ریسک‌ها و فرصت‌های بازار سهام در سال آینده شناسایی شدند
جدال نیروها در بورس ۹۷
۱) برجام: نخستین مساله‌ای که برای سرمایه‌گذاران اهمیت پیدا می‌کند آینده روابط خارجه کشورمان با محوریت برجام است. رئیس‌جمهوری آمریکا در آخرین اظهارات خود ضمن امضای تمدید تعلیق تحریم‌های هسته‌ای کشورمان، تهدید کرده که این آخرین بار است که چنین اقدامی انجام خواهد داد. این مساله باعث بروز نگرانی میان سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی کشورمان شده است. زیرا با خروج احتمالی آمریکا از برجام، سرنوشت این معاهده بین‌المللی در هاله‌ای از ابهام فروخواهد رفت. بر اساس محاسبات، بازگشت به دوران تحریم می‌تواند ۱۰ تا ۱۵ درصد اصلاح در شاخص کل بورس ایجاد کند. البته باید در نظر داشت در این صورت، واکنش صنایع مختلف یکسان نخواهد بود و گروه‌هایی نظیر خودرو که منفعت بیشتری از برجام داشته‌اند احتمالا با افت بیشتری مواجه می‌شوند.
با این حال باید در نظر داشت که برخی تحلیلگران معتقدند ترامپ مجددا تعلیق تحریم‌های هسته‌ای را در اردیبهشت ۹۷ تمدید می‌کند. گروهی دیگر نیز خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام را به معنای پایان این معاهده و بازگشت تحریم‌ها نمی‌دانند. بنابراین، یکی از چالش‌های اساسی سرمایه‌گذاری در بازار سهام سرنوشت برجام در سال آینده خواهد بود. با توجه به آنکه انتظارات فعلی فعالان بورسی عموما عدم تمدید تعلیق تحریم‌ها از سوی برجام است، هرگونه اتفاقی متفاوت با این انتظار می‌تواند وضعیت بورس را تغییر دهد. مثلا اگر ترامپ مجددا تعلیق تحریم‌ها را امضا کند می‌توان انتظار رشد بازار سهام را داشت.
۲) نرخ سود: وضعیت سپرده‌های بانکی در اقتصاد از دو جهت برای بورس اهمیت دارد. نخست آنکه، نرخ سود سپرده بانکی به‌عنوان هزینه فرصت بدون ریسک محسوب می‌شود. در نتیجه زمانی که نرخ سود بدون ریسک بالا می‌رود، برای ورود به بازار پرریسکی چون سهام احتیاط بیشتری به خرج می‌دهند. همین امر سبب می‌شود تا ارزش‌گذاری عمومی در بازار سهام کاهشی شود. اما جنبه دوم به هزینه مالی بنگاه‌های اقتصادی برمی‌گردد. در شرایط افزایش نرخ سود بانکی، هزینه دریافت تسهیلات از سوی شرکت‌ها بیشتر می‌شود و در نتیجه سودآوری آنها کاهش می‌یابد.
بنابراین، کاهش نرخ سود در اواخر تابستان باعث بهبود نگاه‌ها به بازار سهام شد، اما در ادامه افزایش مجدد آن در زمستان باعث کم‌رمقی معاملات سهام شد. حال باید دید دولت در راستای اصلاح نظام بانکی و کاهش نرخ سود گام برمی‌دارد یا اولویت خود را تورم و نرخ دلار می‌گذارد و با بالا نگه داشتن نرخ سود نقدینگی را در نظام بانکی محبوس می‌کند. البته باید در نظر داشت که بورس از این محل، حتی در زمان کاهش نرخ سود اثر مثبت چندانی نگرفته است؛ بنابراین، ادامه وضعیت فعلی (نرخ سود حدود ۲۰ درصدی) اثر نسبتا خنثایی بر بازار سهام خواهد داشت و هرگونه تغییر در این نرخ در جهت معکوس بر سهام اثرگذار خواهد بود.
۳) بازار جهانی: محرک اصلی بورس در سال ۹۶ رشد قیمت‌ها در بازار جهانی بود. افزایش قیمت کالاها به ویژه در بخش نفت و فلزات به بهبود عملکرد شرکت‌های کالایی بازار سهام کمک کرد. برای سال آینده اما نگرانی‌هایی به ویژه از سوی کاهش رشد تقاضای چین و همچنین احتمال جنگ تجاری در اقتصاد جهانی وجود دارد. اقدامات ترامپ درباره وضع تعرفه واردات فولاد و آلومینیوم به آمریکا، جرقه‌ای است در جهت جنگ تجاری که به زیان تمامی کالاها خواهد بود. همچنین، بازارهای سهام جهانی در وضعیت نسبتا نگران‌کننده‌ای قرار دارند و احتمال ریزش آنها از سوی کارشناسان بسیار بالا عنوان می‌شود. این مساله اگر منجر به افت قیمت کالاها در بازار جهانی شود اثر منفی بر بورس تهران خواهد داشت. در حال حاضر، محتمل‌ترین سناریو آن است که احتمالا در سال آینده جهش محسوسی در بازار جهانی کالاها مشاهده نخواهد شد و در نتیجه این متغیر نمی‌تواند محرک تکرارپذیر سال آینده باشد. اما اگر سطوح فعلی قیمت‌ها در بازار جهانی حفظ شود و یا حتی اصلاح نسبتا اندکی انجام شود، همچنان برای بازار سهام در شرایط کنونی جذاب خواهد بود و حداقل آنکه اثر منفی بیشتری نخواهد داشت.
۴) دلار: شاید بتوان مهم‌ترین محرک بورس در سال آینده را نرخ دلار دانست. بسیاری از کارشناسان میانگین دلار برای سال ۹۷ را بالای ۵ هزار تومان برآورد کرده‌اند که به معنای رشد حدود ۲۵ درصدی نسبت سال ۹۶ است. این مساله می‌تواند به بهبود سودآوری شرکت‌های بازار سهام کمک ویژه‌ای کند. در این میان، عامل نگران‌کننده سیاست دولت در برابر رشد نرخ دلار است. ممکن است دولت بخواهد برای مدتی با سرکوب دلار، افزایش نرخ ارز را در کشورمان به تعویق بیندازد. این مساله ممکن است در کوتاه‌مدت وضعیت بورس را کم‌رمق نگه دارد.
جمع‌بندی
با توجه به موارد یادشده می‌توان سناریوی منطقی را این‌گونه خلاصه کرد. از نگاه سیاست خارجه ریسک همچنان وجود دارد، اما بازگشت به دوره تحریم احتمال کمتری دارد. در حوزه نرخ سود، ادامه وضعیت کنونی محتمل است. در بازار جهانی نیز اصلاح نسبی قیمت‌ها محتمل‌ترین حالت خواهد بود. درباره نرخ دلار اما می‌توان به صعود قیمت‌ها امیدوار بود. با توجه به آنکه بخش مهمی از اثر سه عامل نخست در قیمت‌های کنونی سهام لحاظ شده است، تحقق انتظارات درباره ارز می‌تواند موج جدیدی از رونق در بورس تهران را رقم بزند.
ارسال نظر