تصمیم شهری برای خانه‌های خالی

بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران اقتصاد مسکن معتقدند یکی از مهم‌ترین دلایل رشد آمار خانه‌های خالی در بازار مسکن کشور نبود سیاست درست تنظیم بازار مسکن برای تعیین مسیر مناسب برای سرمایه‌گذاران ساختمانی است. از دیدگاه آنها یکی از مهم‌ترین ابزارهای کنترل و جلوگیری از افزایش تعداد خانه‌های خالی در بازار مسکن استفاده از ابزارهای مالیاتی است.

در برخی از کشورها برای تنظیم بازار مسکن و تصفیه آن از آمار بالای خانه‌های خالی، اخذ مالیات از مالکان این آپارتمان‌ها را در دستور کار خود قرار داده‌اند. راهکاری که اگرچه در ایران مطالعات زیادی در مورد آن انجام شده اما تاکنون به دلایل زیادی از اجرا باز مانده است. اجرای این راهکار حتی تا مرحله تدبیر برای راه‌اندازی سامانه ملی املاک و اسکان کشور نیز پیش رفته‌است. اما با موانع زیادی برای اجرایی شدن مواجه است. از این رو شهرداری از طرح جدیدی برای مقابله با رشد پدیده خانه‌های خالی در شهر تهران رونمایی کرده است. معاون شهردار تهران با تاکید بر آنکه شهرداری به دنبال ساز وکاری برای کاهش نرخ رشد خانه‌های خالی در پایتخت است از پیش‌بینی یک راه جایگزین برای حل مشکل خانه‌های خالی خبر داد.

حجت‌الله میرزایی معاون برنامه‌ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران با اشاره به تهدید بازار مسکن از ناحیه کاهش عرضه در آستانه ورود به دوره رونق معتقد است: فرضیه کاهش قیمت مسکن در سال آینده بعید است، چراکه تقاضا رو به افزایش و عرضه رو به کاهش است. او یکی از راهکار‌ها برای افزایش عرضه مسکن در سال جاری را ورود خانه‌های خالی به بازار مسکن دانست و عنوان کرد: برای ورود خانه‌های خالی به بازار مسکن راهکارهای متفاوتی می‌توان اندیشید.

او در عین حال برای رفع مشکل خانه‌های خالی از طراحی یک ایده در شهرداری خبر داد. به این معنی که سازوکاری برای تغییر کاربری املاک خالی از سکنه شهر تهران از مسکونی به اداری به دو شکل دائم و موقت طراحی شود. به گفته وی تغییر کاربری املاک خالی از سکنه از مسکونی به اداری سه مزیت برای شهر به دنبال خواهد داشت. نخست آنکه مشکل متقاضیان پرتعداد این تغییر کاربری حل خواهد شد، دوم آنکه به افزایش درآمد شهرداری تهران کمک می‌کند و همچنین راهکاری برای جلوگیری از فساد و ایجاد شفافیت در حوزه کسب و کار است.

با این حال با وجود ارائه چنین ایده‌ای از سوی شهرداری که به نظر می‌رسد هنوز سازوکاری برای آن طراحی نشده و هنوز در مرحله طراحی ایده است، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران اجرای این ایده را راهکار مناسبی برای مقابله با پدیده خانه‌های خالی در پایتخت و همچنین حل مشکل تعداد بالای متقاضی برای کاربری اداری ندانست و به «دنیای اقتصاد» گفت: ارائه واجرای چنین پیشنهادی از سوی شهرداری به عنوان یک راهکار برای حل مشکل خانه‌های خالی اساسا با مفاد طرح جامع و طرح تفصیلی به عنوان اسناد فرادست شهری پایتخت منافات دارد. محمد سالاری با بیان اینکه میزان و حجم بارگذاری کاربری‌های مختلف در پهنه های مختلف شهر تهران در زمان تهیه و تصویب طرح تفصیلی مشخص شده است، افزود: مشاور طرح تفصیلی در زمان تهیه این طرح، میزان کاربری‌های مختلف اعم از مسکونی، تجاری، اداری وسبز را در پهنه‌های مختلف شهری احصا و شناسایی کرده است و براساس آن ظرفیت جمعیت‌پذیری شهر تهران مشخص شده است. بنابراین این راهکار به دلیل آنکه در یک مقطع زمانی مشخص ساخت وساز در حوزه بارگذاری مسکونی افزایش پیدا کرده اکنون اقدام به تغییر کاربری آنها کنیم نمی‌تواند مشکل اصلی را حل کند و فقط می‌تواند به درآمدزایی شهرداری کمک کند.

این عضو شورای شهر تهران گفت: رشد خانه‌های خالی نتیجه اجرای سیاست‌های نادرست توسعه شهری در دوره‌های گذشته بود که به دنبال تصمیم‌گیری‌های دولت، شهرداری، کمیسیون ماده پنج و... ایجاد شده است. به گزارش «دنیای اقتصاد» بررسی روند خانه‌های خالی در کشور طی سال‌های ۱۳۸۵ الی ۱۳۹۵ حاکی از آن است که نرخ واقعی خانه‌های خالی در کشور از رقم ۲/ ۴ درصد در سال ۱۳۸۵ (معادل ۶۳۳ هزار واحد خالی) به ۳/ ۸ درصد در سال ۱۳۹۰ (معادل ۶/ ۱ میلیون واحد خالی) و ۳/ ۱۱ درصد  در سال ۱۳۹۵ (معادل ۶/ ۲ میلیون واحد خالی) افزایش یافته است.