معبر توسعه
نقش دولت در رفع مشکلات صنایع غذایی چیست؟
دلیل کند شدن توسعه صنعت
یکی از مسائلی که این روزها گام‌های فعالان اقتصادی را برای دست یافتن به توسعه تولیداتشان کند کرده است، کمبود مواد اولیه است. این قضیه در تولید روغن‌های خوراکی نیز صادق است، به طوری که روغن‌های سویا با واردات دانه‌های خارجی به ایران تولید می‌شوند، مواد اولیه روغن‌های آفتابگردان از کشورهای آرژانتین، اوکراین و روسیه و مواد روغن‌های پالم هم از کشورهای مالزی و اندونزی تامین و تهیه می‌شوند. علاوه بر این، تامین نیاز روغن‌های کلزا هم به دو روش در کشور انجام می‌شود. این روغن یا در داخل با خرید دانه‌های کلزای داخلی تولید یا بخشی از آن از طریق واردات تامین می‌شود. با توجه به شرایط فعلی کشور در مبادلات خارجی، تامین مواد اولیه با سختی‌هایی همراه شده و از نظر تامین مواد اولیه برای روغن‌های خوراکی با چالش روبه‌رو هستیم. با وجود کمبود ارز مورد نیاز و اعمال تحریم‌های آمریکا، می‌توان بیان کرد که این نوع چالش‌ها همیشه در بخش صنعت وجود خواهد داشت. این در حالی است که سیاست‌های ارزی و تجاری اتخاذشده دولت در طول یک‌سال گذشته، یک نوع خودتحریمی به شمار می‌رفته که دست و پای تولیدکنندگان را بسته است و می‌توان ادعا کرد که اگر دولت سیاست‌های خود نسبت به چگونگی تامین ارز و بازگشت ارز صادراتی را تغییر ندهد، روغن‌های خوراکی نیز مانند محصولاتی چون گوشت و شکر تورم بالایی را تجربه خواهند کرد.
دو کمک دولت به صنعت روغن خوراکی
در این شرایط دولت از دو جبهه می‌تواند به رونق بنگاه‌ها و کارخانه‌های صنعت روغن خوراکی کمک کند. نخست؛ تامین ارز مورد نیاز برای صاحبان صنعت و دوم؛ فعال کردن بخش سوئیفت و تعاملات با بانک‌های خارجی به منظور فراهم کردن امکانات بهتری برای داد و ستد با کشورهای هدف. ارزهای حاصل از صادرات ایران، معمولاً از ارزهایی تامین می‌شود که دچار چالش‌های فراوانی هستند مانند «یوآن چین»، «وون کره»، «روپیه هند»، «لیر ترکیه». دلیل این موضوع هم این است که این ارزها در بانک‌های کوچک و خصوصی که بیشتر سهامداران‌شان ایرانی هستند، معامله می‌شوند و به دلیل تحریم‌های آمریکا، بلافاصله قطع ارتباط پولی و مالی صورت می‌گیرد. از این منظر، سیاستگذار باید بتواند با کشورهای اروپایی امکانات توسعه تبادلات ارزی را فراهم کند. راهکار بعدی اما، راهکاری مشترک برای توسعه و رونق تمام صنایع کشور است. به نظر می‌رسد دولت باید دست از تصدی‌گری بردارد. در تمام دنیا فعالیت‌ها و امور اقتصادی در اختیار بخش خصوصی است و خبری از سیاستگذاری‌های دستوری و نرخ‌های تحمیلی نیست. بنابراین دولت می‌تواند کنترل‌کننده نهایی باشد تا اجحافی در حق مصرف‌کننده نشود و از سوی دیگر بستری را فراهم کند تا در فضای رقابتی، تمام صنایع و برندها ارتقای کمیت و کیفیت تولید را در دستور کار قرار دهند. این موضوع باعث افزایش تنوع در صنعت و به‌تبع آن افزایش قدرت انتخاب مصرف‌کننده در کیفیت‌ها و کمیت‌های مختلف می‌شود. در کشورهای دیگر به همان نسبت که کارخانه‌ها ایجاد می‌شوند، شاید بیشتر از آن نسبت ورشکسته و از گردونه تولید خارج شوند. بنابراین می‌توان گفت سایه تصدی دولت باید از سر صنایع برداشته شود و تصمیمات با مشورت کامل با فعالان بخش خصوصی اتخاذ و صادر شوند.
بازارهای مصرف
ایران با ۷۵ میلیون نفر جمعیت و سرانه مصرف ۱۷ کیلوگرم در سال، بازار بسیار بزرگ، مستعد و قابل اتکایی برای محصولات روغنی به شمار می‌رود. همچنین عراق نیز با بیش از ۲۵ میلیون نفر جمعیت و سرانه مصرف متوسط ۲۰ کیلوگرم روغن خوراکی وارداتی (فاقد کارخانه تولید روغن خوراکی)، بازار بالقوه‌ای برای تولیدکنندگان این صنعت به شمار می‌رود. کشورهای CIS با سرانه مصرف ۲۰ کیلوگرم سالانه روغن، که عموماً دارای کارخانه‌های تولید روغن خوراکی نیز هستند، یکی دیگر از موقعیت‌هایی است که می‌تواند برای تولیدکنندگان ایجاد جاذبه کند. افغانستان اما با بیش از ۲۵ میلیون نفر جمعیت و سرانه مصرف ۲۰ کیلوگرم سالانه، همواره به روغن خوراکی از طریق واردات وابسته بوده است. از همسایه‌های جنوب شرقی ایران می‌توان به پاکستان اشاره کرد که یکی از کشورهایی است که با جمعیت حدود ۱۷۲ میلیون‌نفری و با سرانه مصرف ۲۰ کیلوگرم سالانه، می‌تواند بازار هدف مناسبی برای تاجران این صنعت باشد؛ این کشور نیز معمولاً نیاز خود را در بخش روغن‌های خوراکی، از طریق واردات تامین می‌کند.
شرکت کشت و صنعت گلستان
شرکت کشت و صنعت گلستان دزفول در سال ۱۳۷۲ با هدف ایجاد خط تولید انواع روغن‌های خوراکی از جمله مایع و جامد در شهرستان دزفول استان خوزستان به ثبت رسید. در سال ۱۳۷۹ بهره‌برداری از خط تولید آغاز شد و در حال حاضر ظرفیت اسمی این کارخانه، ۴۵ هزار تن در سال است، اما تا ۶۰ هزار تن هم امکان تولید وجود دارد. در بازار داخلی، کلیه استان‌های محروم کشور به ویژه خوزستان، خراسان رضوی و خراسان جنوبی در بازار مصرفی این کارخانه جانمایی شده‌اند. اما در بخش صادرات باید گفت که کلیه بازارهای هدف به طور مثال صادرات کشور عراق با توجه به صدور بخشنامه‌های پی‌درپی دستخوش برخی تغییرات شد و مراودات تجاری با این کشورها سخت شده است. با این حال این کارخانه در تلاش است که کارخانه دومی را که احداث شده است در مدار توسعه قرار دهد تا با استفاده از آخرین تکنولوژی‌های به روز دنیا، تولید روغن‌های خوراکی را گسترش دهد؛ همچنین با توجه به سیاست‌های جدید دولت و شعار امسال هدف این است که تامین مواد اولیه در دستور کار قرار گیرد تا در این وضعیت نیز، چرخ تولید بچرخد و نیروی انسانی کارخانه که سرمایه‌های این کارخانه هستند، از دست نروند و حفظ شوند.
مزیت‌های شرکت
در این کارخانه انواع روغن‌های مایع، سرخ‌کردنی و نیمه‌جامد تولید و در ظروف متمایز بسته‌بندی می‌شوند. نکته قابل توجه این است که کلیه نیازهای کارخانه در زمینه بسته‌بندی از طریق ظروف فلزی و ظروف PET ساخته‌شده در همین کارخانه تامین می‌شوند و این نقطه قوتی برای این کارخانه است. در حال حاضر شرکت کشت و صنعت گلستان دزفول، دارای ۴۸ هکتار زمین با کاربری صنعتی و کشاورزی است. زمین‌های کشاورزی سایت، برای کشت دانه‌های روغنی از جمله کلزا، ذرت، سویا و حبوبات و زیتون مطلوب است. منطقه دارای موقعیت مناسب اقلیمی برای تبدیل شدن به قطب مهم دامداری، مرغداری، پرورش ماهی، میگو، آبزیان، بوقلمون و شترمرغ است. دسترسی و نزدیکی کارخانه به بازار نیروی کار متخصص، ماهر و آموزش‌دیده بسیار مناسب است و از این نظر کارخانه با چالشی مواجه نیست. سایت به منابع انرژی ارزان‌قیمت گاز، نفت، گازوئیل و برق دسترسی دارد و امکانات و تجهیزات مدرن برای بهره‌برداری از انواع انرژی‌هایی که ذکر شد در مجموعه وجود دارد.
ارسال نظر