به گزارش «دنیای اقتصاد»، کلیت برنامه پیشنهاد شده از سوی شهرداری تهران برای کاهش آلودگی هوا، نوسازی ناوگان حمل‌ونقلی پایتخت و تعیین تکلیف دو متهم اصلی آلودگی یعنی خودروها و موتورسیکلت‌های کاربراتوری و نیز ناوگان دیزلی است. این برنامه در قالب شش پروژه شامل نوسازی و بهسازی اتوبوس‌ها، کامیون‌های باری، خودروهای کاربراتوری و فرسوده، مینی‌بوس‌های فرسوده، موتورسیکلت‌های بنزینی و کاربراتوری و در نهایت تعویض کاتالیست تاکسی‌ها نظام‌مند شده است. اگرچه پیشنهاددهنده این برنامه شهرداری تهران است، اما تامین مالی اجرای پروژه‌های شش‌گانه ذیل این برنامه، از محل تسهیلات بانکی و منابع دولتی پیش‌بینی شده که منوط به جلب نظر دولت و مجلس است.

بر اساس گزارش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران مبتنی بر داده‌های سیاهه انتشار سال ۹۲، سهم موتورسیکلت‌ها از آلاینده‌های گازی هوای تهران ۱۸ درصد و از ذرات معلق ۱۰ درصد است. شهرداری تهران برای جایگزین کردن ۸۰۰ هزار موتورسیکلت برقی به جای بنزینی ظرف مدت چهار سال برنامه‌ریزی کرده است. منابع مالی مورد نیاز برای عملیاتی شدن این برنامه با توجه به قیمت ۵/ ۷ میلیون تومانی هر دستگاه موتورسیکلت با باتری لیتیوم – یونی، ۶ هزار میلیارد تومان است که ۲ هزار و ۳۲۰ میلیارد تومان از آن، از محل بودجه عمومی پیشنهاد شده است. مدل تامین مالی این برنامه این‌طور پیشنهاد شده که ۶/ ۴ میلیون تومان از طرف مالک، ۵/ ۲ میلیون تومان کمک بلاعوض و ۴۰۰ هزار تومان از محل هزینه اسقاط از محل بودجه عمومی دولت پرداخت شود. محسن پورسیدآقایی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران در تشریح جزئیات این برنامه که روز گذشته در ششمین همایش ملی مدیریت آلودگی هوا و صدا رونمایی شد، تاکید کرد که اگرچه تبدیل سه میلیون موتورسیکلت بنزینی و عمدتا کاربراتوری به برقی در مدت زمان کوتاه قابل انجام نیست، اما پیشنهاد شهرداری این است که افزون بر جایگزینی ۸۰۰ هزار موتورسیکلت برقی، تولید و شماره‌گذاری موتورسیکلت‌های بنزینی کاربراتوری متوقف و برای همیشه ممنوع شود و با وضع مقررات تازه، مانند آنچه در جریان تولید خودرو در سال ۸۲ رخ داد، از این پس فقط موتورسیکلت انژکتوری تولید شود که حجم تولید آلاینده‌ها به این ترتیب قدری کاهش یابد. به گفته وی، با اجرای این برنامه می‌توان ۱۰ درصد از انتشار ذرات آلاینده و ۱۸ درصد از انتشار سایر آلاینده‌ها در هوای شهر کاست.

برنامه شهرداری تهران برای نوسازی ناوگان اتوبوسرانی هم مبتنی بر نصب فیلتر دوده روی ۲ هزار دستگاه اتوبوس و نیز نوسازی ۶ هزار دستگاه اتوبوس طی دو سال اول این برنامه چهار ساله است. اتوبوس‌های شرکت واحد عامل انتشار ۱۲ درصد از ذرات معلق و یک درصد از آلاینده‌های گازی هستند. اما به گفته پورسیدآقایی وضعیت سایر اتوبوس‌های گشت و سرویس ادارات بدتر است به نحوی که یک درصد از آلاینده‌های گازی و ۱۸ درصد از ذرات معلق را در هوا منتشر می‌کنند. با احتساب متوسط قیمت هر دستگاه اتوبوس معادل ۶۰۰ میلیون تومان، در قالب این برنامه دولت باید ۵۵۴ میلیارد تومان از محل بودجه عمومی هزینه کند و البته ۱۳۵۰ میلیارد تومان تسهیلات بانکی مورد نیاز است که در صورت هزینه‌کرد آنها، در نهایت حدود ۹ درصد از انتشار ذرات معلق در هوای شهر کاسته می‌شود. برنامه نوسازی ۸۶ هزار دستگاه کامیون فرسوده با تامین مالی ۱۴۶۷ میلیارد تومان از محل بودجه عمومی و اختصاص تسهیلات بانکی نیز با هدف کاهش انتشار ۱۳ درصد از ذرات معلق در هوای پایتخت در این بسته پیشنهاد شده است. همچنین نصب فیلتر جذب دوده روی ۱۰ هزار دستگاه کامیون از دیگر اقداماتی است که شهرداری تهران پیشنهاد داده است. همچنین دولت با پرداخت ۵/ ۲۲ میلیارد تومان از محل بودجه عمومی می‌تواند زمینه تعویض کاتالیست تاکسی‌ها را که به گفته پورسیدآقایی، به دلیل پیمایش بالا اثر هر یک از آنها بر میزان آلودگی هوا ۱۰ برابر یک سواری معمولی است، فراهم کند و به این ترتیب از میزان آلاینده‌های گازی به میزان ۵/ ۲ درصد بکاهد.

نوسازی ۳ میلیون خودروی سواری کاربراتوری و فرسوده که عامل انتشار ۳۹ درصد از آلاینده‌های گازی و یک درصد از ذرات معلق در هوای شهر هستند با تامین مالی ۲۴۳۰ میلیارد تومان از محل بودجه عمومی و اختصاص تسهیلات بانکی و نیز برنامه جایگزینی ۸۹۰۰ مینی‌بوس فرسوده در شهر تهران با تخصیص ۹۱ میلیارد تومان از محل بودجه عمومی و پرداخت ۲۶۷ میلیارد تومان تسهیلات بانکی از دیگر پروژه‌های این برنامه چهار ساله است. هر چند پیشنهاد محمدعلی نجفی، شهردار تهران این بود که دولت با پرداخت سالانه ۱۵۰۰ میلیارد تومان طی پنج سال پیاپی، می‌تواند به حل مشکل آلودگی هوای شهر تهران کمک کند. برنامه پیشنهادی شهرداری تهران که برای اخذ دیدگاه‌های کارشناسان منتشر شده، قرار است پس از چکش‌کاری نهایی تا پایان سال برای بررسی و تخصیص منابع در اختیار دولت قرار بگیرد. این برنامه اگرچه در مقیاس خود قابل قبول است اما به اعتقاد کارشناسان، جای راهبردهای مهم کاهنده آلودگی هوا یعنی توسعه مترو و نیز محدودسازی تردد با خودروی شخصی از طریق اخذ عوارض در این بسته پیشنهادی خالی است.

کمااینکه شهردار تهران نیز روز گذشته از محدودسازی تردد با خودروی شخصی به‌عنوان یکی از راهبردهای اصلی کاهش آلودگی هوا یاد کرد. البته معاون ترافیک شهردار تهران با تاکید بر اینکه شهرداری در این حوزه‌ها نیز برنامه مدونی دارد، توضیح داد: تجربه نشان داده در صورتی که تمام برنامه‌های کاهش آلودگی هوا در یک بسته گردآوری شود، منابع مالی سنگینی می‌طلبد که عمدتا مدیران اجرایی تامین آن را غیرممکن اعلام می‌کنند و در نتیجه اصل موضوع آلودگی هوا از اولویت خارج می‌شود. به همین خاطر در برنامه پیشنهادی شهرداری تهران تنها روی «کاهش انتشار آلاینده‌ها» متمرکز شده‌ایم که تامین منابع آن عملیاتی است.