آشنایی با جامعه ی حسابداران رسمی ایران (۱۳۹۶)

حسابدار رسمی کیست؟

حسابدار رسمی عنوانی است که به حسابداران حرفه‌ای باصلاحیت اطلاق می‌شود. این دسته از حسابداران با دارا بودن مجوز قانونی می‌توانند خدماتی در زمینه‌ی انواع حسابرسی، بازرسی قانونی، نظارت بر تصفیه، ارزیابی سهام و سهم‌الشرکه، مشاوره‌ی مالی، خدمات حسابداری و مالیاتی و داوری مالی را طبق ضوابط جامعه‌ی حسابداران رسمی ایران انجام دهند.

پیشینه‌ی حسابداران رسمی

مقررات کسب عنوان «حسابدار رسمی» در کشورهای گوناگون متفاوت است. اما معمولاً حسابداران رسمی، علاوه بر تحصیلات دانشگاهی در رشته‌های مالی و حسابداری و یا رشته‌های مرتبط، نیازمند چند سال سابقه‌ی کاری و نیز قبولی در آزمون هستند. نخستین بار در اواخر قرن نوزدهم میلادی حسابداران رسمی به عنوان یک نهاد در کشور بریتانیا که آن زمان دارای پیشرفته‌ترین نظام مالی و اقتصادی بود پدید آمد. اوایل قرن بیستم نیز این نهاد در ایالات متحده امریکا شروع به کار کرد. به‌تدریج با توسعه‌ی اقتصاد مبتنی بر بازار و نیاز به استفاده از خدمات حسابداران و حسابرسان برای تأمین منافع عمومی، حسابداری رسمی کم‌وبیش به پهنه‌ی کلّ جهان گسترش پیدا کرد. امروز علاوه بر آن که حسابرسی اهمیتی بیش از هر زمان دیگر در گذشته در جهان پیدا کرده است شاهد گسترش نظارت مالی در اقتصاد تمامی کشورهای پیشرفته و نوظهور هستیم.

پیشینه‌ی حسابداران رسمی در ایران

نخستین بار که در قوانین ایران به موضوع حسابرسی اشاره شد در قانون تجارت مصوب سال ۱۳۱۱ بود که طی آن مقرر شد مجمع عمومی هر شرکت سهامی یک یا چند بازرس (مفتش) را از بین صاحبان سهام یا از خارج از آن انتخاب کند تا با رسیدگی به حساب‌ها و اسناد و مدارک شرکت، گزارشی از وضعیت عمومی شرکت به مجمع عمومی صاحبان سهام در سال بعد بدهد. با این حال، آن زمان هنوز انجام حسابرسی در معنای متعارف آن در کار نبود. در پی آن بار دیگر در قانون مالیات بر درآمد سال ۱۳۲۸، استفاده از خدمات حسابداران خبره در امر حسابرسی مالیاتی عنوان شد. قانون مزبور مقرر داشت هر موقع که انجمن محاسبین قسم خورده در کشور تشکیل شود وزارت دارایی مکلف است نتیجه‌ی رسیدگی محاسبین قسم خورده را در مورد حساب یا ترازنامه‌ی بازرگانان یا شرکت‌ها بپذیرد و در این صورت برای تشخیص مالیات، دیگر نیازی به رسیدگی به دفاتر مؤدی نخواهد بود.

در قانون مالیاتی سال ۱۳۳۵ این حکم قانونی عیناً تکرار شد و در اجرای آن، آیین‌نامه‌ی مربوط در سال ۱۳۴۰ تهیه شد و به تصویب وزیر دارایی رسید. اساسنامه‌ی انجمن محاسبین قسم‌خورده نیز در سال ۱۳۴۲ تهیه و تصویب شد. اما با تصویب قانون مالیات‌های مستقیم سال ۱۳۴۵، عملاً تکیه‌گاه قانون انجمن محاسبین قسم خورده فرو ریخت و این قانون مقرر داشت که به منظور تعیین و معرفی حسابداران رسمی و فراهم آوردن وسایل لازم برای بالا بردن سطح معلومات حسابداری و تهیه‌ی زمینه‌ی مساعد برای تدوین و نظارت در اجرای موازین حرفه، کانون حسابداران رسمی تشکیل شود. آیین‌نامه‌ی مربوط به نحوه‌ی انتخاب حسابداران رسمی در سال ۱۳۴۶ و اساسنامه‌ی کانون در سال ۱۳۵۱ به تصویب رسید و حسابداران رسمی، رسیدگی به دفاتر حساب و سود و زیان و ترازنامه‌ی مؤدیان را از بُعد مالیاتی در موارد ارجاعی به عهده گرفتند.

به‌موازات انجام اقداماتی در مورد ایجاد نظام حرفه‌ای حسابداری به‌منظور استفاده از خدمات حسابداران متخصص در امر حسابرسی مالیاتی، اصلاحیه‌ی قانون تجارت (راجع به شرکت‌های سهامی) مصوب ۱۳۴۷ شرکت‌های سهامی عام را مکلف کرد که به صورت حساب سود و زیان و ترازنامه‌ی شرکت، گزارش حسابداران رسمی را نیز ضمیمه کنند. حسابداران رسمی نیز مکلف شدند در گزارش خود علاوه بر اظهارنظر درباره حساب‌های شرکت، گواهی نمایند صورت‌های مالی تنظیم‌شده از طرف هیأت مدیره، وضع مالی شرکت را به نحو صحیح و روشن نشان می‌دهد. به این ترتیب، موضوع حسابرسی شرکت‌های سهامی عام در قانون تجارت نیز جایی باز کرد، اما تصور بر این بود که وظایف حسابرسی و بازرسی قانونی، مجزا و تفکیک پذیرند. به هر حال از آن‌جا که انجام حسابرسی پیش‌بینی‌شده در اصلاحیه‌ی قانون تجارت به‌عهده‌ی حسابداران رسمی موضوع قانون مالیات‌ها محول شده بود در اغلب شرکت‌های سهامی عده‌ای از حسابداران رسمی به عنوان بازرس قانونی انتخاب و وظایف ظاهراً جداگانه‌ی بازرسی و حسابرسی را توأماً به عهده گرفتند.

در پی افزایش روزافزون تعداد شرکت‌ها و مؤسسات انتفاعی دولتی و ایجاد انواع و اقسام مؤسسات توسط دولت، در سال ۱۳۵۰ شرکت سهامی حسابرسی که سهام آن به‌تمامی متعلق به دولت بود به‌منظور انجام خدمات حسابرسی شرکت‌های تابعه‌ی وزارت دارایی تأسیس و حسابرسی اغلب شرکت‌های دولتی به آن واگذار شد. در سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۷ قوانین دیگری نیز به حسابرسی اشاره داشتند و حسابرسی را الزامی شناخته بودند، از جمله برابر مقررات بورس و اوراق بهادار، سهام شرکت‌هایی در بورس پذیرفته می‌شد که حساب‌های آن توسط مؤسسات حسابرسی مورد قبول هیأت پذیرش بورس، حسابرسی شده باشند.

تحولات حرفه‌ی حسابرسی در ایران طی چهار دهه‌ی گذشته

با وقوع انقلاب اسلامی و شرایط ناگزیر دهه‌ی نخست انقلاب، موضوعاتی مانند حسابرسی شرکت‌ها و مؤسسات انتفاعی، ایجاد نظام حرفه‌ای حسابداری، چگونگی تشکیل و قلمرو فعالیت حسابرسی غیردولتی، و دیگر موضوعاتی از این دست، طی یک‌دهه و نیم نخست پس از انقلاب نامشخص مانده بود. در پاسخ به این نیاز در سال ۱۳۷۲ «قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه‌ای حسابداران ذی‌صلاح به‌عنوان حسابدار رسمی» به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. به موجب این قانون دولت می‌تواند به منظور نظارت مالی بر واحدهای تولیدی، بازرگانی و خدماتی و هم‌چنین حصول اطمینان از قابل‌قبول بودن صورت‌های مالی واحدهای مزبور، برای حفظ منافع عمومی، صاحبان سرمایه‌ و دیگر اشخاص ذی‌حق و ذی‌نفع، حسب مورد و نیاز، ترتیبات لازم را برای استفاده از خدمات تخصصی و حرفه‌ای حسابداران ذی‌صلاح به‌عنوان حسابدار رسمی به عمل آورد.

براساس تبصره‌ی یک قانون یادشده، در سال ۱۳۷۴ «آیین‌نامه‌ی تعیین صلاحیت حسابداران رسمی و چگونگی انتخاب آنان» تهیه شد و به تصویب هیأت وزیران رسید و متعاقب آن در اوایل سال ۱۳۷۵ نخستین گروه حسابداران رسمی به‌عنوان هیأت مؤسس«جامعه‌ی حسابداران رسمی ایران» به وسیله‌ی وزیر امور اقتصادی و دارایی معرفی شدند تا طی شش ماه اساسنامه‌ی جامعه را تهیه و برای تصویب به هیأت وزیران ارائه کنند. این اساسنامه در مهلت مقرر تهیه شد و در شهریور ۱۳۷۸ به تصویب هیأت وزیران رسید. نخستین مجمع عمومی جامعه‌ی حسابداران رسمی ایران در دوم شهریور ۱۳۸۰ با هدف تعیین اعضای شورای‌عالی تشکیل شد. در این جلسه، اعضای شورای‌عالی با رأی مستقیم اعضای جامعه انتخاب و فعالیت جامعه‌ی حسابداران رسمی ایران عملاً آغاز شد. در تاریخ نهم اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۸، آیین‌نامه راهکارهای افزایش ضمانت اجرایی و تقویت حسابرسی به تصویب هیأت وزیران رسید. این آیین‌نامه نقطه‌عطف تازه‌ای در حرفه‌ی حسابرسی در ایران به شمار می‌رود، چرا که دامنه‌ی فعالیت حسابداران رسمی را گسترش داد و ارائه‌ی صورت‌های مالی حسابرسی شده را برای شرکت‌ها الزامی ساخت.

انتخاب حسابداران رسمی

انتخاب حسابداران رسمی طبق «آیین‌نامه‌ی تعیین صلاحیت حسابداران رسمی و چگونگی انتخاب آنان مصوب 22/ 5/ 1374 هیأت وزیران» صورت می‌گیرد بر این اساس هیأتی به‌نام «هیأت تشخیص صلاحیت حسابداران رسمی» مرکب از هفت نفر حسابدار متخصص و متعهد به انتخاب وزیر امور اقتصادی و دارایی تشکیل شده که وظیفه‌ی انتخاب حسابداران رسمی را برعهده دارند. از شرایط اصلی داوطلبان عنوان حسابدار رسمی، داشتن حداقل مدرک کارشناسی در رشته‌ی حسابداری، داشتن حداقل شش سال سابقه کار حسابرسی بعد از اخذ مدرک کارشناسی و قبولی در آزمون‌های تستی و تشریحی حسابداری، حسابرسی و قوانین (مالیات‌ها، تجارت، محاسبات و مرتبط) است که در معمولاً در آذرماه هر سال برگزار می‌شود.

خدمات تخصصی و حرفه‌ای

حسابداران رسمی با تشکیل مؤسسه‌ی حسابرسی و یا به صورت انفرادی با رعایت قوانین و مقررات حاکم در این خصوص مجاز به ارائه‌ی خدمات تخصصی و حرفه‌ای زیر هستند:

• انواع حسابرسی؛

• بازرسی قانونی؛

• نظارت بر تصفیه؛

• ارزیابی سهام و سهم‌الشرکه؛

• مشاوره‌ی مالی؛

• طراحی و پیاده‌سازی سیستم مالی؛

• خدمات مالی و حسابداری و مالیاتی؛

• داوری مالی؛ و

• خدمات کارشناسی به مراجع قضایی.

جایگاه حقوقی جامعه‌ی حسابداران رسمی ایران

جامعه‌ی حسابداران رسمی ایران، طبق تبصره‌ی۲  «قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه‌ای حسابداران ذی‌صلاح به عنوان حسابدار رسمی» به صورت مؤسسه‌ای غیردولتی، غیرانتفاعی و دارای استقلال مالی و شخصیت حقوقی مستقل تشکیل شده و در تاریخ ۱۱/ ۱۱/ ۱۳۸۰تحت شماره ۱۳۷۰۷ به عنوان مؤسسه‌ای غیرتجاری به ثبت رسیده است.

چشم‌انداز، ماموریت و هدف‌های راهبردی جامعه‌ی حسابداران رسمی ایران

بر اساس سند راهبردی جامعه‌ی حسابداران رسمی ایران، به عنوان جامعه‌ای مستقل، غیردولتی، و خودانتظام، چشم‌انداز، ماموریت، هدف‌های راهبردی و ارزش‌های و خود انتظام چنین تبیین شده است:

چشم‌انداز

دستیابی به جامعه‌ی حسابداران حرفه‌ای در سطح کشورهای پیشرفته در افق ده ساله.

ماموریت

تنظیم امور و اعتلای حرفه حسابداری و حسابرسی در کشور و نظارت حرفه‌ای بر کار حسابداران رسمی.

هدف‌های راهبردی

۱. توسعه‌ی فرهنگ حسابدهی، حساب‌خواهی و خدمات اعتبار بخشی،

۲. سامان‌دهی و گسترش تشکل حسابداران رسمی،

۳. گسترش بازار و تنوع خدمات حرفه‌ای،

۴. بهبود و تقویت مستمر کیفیت خدمات حرفه‌ای،

۵. ارتقای نظارت بر عملکرد اعضا وکنترل کیفیت خدمات حرفه‌ای،

۶. ارتقای اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی،

۷. تقویت همکاری و تعامل با نهادها و مراجع ذیربط،

۸. حمایت از حقوق حرفه ای و منافع مادی و معنوی اعضا،

۹. ارتباط مستمر، با مؤسسات و تشکل‌های حرفه‌ای داخلی و بین‌المللی، و

۱۰. تقویت ساختارها و نظام‌های داخلی جامعه.

هدف از تشکیل جامعه‌ی حسابداران رسمی

هدف از تشکیل جامعه عبارت است از تنظیم امور و اعتلای حرفه‌ی‌ حسابداری و حسابرسی در کشور و نظارت بر کار حسابداران رسمی از طریق:

۱ . تشکل حسابداران رسمی

۲ . بهبود و گسترش خدمات حرفه‌ای از طریق کمک در تهیه، تدوین، اشاعه و ارتقای اصول و استانداردهای حسابداری، خدمات مالی و آیین‌نامه‌ی رفتار حرفه‌ای

۳ . بالابردن دانش تخصصی حسابداران رسمی از طریق گسترش و بهبود آموزش، انجام تحقیقات و انتشار نشریات تخصصی و حرفه‌ای

۴. حمایت از حقوق حرفه‌ای اعضا

۵ . ارتباط با مؤسسات و تشکل‌های حرفه‌ای منطقه‌ای و بین‌المللی و عضویت در آنها به‌منظور ارتقای ارتباطات حرفه‌ای.

ارکان و تشکیلات جامعه حسـابداران رسـمی ایـران

الف) مجمع عمومی،

ب ) شورای‌عالی،

پ ) هیأت مدیره، و

ت ) هیأت عالی نظارت

• مجمع عمومی

اجتماع اعضای جامعه است که به صورت سالانه حداکثر تا شهریور ماه تشکیل و اهم وظایف آن انتخاب اعضای شورای‌عالی و تصویب گزارش سالانه آن است.

• شورای‌عالی

متشکل از یازده نفر حسابدار رسمی با حداقل ده سال سابقه‌ی کار مدیریت مرتبط بعد از اخذ مدرک کارشناسی است که از بین اعضای جامعه توسط مجمع عمومی اعضا برای مدت سه سال انتخاب و با حکم وزیر امور اقتصادی و دارایی منصوب می‌شوند. همچنین نمایندگان وزیر امور اقتصادی و دارایی، رئیس کل بانک مرکزی و رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار بدون حق رأی در جلسات شورای‌عالی حضور دارند.

• هیأت‌مدیره

هیأت‌مدیره مرکب از سه نفر حسابدار رسمی شامل یک نفر به عنوان رئیس هیأت‌مدیره و دبیر کل و دو نفر عضو موظف تمام وقت است که توسط شورای‌عالی برای مدت سه سال انتخاب و با حکم رئیس شورای‌عالی منصوب می‌شوند و تغییر آنان توسط شورای‌عالی قبل از انقضای دوره سه ساله، با موافقت وزیر امور اقتصادی و دارایی است.

• هیأت عالی نظارت

هیأت عالی نظارت مرکب از یک نفر رئیس و دو نفر عضو است که از بین حسابداران رسمی توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی برای مدت دو سال تعیین می‌شوند و به صورت تمام‌وقت به شرح ذیل فعالیت می‌کنند.

۱) رسیدگی و اظهار نظر نسبت به صورت‌های مالی و گزارش عملکرد سالانه جامعه و شورای‌عالی.

۲) نظارت بر فعالیت‌های حرفه‌ای جامعه.

۳) نظارت بر برگزاری انتخابات شورای‌عالی.

کارگروه‌های تخصصی

به‌منظور حسن اجرای وظایف و برنامه‌های جامعه، کارگروه‌های ذیل با عضویت اعضای صاحب نظر جامعه تشکیل و زیر نظر هیأت مدیره انجام وظیفه می‌کنند.

• قوانین و مقررات

• مؤسسات حسابرسی

• کنترل کیفیت

• مالیاتی

• آموزش و کارآموزی

• آیین رفتار حرفه‌ای

• فنی و استانداردها

• مبارزه با پول‌شویی و فساد

• بازار پول و سرمایه

• حسابرسی داخلی و عملیاتی

• توسعه‌ی کسب‌وکار و فرهنگ حساب‌دهی

• فناوری اطلاعات

حسابداران رسمی شاغل و غیرشاغل

آن دسته از حسابداران رسمی که تمام وقت خود را به خدمات تخصصی و حرفه‌ای تخصیص دهند و دارای مـشاغـل دیـگری اعم از موظف و غیرموظف (به استثنای اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی و سایر مشاغل آموزشی با رعایت مقررات استخدامی مربوط) نباشند، حسابدار رسمی شاغل نامیده می‌شوند و در غیر این صورت حسابدار رسمی غیر شاغل شناخته خواهند شد.

فعالیت حسابداران رسمی شاغل انفرادی

حسابداران رسمی شاغل انفرادی آن گروه از اعضای جامعه حسابداران رسمی ایران هستند که براساس مفاد بند (ز) ماده (۲) آیین‌نامه اجرایی تبصره ۴ قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه‌ای حسابداران ذی‌صلاح به عنوان حسابدار رسمی مصوب هیأت وزیران مجاز به انجام حسابرسی و بازرسی قانونی و یا حسابرسی (حسب مورد) در واحدهای ذیل هستند:

۱) شرکت‌های سهامی خاص و سایر شرکت‌ها و همچنین مؤسسات انتفاعی غیرتجاری،

۲) شرکت‌ها و مؤسسات تعاونی و اتحادیه‌های آنها،

۳) اشخاص حقیقی که طبق مقررات قانونی مربوط، مکلف به نگهداری دفاتر قانونی هستند.

مشروط به آن که بر اساس آخرین اظهارنامه مالیاتی تسلیمی خود جمع درآمد (‌فروش یا خدمات) آنها بیش از پنجاه میلیارد ریال (‌در مورد شرکت‌های پیمانکاری جمع دریافتی آنها بابت پیمان منعقده بیش از پنجاه میلیارد ریال) یا جمع ارزش دارایی‌های آنها بیش از هشتاد میلیارد ریال ‌باشد.

فعالیت سایر حسابداران رسمی

تنها مؤسسات حسابرسی و حسابداران رسمی شاغل انفرادی به صورت مستقل مجاز به ارائه‌ی خدمات تخصصی و حرفه‌ای می‌باشند. سایر حسابداران رسمی مشتمل بر حسابداران رسمی تحت استخدام سازمان حسابرسی، مؤسسات حسابرسی و حسابداران رسمی شاغلین انفرادی، مجاز به ارائه‌ی خدمات مزبور به صورت مستقل از محل استخدام نیستند. همچنین حسابداران رسمی غیر شاغل نیز مجاز به ارائه‌ی خدمات مورد اشاره با عنوان حسابدار رسمی نیستند.

فعالیت مؤسسات حسابرسی

مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران براساس مفاد ماده‌ی 25 اساسنامه‌ی جامعه توسط حداقل سه نفر حسابدار رسمی دارای حداقل سه سال سابقه‌ی مدیریت حسابرسی، پس از صدور مجوز توسط جامعه در اداره‌ی ثبت شرکت‌ها به‌عنوان مؤسسه‌ی غیرانتفاعی غیرتجاری ثبت می‌شوند. علاوه بر وجود حداقل سه نفر شریک حسابدار رسمی با شرایط مزبور برای تشکیل مؤسسه‌ی حسابرسی، ارائه‌ی خدمات تخصصی و حرفه‌ای با استفاده از کارکنان حرفه‌ای در رتبه‌های حسابرس، حسابرس ارشد، سرپرست، سرپرست ارشد و مدیر حسابرسی صورت می‌گیرد. برای هریک از شرکا و مدیران حسابدار رسمی با کمتر از 5 سال سابقه شراکت یا مدیریت حسابرسی و نیز بیش از 5 سال سابقه‌ی شراکت یا مدیریت  حسابرسی به ترتیب حداکثر 14 نفر و 20 نفر کارکنان حرفه‌ای تحت پوشش پیش‌بینی شده است. مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران طبق مفاد ماده (۲) آیین‌نامه اجرایی تبصره ۴ قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه‌ای حسابداران ذی‌صلاح به عنوان حسابدار رسمی مصوب هیأت وزیران مجاز به انجام حسابرسی و بازرسی قانونی یا حسابرسی (‌حسب مورد) در واحدهای ذیل هستند:

الف) شرکت‌های پذیرفته شده یا متقاضی پذیرش در بورس اوراق بهادار و شرکت‌های تابعه و وابسته به آن‌ها،

ب) شرکت‌های سهامی عام و شرکت‌های تابعه و وابسته به آن‌ها،

ج) شرکت‌های (دولتی) موضوع بندهای الف و ب ماده (۷) قانون اساسنامه‌ی سازمان حسابرسی با رعایت ترتیبات مقرر در تبصره‌ی یک ماده (۱۳۲) قانون محاسبات عمومی،

د) شعب و دفاتر نمایندگی شرکت‌های خارجی که در اجرای قانون اجازه ثبت شعبه و نمایندگی شرکت‌های خارجی- مصوب ۱۳۷۶- در ایران ثبت شده‌اند،

ﻫ) مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و شرکت‌ها، سازمانها و مؤسسات تابعه و وابسته به آن‌ها، و

ز) سایر اشخاص حقوقی و حقیقی که بر اساس آخرین اظهارنامه مالیاتی تسلیمی خود جمع درآمد (‌فروش یا خدمات) آن‌ها بیش از هشت میلیارد ریال (‌در مورد شرکت‌های پیمانکاری جمع دریافتی آن‌ها بابت پیمان منعقده بیش از هشت میلیارد ریال) یا جمع ارزش دارایی‌های آن‌ها بیش از شانزده میلیارد ریال می‌باشد.

امتیاز کنترل کیفیت مؤسسات حسابرسی

جامعه‌ی حسابداران رسمی ایران در اجرای مفاد ماده‌ی ٣١ اساسنامه‌ی جامعه، مبنی بر انتشار سالانه‌ی نتایج کنترل کیفیت (در سطح مؤسسه و کار حسابرسی) براساس امتیاز‌های کسب‌شده‌ی هر مؤسسه رتبه‌بندی آن‌ها را در چهار گروه «الف» تا «د» ارائه می‌کند. بر این اساس:

• امتیاز الف:  ٨٠١ تا ١٠٠٠،

• امتیاز ب: ٦٥١ تا ٨٠٠،

• امتیاز ج : ٥٠١  تا ٦٥٠، و

• امتیاز د : ٠ تا ٥٠٠.

برای مشاهده‌ی امتیاز کنترل کیفیت مؤسسات حسابرسی می‌توانید به سایت جامعه‌ی حسابداران رسمی ایران مراجعه فرمایید.

پای‌بندی اعضای جامعه به آیین رفتار حرفه‌ای

حسابدارانی که به عضویت جامعه‌ی حسابداران رسمی در می‌آیند با امضای سوگندنامه‌ای تعهد می‌کنند که در اجرای وظایف خود به عنوان حسابدار رسمی به اصول زیر پای‌بند باشند:

-  رعایت اصول و ضوابط حرفه‌ای

-  حفظ درست‌کاری، بی‌طرفی و استقلال حرفه‌ای

-  اخلاق و رازداری حرفه‌ای

-  اعتلای نام و منزلت اجتماعی حسابدار رسمی

-  حفظ شئون حرفه‌ای

نظارت بر فعالیت حسابداران رسمی

• مدیریت نظارت حرفه‌ای جامعه

براساس آیین‌نامه‌ی نظارت حرفه‌ای به منظور حفظ و افزایش کیفیت خدمات حرفه‌ای، هماهنگی در روش‌های انجام امور حسابرسی و بازرسی قانونی و پیشگیری از رفتار ناسازگار با شئون حرفه‌ای و ضرورت گذراندن دوره‌های بازآموزی اعضا، همچنین رعایت قوانین و مقررات حاکم بر فعالیت، جامعه بر کار حرفه‌ای مؤسسات حسابرسی و حسابداران رسمی شاغل نظارت مستمر دارد.

• کار گروه کنترل کیفیت جامعـه

کلیه‌ی اعضای شاغل حداقل یک بار در سال توسط همکاران کارگروه مورد کنترل وضعیت و کیفیت کار قرار می‌گیرند و نتایج ارزیابی‌های انجام شده در رتبه‌بندی اعضا استفاده و در صورت مشاهده‌ی موارد عدم رعایت با اهمیت، موضوع به هیأت انتظامی بدوی ارجاع ‌می‌شود.

• هیأت انتظامی بدوی

متشکل از ۳ نفر حسابدار رسمی غیر شاغل به انتخاب شورای‌عالی جامعه است که وظیفه‌ی رسیدگی به تخلفات انتظامی اعضای جامعه از مقررات مربوط را برعهده دارد. تنبیه‌های انتظامی به شرح ذیل است:

۱) اخطار بدون درج در پرونده

۲) توبیخ با درج در پرونده

۳) ممنوعیت انعقاد هرگونه قرارداد ارائـه خدمات حرفه‌ای

۴) تعلیق عضویت تا یکسال

۵) تعلیق عضویت یک تا پنج سال

۶) لغو عنوان حسابدار رسمی

• هیأت عالی انتظامی

متشکل از  ۳ نفر عضـو و با ترکیب یک نفر حسابدار رسمی به انتخاب وزیر امور اقتصادی و دارایی به عنوان رئیس هیأت، یک نفر حسابدار رسمی غیر شاغل به انتخاب شورای‌عالی جامعه و یک نفر متخصص حقوق به انتخاب وزیر دادگستری می‌باشد. متهم می‌تواند برای آرای ردیف (۳) تا (۶) هیأت بدوی درخواست تجدید نظر نماید که موضوع درخواست تجدید نظر در هیأت عالی انتظامی رسیدگی و رأی قطعی صادر و در خصوص تنبیهات ردیفهای (۵) و (۶) قطعیت آرای هیأت عالی انتظامی منوط به تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی است.

• حسابرسی مؤسسات حسابرسی

صورت‌های مالی مؤسسات حسابرسی توسط یکی از مؤسسات حسابرسی دیگر رسیدگی ‌می‌شود و یک‌ نسخه از گزارش به جامعه ارسال ‌می‌شود و انتخاب مؤسسات حسابرسی به صورت متقابل و بیش از دو سال مجاز نمی‌باشد.

• مراقبت حرفه‌ای

خدمات تخصصی و حرفه‌ای توسط اعضا بر مبنای «آیین رفتار حرفه‌ای جامعه حسابداران رسمی ایران» ارائـه ‌می‌شود. حسابداران رسمی با امضای سوگندنامه‌ای تعهد می‌کنند که خدمات خود را درصورت داشتن استقلال و صلاحیت حرفه‌ای ارائـه کنند و وظایف خود را با رعایت اصول و ضوابط حرفه‌ای، درستکاری، بی‌طرفی، رازداری و رفتار حرفه‌ای انجام دهند و همواره در حفظ صلاحیت حرفه‌ای کوشش نمایند.

درآمدها و هزینه‌ها

جامعه‌ی حسابداران رسمی ایران در قالب مؤسسه‌ای غیردولتی، غیر انتفاعی و دارای استقلال مالی و شخصیت حقوقی مستقل فعالیت می‌کند و کلیه‌ی هزینه‌های خود را از محل منابع زیر تامین می‌کند:

ـ ورودیه‌ی اعضا

ـ حق عضویت ثابت و متغیر

ـ درآمد برگزاری برنامه‌های آموزشی و پژوهشی، همایش‌ها و انتشارات

ـ کمک‌های داوطلبانه و هدایای اشخاص

وجوه پرداختی اعضا و دیگر اشخاص بابت موارد یادشده، از نظر مالیاتی جزو هزینه‌های قابل‌قبول به حساب می‌آید.

عضویت جامعه‌ی حسابداران رسمی در IFAC

به منظور گسترش ارتباطات و آگاهی از آخرین دستاوردهای علمی و آموزشی و حرفه‌ای، جامعه‌ی حسابداران رسمی ایران از سال ۲۰۰۴ میلادی به عضویت فدراسیون بین‌المللی حسابداران (IFAC) درآمده است. در حال حاضر ‌فدراسیون بین‌المللی حسابداران (‌IFAC‌) متشکل ‌از ۱۷۰ جامعه‌ی حرفه‌ای حسابداری از ۱۳۰ کشور ‌است که کم‌وبیش شامل سه میلیون حسابدار رسمی در سرتاسر جهان می‌شود.

مرکز تحقیقات و آموزش حسابداری و حسابرسی حرفه‌ای

مرکز تحقیقات و آموزش حسابداری و حسابرسی حرفه‌ای با هدف ارتقای دانش حسابداران، حسابرسان، کارکنان و مدیران مؤسسات حسابرسی، داوطلبان عضویت در جامعه و سایر علاقه‌مندان، راه‌اندازی شده است. مرکز آموزش هر سال برنامه‌های آموزشی برای رده‌های شغلی حسابرس، حسابرس ارشد، سرپرست، سرپرست ارشد و مدیر مؤسسات حسابرسی در زمینه‌ استانداردهای حسابداری و حسابرسی، برگزار می‌کند. افزون بر این، برنامه‌های آموزشی ویژه حسابداران رسمی نیز در راستای آموزش حرفه‌ای مستمر در این مرکز برگزار می‌شود. این مرکز تاکنون کتاب‌های زیر را منتشر کرده است:

• پرسش‌های چهارگزینه‌ای حسابرسی

• آیین رفتار حرفه‌ای

• پرسش‌ و پاسخ‌های مالیاتی

• مجموعه قانون و مقررات جامعه‌ی حسابداران رسمی ایران

• چک‌لیست‌های قانون تجارت و قانون محاسبات عمومی

• دستورالعمل حسابرسی صورت‌های مالی

• دستورالعمل تهیه و تنظیم پرونده و گزارش حسابرسی مالیاتی

• دیباچه‌ای بر حقوق مدنی

• حسابداری اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات

• استاندارد حسابداری شماره ۱۶ (آثار تغییر در نرخ ارز)

• حسابداری سرمایه‌گذاری‌ها ـ جلد نخست

• راهنمای به‌کارگیری استانداردهای بین‌المللی حسابرسی در حسابرسی واحدهای تجاری کوچک و متوسط (کتاب دوم ـ رهنمودهای عملی)

• باید و نبایدها در پذیرش و نخستین کاربری استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی

• استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره ۶ اکتشاف و ارزیابی منابع معدنی

از دیگر فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی این مرکز، چاپ کتب مورد نیاز حرفه‌ای و هم‌چنین فصلنامه‌ی «حسابدار رسمی» است که به‌منظور ارتقای دانش حرفه‌ای اعضا و سایر علاقه‌مندان، منتشر می‌شود. ضمناً، خبرهای مربوط به آخرین تحولات در حرفه‌ی حسابداری و حسابرسی نیز در پایگاه اینترنتی جامعه به نشانی www.iacpa.ir در دسترس علاقه‌مندان است.