چشم انداز منطقه گل‌گهر و تامین زیر ساخت‌ها
مأموریت
«نقش‌آفرینی فعال در آینده صنعت کشور با تأمین سنگ‌آهن و فولاد موردنیاز برای توسعه پایدار»
جمله بالا حاکی از آن است که ما بر این‌باوریم که توسعه اقتصادی پایدار کشور منوط به تأمین و مصرف کالای استراتژیکی چون فولاد است و شرکت گل‌گهر می‌تواند و باید در این مسیر بازیگری فعال و اثرگذار باشد.
موضوع‌های استراتژیک گل‌گهر به‌شرح زیر تعیین شده‌اند.
تامین سنگ‌آهن
کاهش قیمت تمام‌شده محصول
تامین مالی طرح‌های توسعه‌ای
تامین زیرساخت‌های موردنیاز (آب، برق، گاز و حمل‌ونقل)
توسعه توان و ظرفیت اجرای پروژه‌ها
فهرست موضوع‌های استراتژی پنج‌گانه شرکت گل‌گهر حاکی از آن است که با‌توجه به عمر باقیمانده از معدن شماره یک، نخستین موضوع استراتژیک شرکت برای تحقق چشم‌انداز خود، «تأمین سنگ» از آنومالی‌های گل‌گهر یا معادن منطقه است. باید به‌خاطر داشت که نظر به‌وجود پاره‌ای از مشکل‌های حقوقی موجود بر سر‌راه تملک آنومالی‌های دیگر گل‌گهر، شاید تأمین سنگ خام در طولانی‌مدت با قیمت تمام‌شده فعلی -برداشت سنگ خام از آنومالی شماره یک- ممکن نباشد. با‌توجه به این واقعیت، دومین موضوع استراتژیک شرکت بر «کاهش قیمت تمام‌شده» تمرکز دارد. از سوی دیگر اجرای پروژه‌های توسعه‌ای شرکت، نیاز به منابع مالی ارزان و به‌موقع دارد. با‌توجه به این مهم سومین موضوع استراتژی، «تأمین مالی طرح‌های توسعه‌ای» انتخاب شده است. علاوه بر منابع مالی، تولید محصول از ظرفیت‌های ایجاد‌شده در آینده، منوط به تأمین زیرساخت‌های حیاتی آب، برق، گاز و... است. با توجه به این مهم، چهارمین موضوع استراتژی شرکت، «تأمین زیرساخت‌های موردنیاز» انتخاب شده است. با فرض تأمین منابع مالی برای افزایش ظرفیت موجود و توسعه زیرساخت‌های موردنیاز منطقه، باید توجه نمود که شرکت گل‌گهر تا به‌امروز شرکتی «تولیدمحور» بوده و مدیریت کارآمد پروژه‌های توسعه‌ای تعریف‌شده در منطقه، نیاز به افزایش مهارت‌های مدیریت پروژه و داشتن رویکرد «پروژه‌محوری» دارد. پنجمین و آخرین موضوع استراتژی شرکت در پی «توسعه توان و ظرفیت اجرای پروژه‌ها» است.
جمع‌بندی جهت‌گیری‌های استراتژیک
تداوم رشد گل‌گهر در آینده، علاوه بر توجه به توسعه ظرفیت‌های منطقه، مستلزم داشتن رویکردی فعال و ورود به حوزه‌های جدید است. مهمترین سیاست‌های استراتژیک شرکت گل‌گهر در انجام این مهم، از قرار ذیل است:
• توجه به پتانسیل‌های بالقوه شرکت‌های کوچک و متوسط منطقه جنوب‌شرق و به‌ویژه استان کرمان در حوزه‌های پایین‌دستی با هدف توسعه خوشه صنعتی فولاد
• تلاش برای خروج از تک‌محصولی و سرمایه‌گذاری در معادن غیر‌آهنی با هدف کاهش ریسک عملیات شرکت در آینده
• سرمایه‌گذاری در معادن و صنایع معدنی خارج از کشور با هدف ایجاد ارزش‌افزوده بیشتر و کاهش ریسک تامین سنگ خام
استراتژی‌های توسعه کسب و کار گل‌گهر
چشم‌انداز منطقه گل‌گهر و تامین زیرساخت‌های موردنیاز آن، چنان گسترده و متنوع است که اداره تمام مجموعه در قالب یک شرکت امری دشوار خواهد بود. تنوع کسب و کارها و گستردگی فعالیت‌ها باعث می‌شود که بسیاری از شرکت‌ها در سازمان‌دهی کسب و کارهای خود به شرکتی هلدینگ تبدیل شوند که چند شرکت در زیرمجموعه آنها فعالیت می‌کنند و با ایجاد هم‌افزایی بین آنها، شرکت مادر به اهداف کلان خود دست می‌یابد. تصمیم‌گیری در خصوص کسب و کارهایی که شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر باید به آنها ورود کند، با معیار حفظ یکپارچگی توسعه و کمک به تحقق چشم‌انداز منطقه گل‌گهر صورت گرفته است. تشکیل شرکت‌های جدید تحت مدیریت یک شرکت هلدینگ دلایل متعددی دارد. توسعه زنجیره تامین از تشکیل شرکت‌های جدی برای تکمیل زنجیره ارزش یا تشکیل شرکت‌های تامین‌کننده مواد اولیه و یا شرکت‌هایی که تکمیل کننده خدمات هستند از جمله دلایل تشکیل شرکت‌ها توسط یک شرکت هلدینگ هستند. با توجه به موارد ذکر شده، می‌توان استراتژی‌های توسعه کسب و کارها در شرکت گل‌گهر را به صورت شکل ۱ خلاصه کرد. همانطور که در شکل ۱ دیده می‌شود، استراتژی‌های توسعه کسب و کارهای گل‌گهر در ۵ دسته زیر قابل بررسی هستند.
۱- یکپارچگی رو به عقب
هدف این استراتژی، تامین مواد اولیه و خدمات موردنیاز کسب و کار اصلی شرکت است. برای مثال، تامین انرژی و آب و یا ارائه خدمات، تامین تجهیزات از جمله مواردی است که در شرکت‌های سنگ‌آهن در اولویت قرار دارد و برخی شرکت‌های سنگ‌آهن برای تامین آنها کسب و کارهای مستقلی تاسیس می‌کنند.
وقتی از چشم‌انداز تولید ۲۴ میلیون تن کنسانتره، ۲۱ میلیون تن گندله، ۵ میلیون تن فولاد سخن می‌گوییم، اولین پرسشی که مطرح می‌شود نحوه تامین آب موردنیاز تحقق این چشم‌انداز است.
علاوه بر گل‌گهر، شرکت‌های دیگری نیز در منطقه سیرجان فعالیت می‌کنند که به آب، برق و گاز نیاز دارند. تامین آب این صنایع در منطقه سیرجان، بزرگ‌ترین مساله‌ای است که باید به آن پرداخته شود. تامین آب از چاه‌های منطقه و سیار منابع آب کافی و موردنیاز این صنایع را تامین نمی‌کند و مهمتر اینکه، منابع فعلی مورداشاره پایدار نبوده از این رو، پروژه انتقال آب از خلیج‌فارس به منطقه سیرجان تعریف شده است. مدیریت چنین پروژه عظیمی و همچنین مدیریت سایر منابع آن نیازمند تمرکز مدیریتی است تا بتواند تامین منابع آن را به عهده بگیرد. در ادامه مهمترین دلایلی که تشکیل شرکتی مستقل برای تامین آب موردنیاز منطقه را ضروری می‌کند، ارائه شده است.
* حجم بالای سرمایه‌گذاری و نقدینگی موردنیاز برای انتقال آب و ضرورت مدیریت آن در یک کسب و کار مستقل (حتی در زمان اجرای پروژه و پیش از بهره‌برداری)
* ضرورت توجه ویژه به نگهداری بیش از ۳۰۰ کیلومتر خط انتقال با بیش از ۷ ایستگاه پمپاژ و چند خط انتقال
* کاهش رقابت میان شرکت‌های منطقه (درون و بیرون از مجموعه گل‌گهر) برای تامین آب از منابع محلی
* تامین آب گل‌گهر و سایر شرکت‌های منطقه در قالب یک شرکت با هدف کاهش هزینه‌های تامین آب
شرکت گل‌گهر در حال حاضر خط اختصاصی گاز دارد و برای تامین گاز در آینده نیز باید خط انتقال تقویتی از خط ۷ سراسری به محور تامین گاز استان متصل شود.
از سوی دیگر، تامین برق موردنیاز کارخانه‌های کنسانتره، گندله، فولاد و نورد به بیش از ۱۳۷۹ مگاوات برق نیاز دارد.تامین برق موردنیاز از سه راه میسر است. اول، خرید نیروگاه در فرآیند خصوصی‌سازی و دوم احداث نیروگاه جدید و سوم احداث نیروگاه‌های کوچک، در حال حاضر هر سه سیاست مدنظر گرفته شده است.
احداث نیروگاه ۵۰۰ مگاواتی و تکمیل آن تا ۱۰۰۰ مگاوات و نیروگاه‌های مقیاس کوچک به میزان ۸۰ مگاوات در دستور کار قرار دارد. علاوه بر این، احداث نیروگاه در محل مصرف از طریق کاهش تلفات و عدم نیاز به سرمایه‌گذاری احتمالی جدید برای احداث خطوط انتقال – هزینه‌های انتقال را کاهش می‌دهد. در ضمن می‌توان از حرارت آن نیز در فرآیند تولید استفاده کرد و مصرف گاز را برای تولید حرارت کاهش داد.
دغدغه توسعه نیروگاه و زیرساخت‌های انتقال به شرکتی منتقل می‌شود که اصلی‌‌ترین فعالیت آن در همین حوزه است. به این ترتیب، احتمال تامین به موقع و با هزینه کمتر بسیار بیشتر خواهد بود.
۲- توسعه زنجیره ارزش
بسیاری از شرکت‌ها به دنبال تکمیل زنجیره ارزش خود هستند و می‌خواهند بیشترین ارزش افزوده را در زنجیره ارزش کسب و کار خود کسب کنند. توسعه زنجیره ارزش در گل‌گهر از سه طریق در حال انجام است.
۲-۱ توسعه در منطقه گل‌گهر
توسعه داخل منطقه مبتنی بر منابع موجود است و این توسعه براساس ذخایر معادن شناسایی شده در منطقه گل‌گهر و نیز معادن اطراف منطقه به فاصله ۲۰۰ کیلومتری طراحی گردیده است. توسعه خطوط تولید کنسانتره و گندله‌سازی گل‌گهر و سنگ آهن گهرزمین بخش‌هایی از این توسعه هستند. از دیگر بخش‌های توسعه در منطقه گل‌گهر می‌توان به تکمیل زنجیره ارزش و ورود به حوزه فولادسازی اشاره کرد. یکی از اجزای چشم‌انداز گل‌گهر تولید ۵ میلیون تن فولاد است. تولید این حجم از فولاد به دلایل زیر نیازمند ایجاد جهت‌گیری مجزا و مستقل است. ماهیت کسب و کار معدن‌کاری و فولادسازی از نظر نوع تجهیزات، تخصص‌های موردنیاز و سایر عوامل متفاوت است.
این امر به این معناست که دغدغه مدیران ارشد فولادسازی و معدن‌کاری متفاوت است و قرار گرفتن این دو در کنار هم باعث تفرق توجه مدیریت ارشد خواهد شد.
بازار سنگ‌آهن انحصاری و مشتریان آن محدود است، اما در مقابل بازار فولاد، رقابتی است و مشتریان متعددی دارد از این رو فضای کسب و کار و بازار این دو کاملا با یکدیگر متفاوت هستند. تشکیل شرکت مستقل، امکان جذب سرمایه موردنیاز برای توسعه از سایر سرمایه‌گذاران و همچنین جذب منابع مالی از بانک‌ها را تسهیل می‌کند. با توجه به اینکه در حال حاضر فولادسازهای کوچک رو به افول هستند، بهتر است از تشکیل چند شرکت مجزای فولادسازی خودداری شود و تنها یک شرکت در مجموعه گل‌گهر ایجاد شود. این امر از رقابت احتمالی این شرکت‌ها برای فروش محصول و تامین منابع مالی جلوگیی کرده و اقتصاد مقیاس را نیز لحاظ خواهد کرد.
۲-۲- توسعه در خارج از منطقه گل‌گهر
از آنجا که گل‌گهر توسعه خود را محدود به منابع منطقه نمی‌داند و تفکر استراتژیک مدیران ارشد این شرکت، شناسایی سایر پتانسیل‌های کشور است. لذا تمرکز ویژه‌ای بر توسعه ظرفیت‌های خلق ارزش افزوده در سایر مناطق ایران گذاشته است. از آنجا که یکی از چالش‌های صنعت ما، کمبود سنگ‌آهن است بنابراین برنامه ویژه‌ای برای اکتشافات معدنی در سایر نقاط ایران به ویژه منطقه ایران مرکزی در حال انجام است.
از دیگر اقدامات گل‌گهر در توسعه زنجیره ارزش می‌توان به تاسیس کنسرسیوم مشترک با شرکت‌های فولاد مبارکه و چادرملو به منظور احداث خطوط گندله و فولاد در سواحل مکران در دریای عمان اشاره کرد که محصولات تولیدی بایستی به بازارهای صادراتی ارائه شود. یکی از مزیت‌های این طرح قرار گرفتن در کریدور تجارت ایران و هند است که با توجه به اینکه پیش‌بینی‌ها از افزایش مصرف فولاد در آینده هند حکایت دارند، این طرح می‌تواند از اهمیت بالایی برخوردار باشد.
۳-۲- توسعه در خارج از کشور
از آنجا که یکی از برنامه‌های توسعه گل‌گهر در سواحل مکران در چابهار است و با توجه به نیاز صنایع برنامه‌ریزی شده در این منطقه، طرح تملک معدن سنگ‌آهن و تولید کنسانتره در کشور استرالیا در حال مطالعه و بررسی است، که در صورت تصویب نهایی کنسرسیوم مشترک گل‌گهر، مبارکه و چادرملو در تحقق آن نقش موثری بر عهده خواهند داشت.
۳- یکپارچگی روبه جلو
هدف این استراتژی تکمیل خدمات به مشتریان است. اطمینان از ارائه خدمات نهایی مناسب به مشتری، همراهی با مشتری تا پایان دوره عمر محصول و یا ارائه ارزش بیشتر به مشتری با خدمات تکمیلی، همگی با توسعه کسب و کارهایی میسر است که در ادامه زنجیره ارزش قرار دارند و یکپارچگی خدمات قابل ارائه به مشتری پس از زنجیره ارزش را تضمین می‌کنند.
از آنجا که حمل محصولات یکی از چالش‌های منطقه گل‌گهر است، لذا از جهت‌گیری‌های شرکت گل‌گهر در تحقق این استراتژی را می‌توان ورود به حوزه حمل اشاره کرد. حمل محصول‌های تولیدی یکی از مهمترین مسائل شرکت است. داشتن زیرساخت‌های حمل به ویژه حمل ریلی و دریایی، مهمترین مزیت برای صادرات یا واردات محصول‌های تولیدی منطقه است. محدودیت ظرفیت حمل در اسکله‌های شهید رجایی و بارکو، در اختیار داشتن این زیرساختها را در آینده‌ای نزدیک به یک مزیت رقابتی مهم تبدیل می‌کند.
زیرساخت‌های حمل، مورد استفاده تمام صنایع منطقه است و تنها یک شرکت نمی‌تواند به توسعه آنها اقدام کند. تشکیل یک شرکت حمل که به سایر شرکت‌های منطقه خدمات برساند، سرمایه‌گذاری برای توسعه زیرساختها را در پی دارد. انتظار دیگر شرکت‌ه برای اقدام زیرساخت‌های حمل توسط دیگران نه منفعتی برایشان دارد، بلکه در نهایت باعث عدم توسعه زیرساخت‌های حمل خواهد شد.
از دیگر جهت‌گیری‌های این استراتژی می‌توان از بازرگانی و سرمایه‌گذاری در صنایع بالادستی و باارزش افزوده نام برد. از خدمات این حوزه می‌توان به مورد ذیل اشاره کرد:
* فروش مستقیم محصول صادراتی به مصرف‌کننده نهایی به جای فروش به واسطه‌ها
* خرید سنگ‌آهن و محصولات معدنی، معادن کوچک و صادرات آنها
* تامین مواد اولیه شرکت‌های منطقه گل‌گهر
* سرمایه‌گذاری در صنایع تکمیلی و ایجاد ارزش افزوده بالاتر
* سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌های سود ده
* ایجاد و یا خرید یک اسکله برای حمل محصولات معدنی
۴- یکپارچه‌سازی فرآیندهای بهره‌برداری، پشتیبانی تولید و خدمات
کسب و کارهای شرکت به خدمات پشتیبانی متنوعی نیاز دارند. برخی مواقع ضروری است که شرکت به واسطه بزرگ‌بودن، انسجام‌بخشی به خدمات و یا کاهش هزینه‌هایش، شرکتی را برای ارائه این خدمات تاسیس کند. در بیشتر مواقع این کسب و کارها برای اطمینان از خدمات به موقع و کیفیت مناسب با ریسک کم تشکیل می‌شوند.
۵- توسعه مسوولیت‌های اجتماعی
شرکت گل‌گهر در منطقه‌ای واقع است که از نظر امکانات رفاهی و اجتماعی محدودیت‌های جدی دارد. ظرفیت‌های شهر سیرجان توان پاسخگویی به نیازهای رو به رشد حاصل از توسعه منطقه را ندارد و این امر شرکت گل‌گهر و سایر شرکت‌های منطقه را ملزم می‌کند که در توسعه منطقه نقشی ایفا کنند.
از سوی دیگر، توسعه کسب و کاری با وسعت گل‌گهر در منطقه، انتظار مردم را به مسوولیت‌های اجتماعی گل‌گهر بسیار افزایش می‌دهد.
چشم‌انداز ۲۰۳۰ منطقه معدنی و صنعتی گل‌گهر
گل‌گهر به عنون یکی از ۳۰ بنگاه بزرگ اقتصادی کشور در نظر دارد، پس از یک دهه حرکت همسو با چشم‌انداز تعیین شده برای سال ۲۰۲۰ ارکان جهت‌ساز و استراتژی و شبکه هم‌افزایی و حاکمیتی خود را برای یک دهه آتی تا سال ۲۰۳۰ مورد مطاله جدی قرار دهد. ابعاد فعالیت‌های گل‌گهر در دو سطح منطقه و شرکت قابل بررسی است، انتظار می‌رود با بررسی مگاترندها در تکانه‌های استراتژیک پیش رو و در تعامل با مدیران ارشد شرکت‌ها فعال در منطقه گل‌گهر چشم‌انداز منطقه گل‌گهر و همچنین چشم‌انداز شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر برای سال ۲۰۳۰ مدون و ارزش‌های منطقه و ارزش‌های شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر به روز رسانی شود. در بعد منطقه‌ای و به عنوان نقش هلدینگی شرکت گل‌گهر از یک سو در پی آن است که سبد کسب و کارهای خود را به سمتی سوق دهد که بهره‌ورترین ترکیب را برای منطقه رقم زند و با معیارهای مناسب راهکار پاسخ به این سوالات را فراهم آورد که چه کسب و کارها یا بازارهایی قابلیت سرمایه‌گذاری دارند و شرکت بایستی به آنها توجه کند. از سوی دیگر در نقش هلدینگی در پی آن است که گروه کسب و کارهای موجود چگونه بایستی راهبری شوند و هم‌افزایی بین شرکت‌های منطقه چگونه شکل پذیرد و چه فعالیت‌هایی به صورت متمرکز به انجام رسد، فعالیت‌های غیرمتمرکز کدام باشد، ساختار سازمانی و بخش‌های مختلف ساختار چگونه ارتباط برقرار کنند. در چشم‌انداز ۲۰۳۰ علاوه بر نقش هلدینگی موضوعات و مسائل استراتژیک گل‌گهر در سطح کسب و کار هم شناسایی و راهکارهای رفع آنها برای دستیابی به موفقیت پایدار شناسایی و تعیین می‌گردند، به نحوی که ارکان جهت‌ساز کسب و کارهای گل‌گهر همسو با چشم‌انداز منطقه گل‌گهر باشد.
