رفع چالش‌های زعفران از کانال اوسک
در گذشته زیره ایران، فرش ایران، زعفران ایران، پسته ایران، ابریشم و فیروزه ایران در همه‌جای دنیا محصولاتی شناخته‌شده بودند اما امروز پسته آمریکا، فرش هند، زیره ترکیه، فیروزه افغانستان، ابریشم چین و ... جای محصولات ایرانی را گرفته‌اند که این موضوع در مورد زعفران نیز مصداق دارد، اما با راه‌اندازی اوسک، به‌نظر می‌رسد زمان آن رسیده است که این محصول ناب ایرانی که به طلای‌سرخ مشهور است از گمنامی‌خارج و اصالت خود را باز یابد.
با این حال به‌نظر می‌رسد که باید به‌صورت واقع‌بینانه همه مسائل موجود در این حوزه شناسایی و مورد بررسی قرار گرفته و تصمیمات مقتضی در زمینه رفع آنها اتخاذ شود که اوسک بخش قابل‌توجهی و شاید تمام آنچه به حوزه زعفران مرتبط می‌شود را شناسایی و در زمینه برطرف کردن آنها در حال برنامه‌ریزی است.
در این رابطه دو بحث افزایش فرهنگ مصرف زعفران از یکسو و افزایش میزان سرمایه‌گذاری در این محصول از سوی دیگر از اهمیت بسیاری برخوردار است.
زعفران به‌عنوان محصولی که «غذا-دارو» است، می‌تواند جایگزین بسیار خوبی برای بسیاری از نوشیدنی‌ها باشد. این محصول در دوره کرونا از مفیدترین موادغذایی برای بدن انسان محسوب می‌شود و برخلاف عوارض این بیماری که میزان اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها را کاهش می‌دهد، زعفران اکسیژن‌رسانی را افزایش داده و دارای فواید متعدد درمانی نیز هست. این محصول نشاط‌آور بوده و کمبودهای بدن را برطرف کرده و در کاهش فشارخون، قند و چربی بسیار موثر است و این در حالی است که در کشور ما در حوزه ادویه‌های لوکس طبقه‌بندی می‌شود و این در حالی است که باید به عنوان یک دارو به آن نگاه کرد. بر این اساس معرفی و شناسایی و افزایش میل به مصرف محصول در دستور کار اوسک قرار دارد و در این زمینه نیز برنامه‌ریزی‌هایی انجام شده و سامانه‌هایی نیز طراحی و اجرا شده است.
باید گفت افزایش میل به مصرف این محصول به خودی خود چالش دوم یعنی جذب سرمایه‌ها را نیز برطرف خواهد کرد و به همین منظور باید خرید زعفران را در کشور افزایش داد؛ این مساله روی جذب سرمایه‌ها در این حوزه اثر مستقیم خواهد گذاشت و باعث می‌شود تولید این محصول در آینده افزایش یابد. با یک حساب سرانگشتی در صورتی که هر ایرانی روزانه یک دهم گرم زعفران مصرف کند، در ماه سه گرم مصرف خواهد شد که برای هشتاد میلیون ایرانی به رقمی معادل دو هزار و 880 تن مصرف در سال می‌رسیم که رقم شگفت‌انگیزی است و می‌تواند این صنعت را با تحولی عظیم روبه‌رو سازد و صادرات زعفران را با یک انقلاب بزرگ مواجه کند.
در حال حاضر بیشترین صادرات این محصول به هنگ کنگ، امارات، چین و اسپانیا است و با آنکه صادرات این محصول افزایش یافته، اما متاسفانه به دلایلی از نمره مطلوبی در حوزه صادرات زعفران برخوردار نیستیم. مشکل اول در این حوزه آن است که خارجی‌ها استانداردهای ایران را در این محصول قبول ندارند و این مشکل به دو دلیل است؛ اول اینکه قیمت زعفران در ایران هر روز در حال تغییر است و این در حالی است که در بسیاری از کشورها، قیمت 6 ماه آینده نیز معین است و با مشکل نوسان روزانه قیمتی روبه‌رو نیستند و این مساله نااطمینانی را در مورد محصول ایرانی افزایش داده است.
یکی از موضوعاتی که بسیار مهم است تعیین قیمت بر مبنای عرضه و تقاضا است که در همه جای جهان این قاعده رعایت می‌شود، اما از آنجا که در کشور ما تولید زعفران در دوره‌های مختلف کم و زیاد می‌شود، این مساله روی قیمت محصول نیز اثر گذاشته و باعث نوسانات بالا در آن شده است.
مشکل دیگر اینکه به عنوان مثال در اسپانیا برندهای قدیمی با بیش از صد سال فعالیت فراوانند و این در حالی است که در ایران چنین برندهایی وجود ندارد و این موضوع لطمات زیادی به صادرات محصول ایرانی وارد آورده است.
متاسفانه در ایران بین صادرکنندگان و تولیدکنندگان نیز اتحادی وجود ندارد و این موضوع باعث‌شده برند ملی در حوزه زعفران هیچ‌گاه شکل نگیرد و این در حالی است که به عنوان مثال، چای سریلانکا با نام تجاری سیلان که نشان از برند ملی این کشور است صادر می‌شود.
در حوزه صادرات متاسفانه مشکلات دیگری نیز به دلیل تحریم‌ها وجود دارند؛ چالش‌های نقل و انتقال پول از یکسو و اختلاف قیمت ارز نیمایی و بازار آزاد از سوی دیگر روی صادرات این محصول اثر منفی برجای گذاشته است.
در مورد بسته‌بندی زعفران نیز باید اقدامات مناسبی صورت بگیرد. متاسفانه در ایران به بسیاری از شاخص‌های مرتبط با بسته‌بندی توجهی نمی‌شود. به عنوان مثال کشورهای اروپایی به موضوع محیط‌زیست بسیار اهمیت می‌دهند؛ بنابراین بسته‌بندی محصول با استفاده از ظروف پت مورد علاقه آنان نیست و ترجیح می‌دهند از ظروف قابل بازیافت استفاده کنند.
در همین راستا باید به موضوعاتی مانند رنگ موردعلاقه کشورها، شناسایی سنین مختلف مصرف‌کننده، نام برند، وزن محصول بسته‌بندی شده و ... توجه کرد و در عین حال برای هر کشور مقصد یک استراتژی جدا داشت؛ همان‌طور که اسپانیا که به 60 کشور دنیا صادرات زعفران دارد، متناسب با هر کشور یک استراتژی جداگانه تعریف کرده، اما محصول ایرانی با یک استراتژی به همه جهان صادر می‌شود.
باید گفت اوسک به عنوان یک سازمان بین‌المللی در حوزه زعفران تلاش خواهد کرد با ارائه راهکارهای عملی اصالت محصول ایرانی را بازگرداند و طولی نخواهد کشید که بسیاری از چالش‌های موجود در حوزه داخلی و بازارهای صادراتی از مسیر زعفران ایرانی برداشته خواهند شد.
