حذف تکالیف سال نو دانش‌آموزان دبستانی چه پیشینه‌ای دارد؟
سال‌شمار تغییرات پیک نوروزی در یک دهه گذشته
دهه ۸۰
در سال‌های ابتدایی این دهه سعی بر آن شد که پیک‌های نوروزی کم حجم و مصورتر بشوند. رنگ‌آمیزی و خاطره‌نویسی و بازی با اعداد و ریاضی بخشی از مهمترین محتوای پیک‌های نوروزی بود. هرچه به سال‌های پایانی این دهه نزدیک شدیم، فرهنگ و جغرافیا در محتوای پیک‌ها پررنگ‌تر شد. این موضوع در واقع به این دلیل بود که تمرکز مدیریت پیک‌های نوروزی برداشته شد و ابتدا به مراکز استان، سپس به شهرستان‌ها و بعد از آن نیز به مدارس واگذار شد. به این ترتیب که مدارس هزینه‌هایی را از خانواده‌های دانش‌آموزان دریافت می‌کردند و هر مدرسه به‌صورت منحصربه‌خود، پیک نوروزی دانش‌آموزانش را تهیه و توزیع می‌کرد. طرح تمرکز‌زدایی توزیع پیک‌های نوروزی از ۸۹ کلید خورد.
در همین سال حمیدرضا حاجی بابایی، وزیر وقت آموزش و پرورش با تاکید براینکه طی سال‌های گذشته به این نتیجه رسیدیم که پیک شادی برای دانش‌آموزان شادی‌آور نیست، گفت: به دنبال این هستیم که دانش‌آموزان مقطع ابتدایی درگیر تکالیف خشک و خالی خود نشوند. او با اشاره به اینکه ما در مجموع با توزیع پیک‌های نوروزی مخالف هستیم، گفت: استان‌ها و مناطق می‌توانند با توجه به برنامه‌های خود این پیک‌ها را توزیع کنند اما به آنها اعلام شده است که به شکل اجباری نباشد و به شکل سراسری نیست. او با تاکید براینکه مسوولیت این امربه عهده کارگروه‌های معاونت‌های آموزش ابتدایی استان‌ها قرار گرفته است، اظهار کرد: امسال در شهر تهران توزیع متمرکز پیک نوروزی نداریم و برای اینکه مانعی برای خلاقیت مناطق ایجاد نشود، تهیه پیک‌های نوروزی را به مناطق واگذار کردیم.
تکلیف نوروزی مدارس برای خانواده‌ها
چند روز پس از موضع‌گیری وزیر علیه توزیع پیک نوروزی، معاون وقت آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران از توزیع این پیک‌ها خبر داد و اعلام کرد که با تغییرات در محتوای پیک‌های نوروزی (که در سال ۸۹ نامش به پیام‌های بهاری تغییر کرده بود) این پیک بیشتر برای خانواده‌های دانش‌آموزان تبیین شده است. فرناز بیکی با بیان اینکه در این رویکرد جدید، خانواده محور تمامی تغییرات و دگرگونی‌هاست و کودک در متن این اتفاقات تعریف می‌شود، گفت: در این بسته آموزشی، گزیده‌ای از داستان‌های قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب به‌صورت کتاب ارائه می‌شود به‌طوری که در هر روز از ایام تعطیلات بهار، یکی از داستان‌ها توسط اولیا برای دانش‌آموزان خوانده می‌شود.
این موضوع تعطیلات بسیاری از خانواده‌های دانش‌آموزان را مختل کرد و اعتراض‌هایی را برانگیخت. شلوغی بازدیدهای نوروزی، سفر خانواده‌ها و... عملا هدف پیام‌های بهاری را دور از دسترس کرد. این در حالی بود که قیمت پیک نوروزی در این سال در مقایسه با سال ۸۸ حدود ۷۰ درصد هم گران‌تر شده بود. در سال ۸۹ قیمت هر مجلد از پیک نوروزی یا پیام‌های بهاری هزار تومان تعیین شده بود. تحمیل تکالیف بر خانواده‌ها و افزایش قیمت آن اعتراض‌های بسیاری را در همان سال برانگیخت و وزارت آموزش و پرورش را مجبور کرد تا تصمیم‌های جدی‌تری در این باره بگیرد.
دهه ۹۰
سال ۱۳۹۰ برای پیک‌های نوروزی سال تاکید بر غیراجباری بودنشان بود. تقریبا همه مسوولان وقت آموزش و پرورش در این سال بر اختیاری بودن آن تاکید کردند. در آستانه دهه فجر سال ۹۰ علیرضا رحیمی مدیر کل وقت دفتر آموزش دبستانی وزارت آموزش و پرورش گفت: چاپ و ارائه پیک نوروزی در نوروز سال ۹۱ برای دانش‌آموزان دوره ابتدایی اختیار و برعهده ادارات کل استانی است. یک ماه پس از این اظهار نظر نیز فاطمه قربان معاون آموزش ابتدایی وزیر با بیان اینکه هیچ اجباری در ارائه و توزیع پیک‌های نوروزی وجود ندارد، گفت: رویکرد اصلی در تولید محتوای این پیک‌ها، «قرآنی و تربیتی» است. او نخستین کسی بود که به‌صورت رسمی اعلام کرد: «به‌طور کلی در تعطیلات عید امسال پیک نوروزی به‌صورت متمرکز کشوری نداریم.» او همچنین درباره قیمت پیک‌های نوروزی گفت: تعیین هزینه نیز دراختیار استان‌هاست که می‌توانند براساس هزینه تمام‌شده و نه بیشتر از آن، مبلغی را از دانش‌آموزان دریافت کنند.
سال ۹۱: مهمترین اتفاق برای پیک‌های نوروزی در این سال خبری بود که فرناز بیکی معاون وقت آموزشی وزیر اعلام کرد: «الکترونیکی شدن پیک‌های نوروزی در تهران» او همچنین دوباره بر اختیاری بودن این تکالیف تاکید کرد و گفت: دانش‌آموزان در ایام نوروز تمایل چندانی به حل پیک‌های نوروزی ندارند و تکلیف نوروزی برایشان سنگین است از این رو پیک‌ها را به‌صورت الکترونیک درآوردیم تا دانش‌آموز با اجبار مواجه نباشد. تاکیدهای مداوم مسوولان آموزش و پرورش بر اختیاری بودن پیک نوروزی نشان از آن دارد که گویا برخی از مدارس شهرهای کشور این مجله‌ها را به‌عنوان تکالیف اجباری برای دانش‌آموزان به خانواده‌ها توصیه کرده بودند. در این سال محتوای پیک‌های نوروزی بیشتر متناسب با کتب درسی مختلف و مطالب تفریحی و سرگرم‌کننده بود. سال ۹۰ اولین سالی بود که کارشناسان آموزشی لزوم حذف پیک‌های نوروزی را رسانه‌ای کردند.
سال ۹۲: با تغییر دولت و طبیعتا تغییر وزیر و البته سیاست‌های آموزشی وزارت آموزش و پرورش، رویکردهای انتقادی از پیک نوروزی نیز تشدید شد و وزارت آموزش و پرورش رسما توزیع این تکالیف عیدانه را ممنوع کرد. حجت‌الاسلام محی‌الدین بهرام محمدیان رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی درسی وزارت آموزش و پرورش گفت: بنده معتقدم که دانش‌آموزان را در طول تعطیلات عید نباید درگیر پیک نوروزی، درس و تکالیف سنگین کرد، بلکه دانش‌آموزان می‌توانند از این فرصت در کنار خانواده‌ها استفاده کنند. دانش‌آموزان با روبه‌رو شدن با پیک‌های نوروزی انباشته شده از سوالات سخت و دشوار نه تنها از لذت ایام تعطیل ناکام می‌مانند بلکه خانواده‌ها را نیز در این ارتباط درگیر می‌کنند، به همین دلیل نه تنها چیزی عایدشان نمی‌شود بلکه استرس و نگرانی هم برای آنها به همراه دارد. در این سال خبرهایی از گوشه و کنار درباره حذف پیک نوروزی وجود داشت.
سال ۹۳: اسفندیار چهاربند، مدیر کل آموزش و پرورش شهر تهران گفت: دیگر چیزی به‌عنوان پیک نوروزی نداریم، یعنی یک تکلیف سراسری بدون توجه به نیازها، استعدادها و علاقه‌ها را تایید نمی‌کنیم چرا‌که یک فعالیت غیر‌ضروری و کم‌اثر بود که سال گذشته آن را متوقف و ممنوع کردیم. چهاربند با بیان اینکه امسال نیز ممنوعیت پیک نوروزی را اعلام کردیم، گفت: «اینکه فعالیت نوروزی به دانش‌آموزان داده می‌شود، قطعی است اما طراحی و محتوای آن بر عهده معلمان است. اما به رغم این تاکید وزارتخانه، در برخی مدارس از جمله مدارس تهران پیک‌هایی که خارج از ادارات آموزش و پرورش و مدارس طراحی و تولید شده بود توزیع شد. جالب آنکه این پیک‌های نوروزی از سال اول دبستان تا پایه سوم دبیرستان را دربرمی‌گرفت. برخی خبرگزاری‌ها از این اتفاق تحت عنوان خصوصی‌سازی پیک نوروزی یاد کردند. البته این موضوع در واقع واگذاری اختیار طراحی و چاپ پیک‌های نوروزی به معلمان مدارس بود. بنابراین پیک نوروزی به نام جدید تحت عنوان تکالیف معلمان برای نوروز در قالب یک مجله چاپی هزینه‌دار ادامه پیدا کرد. قیمت پیک‌های نوروزی در این سال به ۷ تا ۱۰ هزار تومان هم رسید.
سال ۹۴: محمد دیمه‌ور معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به این پرسش که «آیا امسال پیک نوروزی در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرد؟»، گفت: سال ۹۲ دستورالعملی را خطاب به استان‌ها صادر کردیم و بنا شد همکاران، راهنمای تکالیف نوروزی یا فعالیت‌های تکالیف نوروزی را طراحی کنند. این موضوع امسال نیز ادامه دارد و بر اساس محوریت معلم خواهد بود و هرگونه فعالیت غیر از این موضوع از نظر وزارت آموزش و پرورش وجاهت قانونی ندارد، مگر اینکه معلمان یک یا دو مدرسه با همکاری هم بخواهند از طریق تولید محتوای مشترک، به دانش‌آموزان کمک کنند. سال ۹۵: اتفاق جالب این سال افزایش راه‌های درآمدزایی از طریق پیک نوروزی بود. برخی موسسات با همکاری برخی مدارس اقدام به تهیه و توزیع پیک‌های مدارس کردند. گزارش‌های تایید‌نشده‌ای از افزایش قیمت پیک‌های نوروزی تا ۲۰ هزار تومان هم خبر دادند. این موضوع مسوولان وزارتخانه را به تکاپو انداخت تا مساله پیک‌های نوروزی را یک‌بار برای همیشه حل کنند.
سال ۹۶: تمام آنچه تکالیف نوروزی مبتنی بر یک مجلد چاپی بود حذف شد. در واقع رسانه‌ها خبر دادند که پیک نوروزی حذف شد اما این پیک چند سال پیش‌تر حذف شده بود و جایگزین غیردولتی آن در مدارس توزیع می‌شد. اتفاق‌های متعدد در مورد پیک نوروزی سرانجام مسوولان را وادار کرد جایگزینی بدون هزینه برای آن پیدا کنند. معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش گفت: امسال دستورالعملی تدوین شده است که پیک نوروزی حذف خواهد شد و به جای آن طرحی اجرا می‌شود که طی آن دانش‌آموزان را با داستان‌خوانی، داستان‌گویی و داستان‌نویسی آشتی بدهیم و محیطی شاد را برای کودکان ایجاد کنیم. حکیم‌زاده در توضیح بیشتر بیان کرد: براساس مصوبه‌ای که از قبل اعلام شده استان‌ها حق تولید پیک نوروزی را ندارند. وی همچنین درباره این سه فعالیت بیان کرد: دانش‌آموزان می‌توانند امسال در ایام تعطیلات کتابی را بخوانند و آن را خلاصه‌نویسی کنند. می‌توانند روایتگر یک داستان یا خاطره‌ای باشند که آن را با صدای خود ضبط کرده‌اند یا از خود فیلم بگیرند. در شکل دیگر دانش‌آموزان می‌توانند داستانی را بنویسند. حکیم‌زاده گفت: ما قرار است امسال هفت و نیم میلیون داستان‌گو و داستان‌نویس داشته باشیم که در آن خلاقیت، مهارت‌های دیداری و شنیداری و خواندن در دانش‌آموزان تقویت می‌شود.
پایان‌بندی
همه آنچه در همه یک دهه گذشته از زبان کارشناسان آموزشی کشور گفته شد، سرانجام از قول یکی از مسوولان آموزش و پرورش شنیده شد. معاون آموزش ابتدایی وزارتخانه اظهار کرد: با توجه به شرایط خاص کودکان در تعطیلات نوروزی که طولانی‌مدت هم هست و در این مدت از یادگیری فاصله می‌گیرند، ما این‌طور به موضوع نگاه کردیم که از این زمان برای تقویت مهارت‌هایی که در طول سال سلب می‌شود استفاده کنیم. در واقع علت ایجاد پیک نوروزی این بود که دانش‌آموز از یادگیری فاصله می‌گیرد و قرار بود این پیک‌ها این یادگیری را جبران کند اما عملا این اتفاق رخ نمی‌داد.
ارسال نظر