تامین مسکن در شهرهای بزرگ امکان‌پذیر است؟
مسوولان وزارت راه و شهرسازی به صراحت اعلام کرده‌اند از آنجا که در شهرهای بزرگ و کلان‌شهرها زمین دولتی در اختیار نیست و هزینه تامین زمین برای اجرای طرح اقدام مسکن زیاد است، سهمیه ۲۰۰ هزار واحدی در نظر گرفته شده برای متقاضیان مسکن این گروه از شهرها در شهرهای جدید واقع در حومه کلان‌شهرها و شهرهای بزرگ احداث خواهد شد.این موضوع نشان میدهد سیاست‌گذاری دولت در راستای اجرای طرح اقدام ملی برای متقاضیان مسکن ساکن در شهرهای بزرگ و کلان‌شهرها به گونه‌ای تدارک دیده شده است که افراد فاقد مسکن این شهرها که قصد ورود به طرح اقدام ملی برای خانه‌دار شدن دارند باید بدانند که سکونت آنها پس از واگذاری این واحدها حداقل به فاصله ۱۵ تا ۲۰ کیلومتری از شهر مادر(کلان‌شهر یا شهر بزرگ) خواهد بود.این موضوع اخیرا نیز از سوی متولی طرح اقدام ملی مسکن مورد تاکید قرار گرفته است. با این حال هم‌اکنون این سوال ایجاد می‌شود که آیا تامین زمین در کلان‌شهرها امکان‌پذیر نیست و تقاضای مسکن این شهرها برای پاسخگویی در قالب یک طرح خانه‌سازی دولتی باید حتما به دلیل فقدان زمین قابل ساخت وساز به شهرهای جدید و حومه کلان‌شهرها منتقل شود؟
بررسی‌ها نشان میدهد تامین مسکن خانه‌اولی‌ها در کلان‌شهرها به شکل محدود امکان‌پذیر است؛ اما نکته‌ای که در این زمینه وجود دارد آن است که تحقق این هدف یعنی تامین مسکن خانه‌اولی‌ها در داخل شهرهای بزرگ و کلان‌شهرها به سادگی و سهل‌الوصولی مسیری که هم‌اکنون متولی طرح اقدام ملی مسکن برای این موضوع در نظر گرفته است (ساخت مسکن در شهرهای جدید) نیست.این مسیر نسبت به مسیر فعلی هم زمانبر‌تر است و هم به عزم و اراده و همکاری جدی دولت و شهرداری و مجموعه متولیان اجرای این طرح نیاز دارد.مهم‌ترین مسیر تامین مسکن خانه‌اولی‌ها در قالب طرح اقدام ملی مسکن به نوسازی بافت فرسوده و تامین مسکن در محدوده‌های هدف نوسازی مربوط می‌شود. می‌توان طرح اقدام ملی مسکن را به‌صورت محدود در بافت‌های فرسوده کلان‌شهرها و شهرهای بزرگ اجرا کرد. به این ترتیب نه تنها بخش قابل‌توجهی از بافت‌های فرسوده شهری نوسازی و بهسازی می‌شوند بلکه بخشی از تقاضای مسکن خانه‌اولی‌ها در قالب طرح اقدام ملی در درون کلان‌شهرها وشهرهای بزرگ پاسخ داده می‌شود. هم‌اکنون بافت‌های فرسوده شهری امکان افزایش ظرفیت سکونتی به میزان حداقل دو برابر را دارند. به این معنا که در صورت تبدیل هر کدام از تک‌پلاک‌های فرسوده شهری که هم‌اکنون یک خانوار در آن سکونت دارد به واحدهای مسکونی دو طبقه، یک خانوار دیگر نیز در این محدوده‌های شهری امکان سکونت پیدا می‌کند.
این موضوع برای متولی بخش مسکن و مجموعه دولت نیز کم‌هزینه‌تر از حالتی است که واحدهای طرح اقدام ملی در شهرهای جدید ساخته شود. چرا که ساخت وساز در بافت‌های فرسوده به دلیل تامین و مهیا بودن خدمات زیربنایی، در نهایت برای دولت ارزان‌تر از ساخت وساز در مناطقی که از خدمات شهری برخوردار نیستند، تمام می‌شود. دولت می‌تواند بخشی از این هزینه را برای جلب سرمایه‌گذار به بافت‌های فرسوده و به‌عنوان مشوق برای سازندگان اختصاص دهد.البته وجود ظرفیت در بافت‌های فرسوده برای اجرای طرح اقدام ملی به معنای تاکید بر رویکرد برج‌سازی و مرتفع‌سازی و انبوه‌سازی در این مناطق شهری نیست. چرا که شهرهای بزرگ وکلان‌شهرها در شرایط فعلی به هیچ وجه به لحاظ ظرفیت‌های زیستی (محیط زیست، کیفیت هوا، تامین آب شرب، ترافیک و...) گنجایش انبوه‌سازی و تحمیل بارگزاری سنگین جمعیتی را ندارد اما ساخت دو واحد روی یک تک پلاک فرسوده به شکل محدود می‌تواند پتانسیل مناسبی برای تامین مسکن خانه‌اولی در داخل محدوده شهری در قالب طرح جدید خانه‌سازی دولتی باشد.
