بهره‌وری اثربخش در پرتو نگاه مهندسی
فلسفه بهبود بهره‌وری در سازمان‌ها موجب می‌شود نیروی انسانی بتواند بهتر فکر کند، بیندیشد، بیافریند، نوآوری کند و نگرشی سیستمیک پیدا کند. تفکری که هدف‌گیری آن به جای حال و گذشته خلق و ساختن آینده است. بی‌شک در دنیای کنونی سازمان‌هایی در عرصه رقابت موفق‌تر خواهند بود که در بهبود بهره‌وری گوی سبقت را از سایر رقبای بازار بربایند. بر این اساس، افزایش بهره‌وری به اشکال مختلف می‌تواند در سازمان‌ها صورت بگیرد از تغییر در عملکرد یک قطعه کوچک در جریان تولید، تغییر در نحوه استفاده از مواد اولیه و استفاده بهینه از فرآیند تولید تا تغییر در شیوه‌های بازار‌یابی و فروش. از این رو حرکت به سوی وضعیتی بهتر از آرمان‌ها و هدف‌های کلیه مدیران است. براساس دیدگاه پژوهشگران، مقدار و نرخ رشد بهره‌وری در هر کشور تاثیر بسزایی روی سطح زندگی، تورم، بیکاری، سلامت و پایداری اقتصادی جامعه و رقابت‌پذیری در سطح جهانی دارد. پیامد‌های بهره‌وری پایین در سازمان‌ها بر کسی پوشیده نیست؛ از جمله دشوار شدن فروش کالا‌ها و خدمات در بازار‌های داخلی و بین‌المللی، تنزل سطح زندگی مردم و کاهش رقابت‌پذیری و نفوذ در سطح جهانی.
بی‌گمان رشد و توسعه پایدار اقتصادی جوامع در گرو نرخ رشد بهره‌وری آنان است. پایین بودن سطح بهره‌وری که از ویژگی‌های غالب کشور‌های کمتر توسعه یافته است ناشی از عوامل مختلف تاثیر‌گذار بر بهره‌وری است، امروزه نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهند که نشانه‌های کم توسعگی در تمام مظاهر زندگی اجتماعی خانوارها در کشور‌های در حال توسعه به چشم می‌خورند. با توجه به پیامد‌های بهره‌وری پایین در سازمان‌ها، این سوال مطرح می‌شود که چگونه می‌توان برای هدر نرفتن منابع محدود جامعه و بهبود بهره‌وری تلاش کرد؟
بهبود بهره‌وری اثربخش
چالش عمده بسیاری از سازمان‌ها و مدیران، افزایش و بهبود بهره‌وری است. در بسیاری از سازمان‌ها مدیران بیشتر وقت خود را متوجه انجام فعالیت‌های جاری سازمان می‌کنند در حالی که لازم است وقت بیشتری را صرف برنامه‌ریزی، هدایت و کنترل فعالیت‌ها برای افزایش بهره‌وری کنند. کسانی که در کارهای روزانه شان به بهره‌وری نمی‌اندیشند فاقد ذهنیتی هستند که بتوانند فعالیت‌های اثر بخش و کارآمد را از غیر اثربخش و ناکارآمد در راه رسیدن به هدف‌های سازمان تمیز دهند. بهبود بهره‌وری اثر بخش مستلزم نگاه مهندسی است که اهداف بهره‌وری را مشخص و معین تصور کرده و کارآمدترین شیوه‌های تحقق این اهداف را تعیین کند. از این رو آشنایی با دستورات زیر شما را قادر خواهد کرد تا بهره‌وری کارتان را به نحو چشمگیری بهبود ببخشید به شرط آنکه به مفاد آن توجه کافی کنید و اقدامات لازم را به درستی انجام دهید. این دستورات کلی است و در بخش‌های گوناگون صنعت، کشاورزی، بازرگانی، خدمات و... قابل اجرا است.
• باور، اعتقاد و اطمینان داشته باشید که در هر کجا که هستید می‌توانید تغییراتی در محیط کارتان به‌وجود آورید. گام اول برای حرکت موفقیت‌آمیز، داشتن اعتقاد راسخ و ایمان به نتیجه کار است و این در واقع ((راز)) و ((جوهر)) حرکت بهره‌وری است. ولی شرط اول این است که هدف به اندازه کافی مشخص و روشن و تصمیم محکم و استوار باشد.
• اصول و مبانی بهره‌وری را بیاموزید.
• از تکنیک‌های ارتقای بهره‌وری استفاده کنید. تکنیک‌های ارتقا بهره‌وری نقش شایانی در پیشبرد و تسریع حرکت بهره‌وری دارند. بعضی از این تکنیک‌ها عبارتند از: ۵s، سیستم پیشنهادها (SS)، کنترل کیفیت جامع (TQC)، نظام تولید بهنگام (JIT) و...
• حرکت بهره‌وری نیاز به یک نیروی محرکه دارد. نیروی محرکه اصلی معمولا «مدیریت» سازمان یا تشکیلات است.
• زمینه مناسب جهت حرکت بهره‌وری را مهیا کنید. بهبود بهره‌وری نیاز به یک کار فرهنگی دارد. محیط یا به اصطلاح فرهنگ سازمانی باید برای این کار آماده شود.
• مشکلات بحرانی و نقاط کلیدی محیط کار را شناسایی کنید. بهترین شیوه بهبود بهره‌وری بهبود مسیر‌های بحرانی است.
• فعالیت‌های بهبود بهره‌وری را از یک واحد کوچک آغاز کنید. ابتدا یک مشکل بحرانی را که قابل کنترل است انتخاب کنید، آنگاه یک گوشه یا یک ناحیه کوچک را که در قلمرو آن است در نظر گرفته و ساده‌ترین کار را در برای بهبود آن انجام دهید. آنگاه این گام‌های کوچک را متوالیا تا زمانی که به‌طور کلی آن مشکل بحرانی مرتفع شود، ادامه دهید.
• تمام نیرو و تلاش خود را برای تداوم حرکت بهره‌وری به‌کار برید. بهبود بهره‌وری یک فرایند آهسته و پیوسته است این حرکت در دراز مدت جواب می‌دهد و نباید از آن انتظار نتایج سریعی داشت.
• از مکانیزم‌های انگیزشی استفاده کنید.اصولا حرکت بر پایه انگیزه تداوم و قوام می‌گیرد. معمولا همه کارکنان نسبت به همه انگیزه‌ها یکسان جواب نمی‌دهند. واکنش افراد در مقابل انگیزه‌ها بستگی به میزان تحصیلات و آگاهی ها، شرایط اجتماعی و اقتصادی، روحیه و میزان توقعات آنها متغیر است.
• حداکثر توجه را به نیروی انسانی مبذول دارید. آخرین پژوهش‌ها و بررسی‌ها خاطر‌نشان می‌کند که هر موسسه‌ای که فرصت رشد و شکفتن به نیروی انسانی داده و به مقام وی ارج نهاده است موفق به استفاده بهینه از تمام منابع شده است. استفاده بهینه از نیروی انسانی خود به مهارت‌های ویژه‌ای نیاز دارد که باید آنها را آموخت و به موقع و بجا به‌کار برد.به‌طور کلی امروزه بهره‌وری نگرشی اقتصادی، فنی، و فرهنگی نسبت به تولید است که در آن انسان فعالیت‌های خود را هوشمندانه و خردمندانه انجام می‌دهد تا بهترین نتیجه را با کمترین هزینه و منابع اقتصادی در مدت زمان کمتر به‌دست آورد. اگرچه بهره‌وری را به‌صورت کلاسیک بیشتر در امور اقتصادی تعریف کرده‌اند ولی می‌توان مفهوم بهره‌وری را در همه امور زندگی روزمره تا چرخه عظیم صنعت در نظر گرفت.
ارسال نظر