باید و نباید‌های فیلترینگ تلگرام

فیلترینگ به معنی پایان فعالیت کاربران نیست

عباس عبدی/ روزنامه‌نگار و فعال سیاسی

فیلترینگ در واقع بیشتر از آنکه به ضرر مردم باشد، چیزی است که به ضرر خود فیلتر‌کننده است که خود را از حق اطلاع از جامعه محروم می‌کند. یکسری از افراد که بالاخره با فیلترشکن از فیلترینگ عبور می‌کنند و کسانی هم که نمی‌توانند استفاده کنند نگاه و درک‌شان به واقعیت دچار آسیب می‌شود. بنابراین در شرایط کنونی فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی جز اینکه شرایط استفاده‌اش را برای کاربران عوض کند، چیزی را حل نمی‌کند و نفعی ندارد. به‌طور کلی من در شرایط عادی با هر نوع فیلترینگ و عدم دسترسی آزاد به اطلاعات مخالف هستم؛ به‌خصوص برای افرادی که به سن قانونی رسیده‌اند. اگر می‌خواهیم محتوای برخی از شبکه‌های اجتماعی دچار عوارض نشوند، راهش فیلترینگ نیست و باید به شکل دیگری مشکل را حل کرد. تجربه نشان داده که اگر شبکه‌ای هم فیلتر شود، باز مردم به یک اپلیکیشن یا شبکه دیگری کوچ می‌کنند و فیلترینگ به معنی پایان فعالیت کاربران در شبکه‌های اجتماعی نخواهد بود.  البته اگر شرایط خاصی در جامعه پیش بیاید شاید فیلترینگ در یک مدت زمان محدود قابل تحمل باشد؛ به شرطی که بحث شفاف باشد و اعتماد مردم هم جلب شود.

 

رشد نیافتگی عامل ترس از شبکه‌های اجتماعی

دکتر علی اصغر محکی /  روزنامه‌نگار و مدرس دانشگاه

فرصت‌های شبکه‌های اجتماعی بسیار بیشتر از تهدیدهای آن است، مشروط بر اینکه کاربران در بهره‌گیری از این شبکه‌ها، به بلوغ و رشد و آگاهی رسیده باشند و این حاصل نمی‌شود مگر با تقویت اعتماد به نفس، خویشتن‌داری، سواد رسانه‌ای، آداب و اخلاق و پارسایی که همه اینها ریشه در تربیت و جامعه‌پذیری درست دارد. ترس کنونی بیش از آنکه مربوط به ذات این پدیده باشد، مربوط به رشدنیافتگی و ناپختگی آحادی از اجتماع ما است که حتی در نبود این شبکه‌ها نیز جامعه از گزند آنان در امان نیست. واقعا ما نیازمند تحول اساسی در نظام آموزش و پرورش خود هستیم. منشأ خطر پیش از آنکه فناوری‌های نو باشد، کاربرد اشتباه آن است. پاک کردن صورت مساله جز عقب ماندگی دوچندان و از دست دادن فرصت استفاده بهینه، نتیجه دیگری نخواهد داشت.

 

قانون اجازه فیلترینگ دائمی را نمی‌دهد

جواد افتاده / مولف کتاب تحلیل شبکه های اجتماعی

دیگر همه می‌دانیم، تلگرام این روزها فیلتر است؛ اما سوال این است که فیلترینگ آن تا چه زمانی ادامه دارد؟ طبق قانون جرایم رایانه‌ای، فیلترینگ زمانی اعمال می‌شود که محتوای مجرمانه وجود داشته باشد. یعنی هرجا که محتوای مجرمانه (بنابر تعریف قانون) وجود دارد فیلترینگ باید اعمال شود؛ اما هیچ جای قانون اشاره نشده است که سایت یا اپلیکیشنی به‌طور کامل فیلتر شود. در موضوع تلگرام، به‌دلیل عدم امکان و قابلیت فیلترکردن کانا‌ل‌ها و محتوا و همچنین عدم همکاری شرکت تلگرام با کشور به دستور شورای‌عالی امنیت ملی در این برهه حساس کنونی این اپلیکیشن پیام‌رسان فیلتر شده است. اما فراموش نکنیم که هیچ جای قانون به ما اجازه فیلتر کامل یک اپلیکیشن یا وب‌سایت را به‌طور کامل و دائمی نمی‌دهد. در انگلستان نیز در جنبش ۹ آوریل چند شبکه اجتماعی فیلتر شد. اما نکته اساسی این است که فیلترینگ در مقاطع حساس حتی اگر توجیه داشته باشد، مقطعی است و دائمی بودن آن برخلاف قانون است. حتی اگر دائمی هم باشد، کاربران یا از فیلترشکن استفاده می‌کنند که در آن صورت هم به سایت‌های بسیار دیگری دسترسی دارند یا به اپلیکیشن یا پلت‌فرم دیگری کوچ می‌کنند. در هر صورت کاربر امروزی برای دسترسی به اطلاعات و شبکه محدود نمی‌ماند و در محدودیت، خلاقیت به خرج می‌دهد.

 

مهار  وندالیسم

محسن مهدیان /روزنامه‌نگار

کسانی که با فیلترینگ تلگرام مخالفت می کنند دچار یک اشکال جدی اند. اشکال چیست؟ تقلیل آشوب ها.  اگر ماجرای آشوب ها را درست تحلیل نکنیم احتمالا مساله فیلترینگ و مواردی شبیه بدان برایمان حل نمی شود. متاسفانه برخی در دولت و مجلس ماجرای آشوب ها را تقلیل داده اند و برای همین نمی توانند ضرورت فیلترینگ را متوجه باشند. ماهیت آشوب ها بر حسب گزارش های رسمی دولتی در سه سطح قابل جمع بندی است. اول وجه اقتصادی و مردمی اعتراضات است. این وجه در دو ساعت اول تجمع مشهد خودش را نشان داد ولاغیر. سطح دوم وجه وندال آن است که زائیده شبکه های اجتماعی است.  دقت فرمایید که ۹۰ درصد دستگیرشدگان زیر ۲۵ سال سن داشتند. جنس شعارهایشان نیز کاملا نشان میداد که اعتراض شان دچار کوری و گیجی ساختاری است. وندالیسم نتیجه سبک زندگی بی هویتی است که شبکه های اجتماعی می سازند. سطح دوم بیشتر در شهرهای بزرگ از جمله تهران خودش را نشان داد. سطح سوم نیز امنیتی است که بیشتر در شهر های کوچک بود و مشخصا از تسلط نفاق و ضدانقلاب در این تجمعات حکایت داشت و مشاهده کردیم که از همان ابتدا قرمز و خشن برگزار می شد. این سطح نیز بر بستر شبکه های اجتماعی سوار شدند. به‌جز سطح اول، دو سطح دیگر اغتشاشات این فهم را ایجاد می کند که باید شبکه های اجتماعی کنترل پذیر باشد. دوستان ظاهرا آگاهانه یا ناآگاهانه ماجرای اغتشاشات را به سطح اول “تقلیل” داده اند لذا اهمیت کنترل شبکه های اجتماعی را متوجه نیستند. به این فهم‌ مدیریت شبکه اجتماعی تلگرام اگر با سیستم امنیتی کشور همکاری کند، فیلترینگ ضرورت ندارد. در غیر اینصورت نظام باید به فکر شبکه اجتماعی جایگزین باشد و بحث فیلترینگ تلگرام و مواردی شبیه آنرا جدی تر دنبال کند. البته شبکه اجتماعی جایگزین، باید به جهت امکانات قابل رقابت با نمونه های موجود باشد.

 

کشتن مرغ‌های تخم طلا

جعفر خیرخواهان / اقتصاددان

اعتماد و اطمینان کارآفرینان و سرمایه‌گذاران به دولتی که منافع بلندمدت را فدای مصالح و اقتضائات سیاسی آنی نکند، رمز تداوم و گسترش سرمایه‌گذاری و تولید است. کارآفرینان با وجود اعتماد به حکومت و اطمینان به تداوم رویه‌ها و امکان کسب سود در آینده است که حاضر می‌شوند پا به عرصه اقتصادی بگذارند. در زمان‌های گذشته تاریخ حکام طماع با افراط در و خراج‌ستانی خارج از قاعده و نیز ناتوانی در حفظ امنیت مسیرهای تجاری، چنان عرصه را بر فعالان اقتصادی تنگ می‌کردند که همگان عطای تولید را به لقای آن می‌بخشیدند. در آن زمانه، بازرگانان که سودای تجارت فراقلمروی داشتند نیز مسیر تجاری را کج کرده و از دادوستد با آن کشور خودداری می‌کردند. این رویه و نگرش کوته‌بینانه به امر حکومتداری باعث می‌شد منافع بالقوه عظیم تولید و تجارت برای یک کشور از دست برود. در عصر کنونی که ایجاد شاهراه‌های مجازی و رشد شبکه‌های اجتماعی را شاهدیم، حکومت‌هایی که گرایش به تسلط بر افکار شهروندان و تربیت و تادیب آنها دارند سعی در کنترل این فضای مجازی می‌کنند. بی‌اعتمادی جامعه به محتوا و امنیت شبکه‌های بومی داخلی، آنها را به سمت بسترهای غیربومی سوق می‌دهد. امنیتی کردن بیشتر فضا و افراط در استفاده از ابزار فیلترینگ به مثابه ذبح کردن مرغ‌های تخم طلا یا از بین بردن خالقان ثروت است.

 

فیلتردائمی راه تخلف  را بازمی‌کند

محمد مهاجری / فعال سیاسی و روزنامه‌نگار

در شرایط امنیتی و بحرانی خاص، به‌دلیل منطقی که بر این شرایط حکمفرماست، فیلتر شبکه‌های اجتماعی به‌صورت کوتاه‌مدت برای رفع برخی از مشکلات به‌نظرم کار غلطی نیست؛ اما تداوم این کار با توجه به اینکه راه‌هایی برای دورزدن ان پیدا می‌شود و عملا با چنین فیلترهایی زمینه برای استفاده از فیلترشکن‌ها و روش‌های غیرقانونی بازمی‌شود، تداوم آن کار عاقلانه‌ای نیست. در رابطه با استفاده از فیلترشکن هم که این روزها بسیاری از آن استفاده می‌کنند، می‌توان با مثالی آن را شفاف‌تر کرد. اگر وسط یک بیابان در قرار دهید و بگویید همه مردم برای عبور از بیابان باید از این در عبور کنند، طبیعی است که همه مردم از این امر اطاعت نمی‌کنند و بسیاری از آنها ساختارشکنی می‌کنند؛ بنابراین وقتی بر روی شبکه‌های اجتماعی فیلتر می‌گذاریم به همه مردم می‌گوییم در این دنیا به جای عبور از تمام جاهایی که وجود دارد و استفاده از فضای باز باید حتما از دری که تعیین شده عبور کنید، با این کار خودبه‌خود به مردم قانون‌شکنی و ساختارشکنی را یاد می‌دهیم و راه را برای قانون‌شکنان باز می‌کنیم. وقتی تمام خیابان‌های منشعب به خیابان اصلی را ممنوع کنیم و به کسی اجازه عبور از هیچ کدام از این خیابان‌ها را ندهیم، مردم قطعا برای رسیدن به مقصدشان خلاف می‌کنند. بنابراین با فیلتر کردن دائمی شبکه‌های اجتماعی راه را برای خلاف کردن مردم هموار می‌کنیم.