مانعی به نام دامنه نوسان
دامنه نوسان در بازار سرمایه ایران سبب شده تا نوسانات قیمتی در این بازار تشدید شده و در شرایطی حتی توقف معاملات را شاهد باشیم. اما بدون درنظر گرفتن چنین موارد و محدودیتهایی، میتوان عنوان کرد که معاملات الگوریتمی به نفع بازار سرمایه خواهد بود. باید در نظر داشت که ارزش واقعی یک شرکت در بلندمدت از قیمت سهام آن منتج نخواهد شد، بلکه از عملکرد واقعی و کارکرد اصلی آن شرکت شکل خواهد گرفت. به همین ترتیب هر چه معاملهگران در سمت خرید و فروش سهام با یکدیگر رقابت داشته باشند، حتی در جهت معاملات سوداگرانه، این موضوع بیشتر بازار را به سمت افزایش نقدشوندگی و رشد حجم معاملات سوق میدهد که این موضوع میتواند یک نکته مطلوب و مفید برای بازار قلمداد شود.
البته نباید فراموش کرد که در تمامی دنیا بهدنبال یکسری سقوطهای سنگین و همچنین میزان، شدت و سرعت این سقوطها، این چنین معاملاتی(معاملات الگوریتمی) را برای مدتی متوقف میکنند. یا راهکار دیگر این است که الگوریتمها را از خرید و فروش روزانه از یک محدودهای بزرگتر منع میکنند. بهطور مثال عنوان میشود که چنانچه ریزش قیمت در یک روز از 10 درصد بیشتر شد، در این صورت دیگر الگوریتم حق معامله در دامنه منفیتر و بهصورت رقابتی ندارد. چنین مواردی از جمله نکاتی است که براساس تجربیات جهانی ایجاد شده است. از سوی دیگر باید عنوان کرد که بازار سرمایه ایران از چندان عمق و نقدشوندگی بالا به خصوص در زمانهای افت قیمت سهام و کاهش شاخص، بهرهمند نیست. این موضوع سبب شده مسوولان به اخذ تصمیماتی از جمله متوقف کردن معاملات الگوریتمی بپردازند. همچنین باید در نظر داشت که در کنار ممنوعیت معاملات الگوریتمی باید راهکاری نیز ارائه شود تا سهامی با دامنه نوسان بالاتر و بیشتر به فعالیت بپردازند. همچنین تعداد زیادی بازارگردان در این نمادها فعال باشند. بهطور مثال در سهام بزرگ بورسی و آن گروه از نمادهایی که از حجم معاملات بالایی برخوردار هستند، دو، سه یا حتی چهار بازارگردان داشته باشیم. این موضوع در کنار وجود دامنه نوسان وسیع و گسترده میتوان به نقدشوندگی بازار لطمهای نزند. در این صورت دیگر نگرانی بابت فعالیت الگوریتمها بهصورت مدلهای ریاضی و بهرهمند از بازار نخواهیم داشت. اما بدیهی است که وقتی ما یک نمادی داریم که از حجم معاملات کم و نقدشوندگی اندک برخوردار است، معاملات الگوریتمی مدلی دقیق و کارآ نخواهد داشت و تنها نوسانات شدید قیمتی را بهدنبال خواهد داشت. همچنین یکی دیگر از موارد مهم در زمینه معاملات الگوریتمی این است که فراموش نکنیم، الگوریتم یک روش یا یک ایده معاملهگری و تحلیل است و میتواند با روشها و مدلهای مختلفی انجام شود. این امر نیز لزوم تفکیک بین معاملات الگوریتمی را بیش از پیش نمایان میسازد. به عبارت دقیقتر در برخی مواقع یک معاملهگر قصد دارد بهصورت آماری از طریق معاملات الگوریتمی نسبت به بازار عملکرد بهتری داشته باشد، از بازار سریعتر حرکت کند یا به جابهجایی قیمتها بپردازد. در برخی مواقع نیز مدلی برای بازارگردانی بهتر و مناسبتر و خرید و فروشهای روزانه پرسودتر سهامداران براساس الگوریتم خواهیم داشت. در هر دو حالت از معاملات الگوریتمی استفاده خواهد شد؛ درحالتی که بازارگردانی براساس یکسری قواعد و مقررات است، در این صورت معاملات الگوریتمی هیچ زمان نیاز به محدودیت یا توقف نخواهند داشت و همیشه میتوانند فعال باشند. اما در سمت مقابل ممکن است در برخی مواقع معاملات الگوریتمی باعث اثرگذاری در قیمت سهام شوند. بهصورتی که یک معاملهگر به معاملات پر بسامد
(High Frequency) بپردازد، در این صورت با یکسری الگوریتمهای تهاجمی مواجه هستیم. در این صورت باید در شرایط منفی بازار و محدودیتها، چنین عملیات تهاجمی انجام نشود. این موضوع و ایجاد محدودیت برای چنین الگوریتمهایی در تمامی دنیا نیز وجود دارد و تنها مختص بازار سرمایه ایران نیست.