در حالی که در طرح زوج و فرد خودروها بر اساس رقم آخر پلاک سه روز در هفته مجاز به تردد در حلقه دوم معابر مرکزی شهر بودند و در سایر روزهای هفته در صورت تردد در این محدوده باید مجوز طرح ترافیک روزانه خریداری می‌کردند، مدیریت شهری تهران از اول تیر امسال طرح دیگری را جایگزین زوج و فرد کرد که به واسطه آن هر خودرو از امکان تردد به مدت ۲۰ روز در هر فصل به شکل رایگان در این محدوده که همچنان به «زوج و فرد» شهرت دارد، برخوردار است که معادل ۵/ ۱ روز در هفته است، با این تفاوت که شهروندان مجبور نیستند در هر هفته از سهمیه ۵/ ۱ روزه خود استفاده کنند، بلکه می‌توانند بر اساس نیاز خود در طول فصل از این سهمیه برخوردار شوند و اگر این سهمیه به اتمام برسد، در بقیه ایام فصل باید عوارض تردد معادل نصف بهای طرح ترافیک بپردازند.

اما اخیرا پلیس راهور انتقادهایی به طرح شهرداری تهران مطرح کرده و در نامه‌ای که با امضای رئیس پلیس راهور پایتخت و البته با دستور فرمانده ناجا به شهردار تهران نوشته، درخواست کرده این طرح لغو و نسخه سومی ارائه کند که به نوعی به احیای طرح زوج و فرد منجر می‌شود.  پیشنهاد جایگزین پلیس که هادیانفر دیروز جزئیات آن را اعلام کرده، به این ترتیب است که هر خودرو دو روز در هفته مجاز به تردد در محدوده زوج و فرد باشد و در بقیه ایام هفته نسبت به خرید مجوز طرح ترافیک اقدام کرده و در غیر این‌صورت توسط پلیس جریمه شوند. تنها تفاوت نسخه پیشنهادی پلیس با طرح زوج و فرد این است که در این طرح به جای سه روز مجاز در هفته، دو روز مجاز در هفته برای هر خودرو در نظر گرفته شده است. به این ترتیب عملا نسخه جایگزین طرح زوج و فرد که به طرح کنترل آلودگی هوا در حلقه دوم طرح ترافیک شهرت دارد و بیش از سه ماه از اجرای آن می‌گذرد، ابطال خواهد شد.

رئیس پلیس راهور ناجا دو علت را برای پیشنهاد خود معرفی می‌کند؛ نخست اینکه معتقد است «این طرح نیاز تهران برای کاهش ترافیک را مرتفع نکرده» و دوم اینکه «بار مالی به مردم را اضافه کرده است». در پاسخ به گزینه اول، آمارهای ترافیکی که شهرداری تهران از داده‌های شرکت کنترل ترافیک تهران استخراج کرده حاکی از این است که بار ترافیک در بسیاری از بزرگراه‌ها کاهش یافته، طوری که میانگین ترافیک در کل شهر را کاهشی کرده است. اطلاعات استخراج‌شده از دوربین‌ها مربوط به وضعیت ترافیک در روزهای اول و دوم مهر حاکی از کاهش بار تردد خودروها در این دو روز نسبت به مدت مشابه سال گذشته است.

نتایج داده‌های برگرفته از دوربین‌های کنترل ترافیک نشان می‌دهد ترافیک سنگین کل معابر شهر تهران در روز اول مهر ۹۸ نسبت به اول مهر ۹۷ حدود ۳ درصد کاهش یافت. شاخص این مقایسه، طول معابری است که تحت‌تاثیر ترافیک سنگین قرار داشتند اما در محدوده بین طرح ترافیک و طرح کنترل آلودگی هوا (محدوده زوج یا فرد سابق) میزان کاهش ترافیک در ساعات مختلف در روز اول مهر از ۵ تا ۱۰ درصد و در روز دوم مهر از ۴ تا ۹ درصد کاهش یافت. بر اساس گزارشی که شرکت کنترل ترافیک تهران تدوین کرده و به مقایسه درصد معابر پرترافیک (دارای سرعت متوسط کمتر از ۲۰ کیلومتر بر ساعت) پرداخته است، ترافیک روز اول مهر در ساعات اوج صبح ۰۱/ ۵درصد، در ساعات غیر اوج ۷۵/ ۶درصد و در ساعات اوج عصر ۵۶/ ۹درصد کاهش یافت. در روز دوم مهر نیز ترافیک در اوج صبح ۹۰/ ۸درصد، در ساعات غیراوج ۵۴/ ۴درصد و در ساعات اوج عصر ۰۱/ ۴درصد کاهش را به خود دیده است.

این گزارش همچنین طول ترافیک سنگین در همه معابر شهر تهران در کلیه مناطق شامل معابر بزرگراهی (۵۷۰کیلومتر) و شریانی (۳۳۶۶ کیلومتر) را در روز اول مهر امسال با سال گذشته مقایسه کرد و به این نتیجه رسید که مجموع ترافیک تهران در اولین روز پاییز حدود ۳ درصد کاهش یافت، البته میزان کاهش در معابر مختلف بزرگراهی و غیر بزرگراهی متفاوت بود. ایراد دوم پلیس به نسخه جایگزین طرح زوج و فرد مبنی بر اینکه شهرداری به دنبال درآمدزایی است نیز از دیدگاه کارشناسان قابل‌قبول نیست. کارشناسان شهری معتقدند اداره شهر هزینه دارد و درآمدزایی بخشی از وظیفه شهرداری است، مشروط بر اینکه درآمد سمی نباشد، پایدار باشد و نسبت به تولید عارضه برای شهر نیز بازدارندگی ایجاد کند.

این سه ویژگی هر سه در عوارض تردد جمع است و در نتیجه کسب درآمد به این ترتیب نه‌تنها اشکالی ندارد، بلکه به واسطه اینکه یک منبع درآمدی مناسب جایگزین شهرفروشی است، مورد تایید کارشناسان شهری است. بنابراین اینکه پلیس بحث انگیزه درآمدزایی را به‌عنوان اشکال معرفی کرده، استدلال خوبی برای طرح ایراد به طرح تبدیل زوج و فرد به حلقه دوم طرح ترافیک نیست. از سوی دیگر سردار هادیانفر دیروز به صراحت اعلام کرده که پلیس راهنمایی و رانندگی بر اساس قانون، مدیریت ترافیک را بر عهده دارد؛ این در حالی است که شهردار تهران چندی پیش با استناد به یک بند قانونی، عملا مدیر ارشد ترافیک تهران را معرفی کرده است.

آن‌گونه که حناچی گفته، متن تبصره یک الحاقی به بند ۱۲ماده چهار قانون تشکیل نیروی انتظامی، مصوب سال ۱۳۶۹ به این موضوع اشاره کرده «کلیه امور راهنمایی و رانندگی در داخل شهر باید برابر با سیاست‌ها و برنامه‌های شهرداری تهران به اجرا درآید». با این استناد قانونی که حناچی به آن اشاره کرده، تکلیف طرح جدید ترافیک نیز به نوعی مشخص شده و پلیس راهور باید با مدیریت شهری هماهنگ عمل کند.

اخبار مرتبط