«دنیای اقتصاد» کارنامه بهاری بازار ملک پایتخت را بررسی می‌کند

عقب‌نشینی مسکن از دو جناح

دنیای اقتصاد : بازار معاملات مسکن در تهران با عقبگرد «تورم ماهانه» و «خریداران قطعی» مواجه شد. جزئیات اعداد و ارقام «کارنامه بهار بازار مسکن» از یک اتفاق مثبت و یک رویداد منفی در معاملات املاک پایتخت حکایت دارد. ماه گذشته شیب رشد ماهانه قیمت مسکن در پایتخت به کمتر از نصف شیب رشد اردیبهشت تنزل کرد؛ به‌طوری‌که تورم ماهانه ملکی از بالای ۱۲ درصد در میانه بهار به کمتر از ۵ درصد در پایان فصل رسید. عبور بازار مسکن از نوسانات بزرگ قیمتی و قرار گرفتن در مسیر کاهش تورم - به سمت صفر شدن- می‌تواند به ثبات‌بخشی بازار و جلوگیری از عمیق‌تر شدن رکود خرید و فروش کمک کند. اما به‌رغم افت قابل‌توجه سرعت افزایش قیمت، حجم خرید و فروش آپارتمان در خرداد ماه ۵۰ درصد نسبت به اردیبهشت و ۵۴ درصد نسبت به خرداد پارسال کاهش پیدا کرده است. نبض معاملات ملک، رکود سنگین را منعکس می‌کند که بیانگر ناتوانی مالی خریداران مصرفی و قفل شدن بازار فروش برای سرمایه‌گذاران ساختمانی (سازنده‌ها) است. بررسی‌ها مشخص می‌کند، عقبگرد معاملاتی ناشی از دو عامل اصلی و البته جو روانی حاکم بر بازار طی ماه گذشته است. سطح فعلی متوسط قیمت هر مترمربع آپارتمان در تهران و همچنین میانگین فصلی، در کارنامه تشریح شده است.

شیب رشد قیمت مسکن بعد از بروز تورم ماهانه بی‌سابقه در اردیبهشت ماه ۹۷، در آخرین ماه از فصل بهار- خرداد-به کمتر از نصف کاهش یافت. با این حال، میانگین قیمت هر مترمربع آپارتمان در شهر تهران در ماه پایانی فصل بهار از کانال ۱۳ میلیون تومان عبور کرد. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» از وضعیت بازار معاملات مسکن شهر تهران در خرداد ماه نشان می‌دهد بعد از آنکه تحت تاثیر دوپینگ معاملاتی بازار ملک در اردیبهشت ماه و ثبت بیش از ۱۲ هزار فقره معامله خرید در این ماه، تورم ماهانه ۵/ ۱۲ درصدی رقم خورد، اما در خرداد ماه شیب رشد قیمت مسکن در مقایسه با ماه قبل به ۵/ ۴ درصد کاهش یافت؛ این موضوع نشان می‌دهد خردادماه امسال سرعت رشد قیمت مسکن در مقایسه با سرعت رشد قیمت در اردیبهشت ماه به کمتر از نصف کاهش یافته است. میانگین قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در شهر تهران در خرداد امسال با افزایش ۵/ ۴ درصدی به ۱۳ میلیون و۲۴۰ هزار تومان رسید که این میزان در مقایسه با متوسط قیمت آپارتمان‌های معامله شده در بازار مسکن خرداد سال گذشته با افزایش ۱۰۴ درصدی همراه شده است. میانگین قیمت هر مترمربع مسکن در اسفند ماه سال گذشته به ۱۱ میلیون تومان رسید، در فروردین ماه میانگین قیمت مسکن به ۱۱ میلیون و۴۰۰ هزار تومان افزایش یافت و در اردیبهشت نیز با عبور از کانال ۱۲ میلیون تومان و افزایش یک میلیون و۲۰۰ هزار تومانی، به ۱۲ میلیون و۶۰۰هزار تومان رسید.

اردیبهشت ماه امسال، بالاترین تورم ماهانه مسکن، دست‌کم از ابتدای سال ۹۲ تاکنون رقم خورد؛ براساس اطلاعات مربوط به تحولات ماهانه بازار مسکن شهر تهران که از ابتدای سال ۹۲ تاکنون موجود است، بیشترین سطح تورم ماهانه مسکن مربوط به اردیبهشت ماه ۹۷ بوده است؛ با این حال با عقبگرد شیب رشد قیمت مسکن در خرداد ماه، سرعت رشد قیمت فروش آپارتمان‌های مسکونی در پایتخت، مجددا کاهش پیدا کرد. سریال کاهش شیب رشد قیمت مسکن که از آذرماه ۹۷ همزمان با کاهش سرعت رشد قیمت فروش آپارتمان از ۴/ ۶ درصد در آبان‌ماه به ۸/ ۴درصد در آخرین ماه از فصل پاییز آغاز شد، دی ماه سال گذشته به ۵/ ۱ درصد رسید.

این در حالی است که شیب رشد قیمت مسکن همزمان با قرار گرفتن بازار معاملات خرید وفروش آپارتمان‌های مسکونی در مقطع زمانی شب عید، بهمن ماه به‌صورت مجدد افزایش یافت و به ۵/ ۲درصد رسید؛ اسفند ۹۷ تحت تاثیر افزایش تعداد معاملات خرید مسکن و جو روانی حاکم بر بازار برای انجام معاملات شب عید، تورم ماهانه مسکن به ۹ درصد افزایش یافت؛ تورم ماهانه مسکن در شهر تهران در ادامه در اردیبهشت ماه ۹۸ به ۵/ ۱۲ درصد رسید؛ اما اطلاعات مربوط به معاملات خرید و فروش مسکن در پایتخت در خرداد ماه نشان می‌دهد شیب رشد قیمت مسکن بار دیگر در مسیر کاهش قرار گرفته و سرعت رشد قیمت آپارتمان(تورم ماهانه) به کمتر از ۵ درصد رسیده است.

همزمان با کاهش شیب رشد قیمت مسکن در خردادماه، میانگین قیمت مسکن از مترمربعی ۱۲میلیون و۶۰۰ هزار تومان در دومین ماه از فصل بهار امسال، به ۱۳ میلیون و۲۴۰ هزار تومان رسید؛ این در حالی است که حجم معاملات خرید آپارتمان نیز همچون سطح تورم مسکن در خردادماه در مسیر سقوط قرار گرفت. بعد از ثبت بیش از ۱۲ هزار فقره معامله خرید مسکن در اردیبهشت ماه امسال، خرداد ماه، تعداد معاملات خرید مسکن به حدود ۶ هزار فقره کاهش یافت؛ این موضوع به معنای ریزش ۵۰ درصدی تعداد معاملات خرید آپارتمان در خرداد ماه در مقایسه با تعداد آپارتمان‌های خریداری شده در ماه قبل- اردیبهشت ماه-است؛ تعداد معاملات خرید مسکن در خرداد ماه امسال همچنین در مقایسه با خرداد سال قبل نیز ۵۴ درصد کاهش یافته است.

اردیبهشت امسال، بخشی از متقاضیان مصرفی مسکن که از اسفند ماه سال قبل و در ادامه فروردین ماه، اقدام به جست و جو برای خرید مسکن کرده بودند در نهایت خرید خود را از بازار مسکن انجام دادند؛ این در حالی است که بخش دیگری از معاملات انجام شده در این ماه از سوی سرمایه‌گذاران ملکی انجام شد؛ با این حال، به دنبال ثبت تورم ماهانه ۵/ ۱۲ درصدی که دست‌کم از ابتدای سال ۹۲ تاکنون بی‌سابقه بوده است، در خرداد ماه ۹۸ تعداد معاملات خرید مسکن به زیر کف رکودی رسید؛ در شرایط رکودی معمولا در هر ماه به‌طور متوسط ۷ تا ۸ هزار معامله خرید مسکن انجام می‌شود و ثبت حدود ۶ هزار فقره معامله خرید مسکن در یک ماه به معنای قرار گرفتن بازار در زیر کف رکودی در آن ماه است. هم اکنون با کاهش ۵۰ درصدی تعداد معاملات خرید مسکن در مقایسه با ماه قبل و همچنین ماه مشابه سال قبل، بازار مسکن در زیر کف رکود قرار گرفته است. نصف شدن تعداد معاملات خرید مسکن در خردادماه از عوامل اصلی کاهش سرعت رشد قیمت مسکن در پایتخت در این ماه است؛ در واقع آنچه در خردادماه امسال در حکم سرعتگیر رشد قیمت مسکن عمل کرده است به افت شدید تعداد معاملات خرید آپارتمان برمی‌گردد.

بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد دست‌کم دو عامل کلیدی به‌عنوان عوامل اساسی سقوط همزمان تورم و حجم معاملات مسکن در خردادماه قابل شناسایی است؛ مهم‌ترین عامل را می‌توان از بین رفتن جذابیت بازار مسکن یا در اصطلاح از سکه افتادن بازار ملک برای سفته‌بازان عنوان کرد؛ بازار معاملات مسکن خردادماه امسال عملا به بازاری غیرجذاب برای سفته‌بازان تبدیل شد و افرادی که به قصد سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت یا سفته‌بازی در این بازار حضور داشتند، از بازار ملک خارج شدند؛ هر چند هنوز هم ردپای افرادی که به قصد سرمایه‌گذاری بلندمدت در این بازار حضور دارند در معاملات ملکی دیده می‌شود. این در حالی است که بخشی از مصرف‌کنندگان و متقاضیان مصرفی مسکن نیز همچنان در حال خرید از بازار مسکن هستند اما تعداد و مانور سفته‌بازان در بازار مسکن به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. این عامل را می‌توان مهم‌ترین علل کاهش سرعت رشد قیمت مسکن و سقوط تعداد معاملات خرید مسکن در خردادماه معرفی کرد.

از سوی دیگر، افت سنتی میزان تقاضا و تعداد معاملات خرید مسکن در ماه رمضان از دیگر عوامل سقوط تعداد معاملات خرید مسکن در خردادماه امسال است؛ نیمی از ماه مبارک رمضان امسال در خردادماه قرار داشت و از آنجا که به شکل سنتی تعداد متقاضیان برای معاملات خرید وفروش مسکن معمولا در ماه رمضان کاهش قابل توجهی پیدا می‌کند این موضوع نیز می‌تواند در سقوط تورم و حجم معاملات مسکن در آخرین ماه از فصل بهار موثر باشد.  در کنار این دو عامل جو روانی حاکم بر بازار مسکن تحت تاثیر رفتارهای خصمانه رئیس‌جمهوری آمریکا در قبال ایران در بروز شرایط ویژه خردادماه بازار مسکن اثر گذاشته است. جهت‌گیری‌های رئیس‌جمهوری آمریکا طی هفته‌های اخیر درخصوص ایران به گونه‌ای بود که فروشنده‌ها و خریداران مسکن از بابت تصمیم به خرید و فروش یا تاخیر در انجام معامله قادر به جمع‌بندی قطعی نبودند؛ این عامل نیز می‌تواند در کنار دو علت گفته شده در سقوط تورم و حجم معاملات خرید مسکن در خردادماه اثرگذار باشد.  محاسبات انجام شده نشان می‌دهد بازدهی خرید مسکن در بهار امسال نرخ ۲۰ درصد را به ثبت رسانده است؛ به این معنی که میانگین قیمت مسکن از ۱۱ میلیون تومان در ابتدای بهار به ۱۳ میلیون و۲۴۰ هزار تومان در پایان بهار رسیده است؛ بهار امسال مجموعا ۲۱ هزار و ۲۰۰ فقره معامله خرید مسکن در شهر تهران انجام شد که در مقایسه با بهار سال گذشته ۳۷ درصد کاهش یافته است؛ همچنین میانگین قیمت هر مترمربع آپارتمان در بهار امسال به ۱۲ میلیون و۴۴۰ هزار تومان رسید که در مقایسه با بازه زمانی مشابه سال قبل-بهار ۹۷-معادل ۱۰۷ درصد افزایش یافته است.  اگرچه تا لحظه تنظیم این گزارش، آمار رسمی بانک مرکزی درخصوص تحولات بازار مسکن شهر تهران در خردادماه منتشر نشده است اما رئیس‌کل بانک مرکزی، شنبه‌شب در یک برنامه تلویزیونی دو آمار مهم درباره تغییرات قیمت وحجم معاملات مسکن در خردادماه اعلام کرد؛ عبدالناصر همتی در این باره گفت: در خرداد ماه میانگین قیمت مسکن نسبت به ماه قبل از آن ۵/ ۴ درصد رشد داشته و تعداد معاملات مسکن نیز ۵۰ درصد افت کرده است؛ «دنیای اقتصاد» براساس این آمارها اقدام به محاسبه میانگین قیمت و حجم معاملات مسکن در خردادماه کرده است.