بر این اساس در مجموع این مدت ۳۳۹میلیارد تومان نقدینگی به پرتفوی معامله‌گران حقوقی افزوده شد. رصد تغییر مالکیت‌های صورت‌گرفته در سومین فصل سال نشان از آن دارد که در این مدت مشارکت سهامداران حقیقی در سمت خرید سهام معادل ۶۷درصد بوده است. اما در سمت مقابل این گروه از سهامداران ۶۸درصد نیز اقدام به فروش سهم کرده‌اند. به عبارت دقیق‌تر این گروه از معامله‌گران در پاییز بیشتر فروشنده بودند تا خریدار. در عین حال حقوقی‌ها در سمت خرید سهام مشارکت ۳۳درصدی داشتند که این روند در قسمت عرضه به ۳۲درصد ختم شد. به این ترتیب خالص تغییر مالکیت در این فصل به نفع سهامداران حقوقی رقم خورد.  تفکیک جابه‌جا‌یی‌ها به‌صورت عملکرد ماهانه در فصل پاییز نیز نشان از خالص خرید سهامداران خرد با ثبت رکورد ۱۳۷۶میلیارد تومانی در مهرماه دارد. این روند در دوماه بعدی، همزمان با افت شاخص کل بورس، با حمایت‌های حقوقی‌ها همراه شد. بر این اساس خالص خرید ۱۰۷۵میلیارد تومانی در آبان و ۶۴۰میلیارد تومانی در آذرماه توسط حقوقی‌ها صورت گرفت. برآیند تغییرمالکیت‌های مزبور، انتقال ۳۳۹میلیارد تومانی نقدینگی در مسیر پرتفوی سهامداران حقیقی به حقوقی در فصل پاییز را رقم زد.

مهرماه طلایی بورس

بورس تهران در حالی مهرماه توانست با کسب بازدهی۱۷ درصدی در صدر جدول بازدهی بازارهای سرمایه‌گذاری کشور قرار گیرد که رالی قیمت‌ها که از روز‌های پایانی تابستان با افزایش تقاضا در سهام دارای توجیه بنیادی آغاز شد، در مهرماه نیز ادامه یافت. به‌طوری‌که شرکت‌هایی که به لحاظ رشد سودآوری مورد توجه بازار بودند، متعاقب آزاد‌سازی نرخ‌ها در بورس کالا مورد‌توجه در کانون خرید معامله‌گران قرار گرفتند. بررسی عملکرد دو دسته از معامله‌گران حقیقی و حقوقی در این ماه گذشته نشان می‌دهد که مشارکت سهامداران حقیقی در مهرماه نسبت به شهریور‌ماه افزایش اندکی را تجربه کرده است. در عین حال حقوقی‌ها در سمت خرید نسبت به داد‌و‌ستد شهریورماه فعال‌تر شدند. به این ترتیب خالص خرید سهامداران حقیقی به ۱۳۷۶میلیارد تومان رسید که یک رکورد کم‌‌سابقه در طول تاریخ معاملات بورس تهران به شمار می‌رود.

بیشترین توجه سهامداران حقیقی در معاملات مهر‌ماه به صنعت بانک اختصاص داشت. این صنعت در این بازه زمانی خالص تغییر مالکیت ۳۸۴ میلیارد تومانی را به ثبت رساند. در صدر این خریدها نیز تمایل به جمع‌آوری سهام بانک تجارت قرار داشت. نماد «وتجارت» در حالی بازدهی ۲۰درصدی را برای سهامداران خود در مهرماه به دنبال داشت که در این مدت خالص خرید حقیقی‌ها در این نماد به بیش از ۱۴۰میلیارد تومان رسید.  فرآورده‌های نفتی نیز دیگر گروه مورد اقبال سهامداران خرد بود که با خالص تغییر مالکیت ۱۹۰ میلیارد تومانی مواجه شد. پالایش نفت اصفهان و پالایش نفت بندرعباس نیز دو نماد این گروه بودند که بیشترین خریدها را از سوی حقیقی‌ها تجربه کردند.  در مقابل سهامداران حقوقی به سهام گروه فلزات اساسی استقبال بیشتری نشان دادند. خالص تغییر مالکیت گروه فلزات اساسی در مهرماه بیش از ۱۴۵ میلیارد تومان به نفع سهامداران حقوقی رقم خورد. در این میان خالص خرید حقوقی‌ها در نماد فولاد مبارکه به بیش از ۱۷۰میلیارد تومان رسید.

ورود بورس به فاز منفی در آبان ماه

اما شرایط مساعدی که بر بازار سهام حاکم بود، در دومین ماه پاییز تداوم نیافت و بورس زیان ۴/ ۶درصدی را در کارنامه خود ثبت کرد. به‌طوری‌که بورس تهران معاملات آبان را در سایه شدیدترین ریسک‌ها از جمله تنش‌های تجاری بین اقتصادهای بزرگ جهان، اجرای تحریم‌های نفتی ایران و نوسانات قیمتی در بازارهای کالای جهانی با شرایطی نامساعد سپری کرد. در این میان محدودیت ‌در صدور کالا با آغاز دور نهایی تحریم‌های آمریکا، سهام صادرکنندگان بورس تهران را باعرضه‌های نسبتا زیادی همراه کرد. تمامی عوامل مزبور سبب شد تا بازار سهام با شرایطی منفی به کار خود پایان دهد. اما در این میان یکی دیگر از اتفاقات مهم رخ داده حضور پررنگ متقاضیان حقوقی پس‌از عقب‌نشینی ۶ ماهه بود. بورس تهران در حالی از اردیبهشت تا مهر با ورود مستمر سرمایه‌های خرد همراه بوده است که حقیقی‌ها طی این ۶ ماه، توانستند خالص خرید مثبتی را در کارنامه خود ثبت کنند. ‌به‌طوری‌که در این مدت بیش از ۵ هزار میلیارد تومان پول از جانب معامله‌گران حقیقی وارد جریان معاملات بورس تهران شد و رکوردهای تازه‌ای بر جا گذاشت. اما روند مزبور تداوم زیادی نداشت و با تشدید نااطمینانی‌ها از آغاز تحریم‌های نفتی از میانه آبان و از سوی دیگر سقوط قیمت‌های جهانی، شاهدعقب‌نشینی سهامداران حقیقی از سمت تقاضای سهام بودیم. این امر سبب شد تا بیش از هزار میلیارد تومان نقدینگی از سرمایه‌های حقیقی طی دوره یک‌ماهه آبان از جریان معاملات خارج شود. به این ترتیب خالص خرید ۱۰۷۵میلیارد تومانی در کارنامه سهامداران عمده به ثبت رسید.

بررسی بیشتر نشان می‌دهد خروج سرمایه‌های خرد عمدتا معطوف به سهام شرکت‌هایی بوده که به بازارهای جهانی وابسته و بیشتر در معرض تحریم بوده‌اند. به‌طور مشخص، سهام گروه‌های پتروشیمی، پالایشی، فلزی و معدنی در راس عرضه فعالان حقیقی و در مقابل حمایت حقوقی‌ها قرار گرفتند. در راس خریدهای صورت گرفته از سوی حقوقی‌ها نیز همچنان فولاد مبارکه بیشترین تقاضا را به خود اختصاص داد. به‌طوری‌که حدود ۱۲۰میلیارد تومان نقدینگی در مجموع آبان ماه به پرتفوی حقوقی‌های «فولاد» منتقل شد. در میان نمادهای پالایشی نیز «شپنا» با ثبت خالص خرید بیش از ۱۰۰میلیارد تومانی، بیشترین توجه را از سوی سهامداران عمده تجربه کرد. این در حالی است که سهامداران خرد بازار به صنایع جدیدی از جمله خودرو، دستگاه‌های برقی، بانک‌ها و زراعت وارد شدند. در این راستا سایپا با ثبت خالص خریدی در حدود ۵۰میلیارد تومان، بیشترین میزان تقاضا را از سوی حقیقی‌ها به خود اختصاص داد.

آذرماه پرنوسان بورس

روند ریزشی بازار سهام نه تنها در آذرماه متوقف نشد، بلکه با شدت بیشتری ادامه یافت. به‌طوری‌که زیان ۱۱درصدی در کارنامه ماه گذشته شاخص کل بورس تهران ثبت شد. همان‌طور که در گزارش منتشر شده در روزنامه «دنیای اقتصاد» تحت عنوان «پاییز پرنوسان بازار داخلی» به آن اشاره شد گرچه در ابتدا ریزش بورس به اشتباه با افت نرخ دلار توجیه می‌شد، اما این روند در ادامه با افت قیمت نفت در بازار جهانی و همچنین نوسانات ایجاد شده در بازارهای جهانی تشدید شد. در این میان نشانه‌هایی از اثرات تحریم بر فروش شرکت‌ها به خصوص صادراتی، مزید بر علت شده و سبب شد تا فشار فروش در سهام بنیادی افزایش یابد.  عوامل مزبور که زمینه‌ساز افت چشمگیر شاخص کل بورس شده بود، حمایت‌های حقوقی‌ها را افزایش داد. به این ترتیب در مجموع ماه گذشته ۶۴۰میلیارد تومان نقدینگی در مسیر پرتفوی سهامداران حقیقی به حقوقی منتقل شد. رصد صنایع مورد توجه معامله‌گران در آذرماه نیز نشان از آن دارد که حقوقی‌ها به خریدهای پرحجم خود در صنایع پالایشی، فلزی و شیمیایی ادامه داده و در مقابل سهامداران خرد به خرید سهام شرکت‌های خودرویی پرداختند.  بر این اساس خالص خرید ۱۵۰میلیارد تومانی در گروه پالایشی و ۱۳۰میلیارد تومانی حقوقی‌ها در گروه فلزی مشاهده شد. در صدر خریدهای مزبور نیز جمع‌آوری سهام دو نماد «فولاد» و «شبندر» خودنمایی می‌کرد. بر این اساس به ترتیب در دو نماد مزبور معادل ۷۶میلیارد تومان و ۴۸میلیارد تومانی نقدینگی به پرتفوی سهامداران عمده منتقل شد.

10-03