غلامرضا مصباحی مقدم در نشست «اقتصاد اسلامی از شعار تا عمل» که به همت انجمن اندیشه و قلم برگزار شد، با بیان اینکه شهید صدر در کتاب «اقتصادنا»، پیش از تشکیل حکومت اسلامی بحث اقتصاد اسلامی را مطرح کرده، گفت: در آنجا گفته شده اگر جامعه اسلامی مطابق دستورات اسلام شکل بگیرد، اقتصاد اسلامی معنا دارد و آرمان‌های دست یافتنی هم در آن مطرح شده است. البته علم اقتصاد مطالعه واقعیت‌های عینی در جامعه و توصیف وقایع اقتصادی است و برای اقتصاد اسلامی، علم اقتصاد را کاملا کنار نمی‌گذاریم، از آن به عنوان ابزاراستفاده می‌کنیم، ولی فروض آن را تغییر می‌دهیم.

وی با بیان این که بالاترین نرخ بهره را در منطقه داریم، اظهار کرد: این هیچ ربطی به اقتصاد اسلامی ندارد. وضع موجود را به پای اسلام ننویسید. سال ۶۲ قانون عملیات بانکی بدون ربا در مجلس تصویب شد و شورای نگهبان عدم مغایرت آن را با شرع اعلام کرد، آنجا بهره نبود. اما پاشنه آشیل نظام بانکی ما اختصاص سود علی‌الحساب به سپرده‌گذاران بود که بعد با ورود بانکهای خصوصی رقابت‌ها زیادتر هم شد. اینها عملکرد مدیران اقتصادی است، نه اسلام.

مصباحی‌مقدم گفت: کسی نیامد علم اقتصاد اسلامی را استخراج کند، آقای روغنی زنجانی، رئیس وقت سازمان برنامه به احمد توکلی گفت اگر اقتصاد اسلامی علمی دارید بدهید آن را اجرا کنیم وگرنه براساس اقتصاد علمی متعارف عمل می‌کنیم.

استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) در بخش دیگری از سخنانش گفت: معتقد نیستم برای اقتصاد اسلامی نیاز به شستن دانش اقتصاد داشته باشیم، این دانش ابزار مطالعه و تحلیل را به ما می‌دهد و خیلی هم خوب است، اما فروض آن را مورد مناقشه قرار می‌دهیم. ما علم جهانی نداریم و سیستم بانکی ما را هم اندیشمندان اقتصاد سرمایه‌داری درست کرده و تنها کلاهی سرش گذاشته‌اند به نام عقود تا دهان شورای نگهبان را ببندند.

رئیس پیشین کمیسیون اقتصادی مجلس، مقصر اول در شرایط فعلی را مدیران اجرایی دانست و با نقل قولی از غلامرضا تاجگردون گفت: طبق یک مطالعه، تمام برنامه‌ریزان بعد از انقلاب، همان چیزی که مدنظرشان بوده اجرا کرده و به اصلاحات مجلس بی‌اعتنا بوده‌اند.

وی یکی از مشکلات کشور را نبود حزب و پیش‌بینی‌ناپذیر بودن انتخابات‌ها از سال ۷۶ دانست و گفت: وقتی حزب نیست، نه کادر تربیت می‌شود و نه برنامه هست و نه کسی مسئولیت می‌پذیرد.

همچنین در بخش دیگری از این نشست مرتضی عزتی، استاد اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه در دین فقط آرمان‌ها و اصول ذکر شده، گفت: نباید انتظار داشته باشیم از اسلام علم اقتصاد در بیاید. اقتصاد موضوع است، پول اسلامی وکالای اسلامی نداریم پس به این معنا اقتصاداسلامی و غیراسلامی نداریم.

وی افزود: اگر مدعی اقتصاد اسلامی هستیم باید در قالب تئوری علمی و استدلال و اثبات بیاید نه به صورت شعاری و دستوری و احکامی، می‌توانیم دانش اقتصاد را با اصول دین تطبیق بدهیم اما مکتب اقتصاد اسلامی نداریم، مکاتب اقتصادی علمی هستند.

عزتی علم را دانستنی های قابل اثبات مبتنی بر عقل و تجربه تعریف کرد و گفت: اما اصول دین مواردی است که از عقل و تجربه حاصل نمی‌شود و از این رو خداوند با وحی آنها را به ما منتقل کرده است.

وی جریان‌های علمی اقتصادی در دنیا را هم سو خواند و گفت: در سیاستگذاری باید همه کارهای ما مبتنی بر علم باشد و نظارت با دین باشد و توصیه قانون اساسی هم همین است. در اقتصاد اسلامی هم هدفگذاری باید براساس علم و دین باشد، به شرطی که با هم در تناقض نباشند و اگر جایی احکام قابل اجرا نبود، می‌توانیم آنها را کنار بگذاریم. چون احکام ابزار وصول به اهدافند، نه اصل و اقتصادی اسلامی است که مبتنی بر علم اقتصاد و در چارچوب اصول اسلامی حداکثر اهداف انسانی را تامین کند. بر این اساس، اگر رشد اقتصادی پایین داریم، عزت نفس و تعامل با دنیا نداریم و مردم در رفاه نیستند، اسلامی نیستیم.

وی در پاسخ مصباحی مقدم گفت: ۸۰ درصد عملکرد بانکی مطابق عقود ثابت شرعی است. اینکه همه مسئولان می‌گویند اقتصاد اسلامی نیست، پس چه کسی باید اقتصاد را اسلامی می‌کرد چرا همه از رهبری و رئیس‌جمهور و نماینده منتقد و مدعی‌اند؟  پس چه کسی باید پاسخگو باشد؟

رئیس انجمن اقتصاد اسلامی با اشاره به مطالعه انجام شده خود گفت: براساس محاسبه ۲۰ شاخص اقتصاد اسلامی نظیر عدالت، فقرزدایی، رشد اقتصادی و...، روند رشد اقتصاد اسلامی در دولت میرحسین موسوی سالانه صفر درصد، دولت سازندگی یک درصد، در دولت اصلاحات ٣.٥ درصد و دولت احمدی‌نژاد منهای یک درصد بوده است.

استاد دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به بهره‌گیری چین از اصول علمی گفت: اگر ۳۰ سال قبل چینی‌ها از گرسنگی می‌مردند، امروز توانسته اند درآمد بیشتری داشته باشند. علت آن است که ابتدا تجمیع ثروت کرده‌اند و بعد توزیع. اما ما در سند چشم‌انداز گفته‌ایم باید تعامل سازنده با دنیا داشته باشیم و قدرت اول اقتصادی منطقه شویم، اما یک بار به نام دین و قاعده نفی سبیل، گاهی به نام فقرزدایی و یا عوامل دیگر، این رویکرد را کنار گذاشته‌ایم، موارد انحرافی را به دین نسبت داده‌ایم و جلوی پیشرفت را گرفته‌ایم. در حالی که هرگاه علم اقتصاد کار کرده پیشرفت کرده‌ایم.

 

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.