل نقلیه یکی از پیشران‌‌‌های اصلی مصرف آلومینیوم در جهان به شمار می‌‌‌رود. در سال ۲۰۲۲ نزدیک به ۲۴ درصد از تقاضای آلومینیوم به تولید وسایل حمل و نقل (و به خصوص خودرو) اختصاص داشته و بخش‌‌‌های ساخت و ساز و بسته‌بندی با سهم ۲۲ و ۹ درصدی از کل تقاضای جهانی آلومینیوم در رتبه‌‌‌های بعدی قرار دارند. در دهه آتی افزایش ۳۰ درصدی در تقاضای آلومینیوم پیش‌‌‌بینی شده و بخش‌‌‌های تولیدات تجهیزات الکتریکی، ساخت و ساز و حمل و نقل از پیشران‌‌‌های اصلی تقاضای آلومینیوم در جهان به شمار می‌‌‌روند. تنها در بخش تولید وسائل حمل و نقل افزایش ۴۱ درصد مصرف آلومینیوم تا سال ۲۰۳۰ پیش‌‌‌بینی شده که تحلیل تحولات مگاترندها نشان از ادامه‌‌دار بودن افزایش تقاضای این بخش تا سال ۲۰۴۰ دارد.
پاشنه آشیل صنعت آلومینیوم کشور کجاست؟
همه آمارها حاکی از این است که مصرف جهانی در حال افزایش است اما در کشور ما خلاف این روند در حال رخ دادن است. نکته اینجاست که ضعف شدیدی در صنایع پایین‌دست آلومینیوم کشور وجود دارد و شرکت‌هایی که محصول نهایی را تولید می‌کنند ضعیف شده‌اند. طی سال‌های گذشته قیمت شمش آلومینیوم به شدت افزایش پیدا کرده است.
به همین علت شرکت‌های تولیدکننده‌ی پایین‌دست زنجیره با مشکلات تامین مالی مواجه هستند و نمی‌توانند به راحتی شمش خود را تامین کنند. مشکل دوم شرکت‌های پایین‌دست طلب مالی سنگین این شرکت‌ها از شرکت‌های دولتی و نیمه دولتی مانند خودروسازها است. این شرکت‌ها مصرف‌کننده‌های عمده آلومینیوم کشور هستند و به صورت مستمر و پایدار باید آلومینیوم خریداری کنند اما نمی‌توانند به درستی هزینه‌ی آلومینیوم خریداری شده را پرداخت کنند. این مساله تولیدکنندگان محصولات نهایی را با مشکل مالی جدی مواجه کرده است. نکته سوم کالاهای جانشین هستند. معمولا با بالارفتن شدید قیمت یک محصول، کالایی که کارایی نزدیک به آن محصول و همچنین قیمت پایین‌تری دارد جایگزین آن میشود. مصرف آلومینیوم در صنعت ساختمان برای تولید در و پنجره بسیار بالاست. اما در سال‌های گذشته با افزایش قیمت پنجره‌های آلومینیومی، شاهد جایگزین شدن پنجره‌های upvc با آن‌ها بودیم. بنابراین بخشی از بازار آلومینیوم در صنعت ساختمان از دست رفت.
